Không ngừng phấn đấu, nỗ lực đổi mới, tạo động lực mới cho sự phát triển mạnh mẽ của các Tòa án trong tương lai

Đồng thời, tạo đà và động lực mới cho sự phát triển mạnh mẽ của các Toà án trong tương lai. Hoạt động xét xử của các Toà án, nhiệm vụ trọng tâm của hoạt động tư pháp, tiếp tục được bảo đảm và nâng cao chất lượng bằng việc thực hiện đồng bộ 14 giải pháp mang tính chiến lược trong toàn hệ thống. Tinh thần “Trách nhiệm, kỷ cương, chất lượng, vì công lý” tiếp tục được đẩy mạnh, đã lan toả sâu rộng và thực chất, trở thành thông điệp hành động của đội ngũ cán bộ, Thẩm phán các TAND. Kết quả của việc thực hiện các giải pháp nêu trên đã truyền tải được nhiều tinh thần đổi mới của Nghị quyết 49-NQ/TW về Chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020, tạo những bước phát triển rất cơ bản đối với việc thực hiện nhiệm vụ chính trị của hệ thống Toà án. Nổi bật là:

Thứ nhất, đã hoàn thành tốt các chỉ tiêu, nhiệm vụ công tác theo quy định tại các Nghị quyết của Quốc hội về công tác tư pháp; đẩy nhanh tiến độ, xét xử nghiêm minh nhiều vụ án lớn về tham nhũng, góp phần ổn định chính trị - xã hội, phát triển đất nước.

Trước công cuộc đổi mới của đất nước, cải cách tư pháp và hội nhập quốc tế ngày càng toàn diện, tình hình vi phạm và tội phạm, các tranh chấp diễn biến phức tạp hơn, gia tăng về số lượng, nguy hiểm về tính chất, đa dạng về thể loại, lớn hơn về quy mô, làm cho hoạt động xét xử của Tòa án ngày càng quá tải, tiếp tục đặt ra những yêu cầu, đòi hỏi cao hơn đối với hệ thống Toà án. Với mục tiêu bảo vệ công lý, tôn trọng và bảo vệ quyền con người, các Toà án đã triển khai quyết liệt, đồng bộ nhiều giải pháp đột phá và hoàn thành tốt nhiệm vụ trọng tâm của hoạt động tư pháp.

Chánh án TANDTC Nguyễn Hòa Bình tặng hoa Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng 

Việc đổi mới phiên toà theo tinh thần cải cách tư pháp được các Toà án thực hiện nghiêm túc, trong đó chất lượng tranh tụng, đòi hỏi của một nền dân chủ trong việc bảo vệ quyền con người tiếp tục được nâng lên giúp cho việc xét xử toàn diện và khách quan. Nguyên tắc suy đoán vô tội được bảo đảm thông qua việc thực hiện tốt quyền bào chữa của bị cáo. Quyền dân sự của tổ chức, cá nhân được bảo vệ triệt để với nguyên tắc “Toà án không được từ chối giải quyết vụ việc dân sự vì lý do chưa có điều luật áp dụng”. Chỉ riêng trong năm 2018, đã có hàng nghìn phiên toà rút kinh nghiệm quy mô ở các cấp Toà án được tổ chức nghiêm túc; có trên 210.000 bản án, quyết định có hiệu lực pháp luật được công bố trên Cổng thông tin điện tử của Toà án. Đây là những giải pháp căn cơ để nâng cao ý thức trách nhiệm, kỷ luật và năng lực chuyên môn của các Thẩm phán, là tiền đề làm nên chất lượng công tác xét xử. Theo đó, tiến độ giải quyết các vụ án của các Toà án liên tục được đẩy mạnh, chất lượng xét xử không ngừng được nâng lên. Trong 03 năm qua (từ 2016 - 2018), các Toà án thụ lý 1.438.845 vụ việc, tăng 205.622 vụ tương đương 16,6% so với giai đoạn trước đó (từ 2012 - 2015); đã giải quyết được 1.379.709 vụ, tăng 212.167 vụ, tương đương 18,2 % so với giai đoạn 2012-2015, đạt tỷ lệ 95,9%. Tỷ lệ án bị huỷ, sửa do lỗi chủ quan tiếp tục được hạn chế (1,16% trong giai đoạn 2016 - 2018, giảm 0,39% so với giai đoạn 2012 - 2015), đáp ứng yêu cầu của Quốc hội đề ra tại các Nghị quyết về công tác tư pháp.

Đặc biệt, việc xét xử kịp thời, nghiêm minh các vụ án tham nhũng lớn trong thời gian vừa qua như: vụ án Trịnh Xuân Thanh; vụ án Đinh La Thăng; vụ án Phạm Công Danh; vụ án Phan Văn Anh Vũ…là điểm sáng trong công cuộc đấu tranh phòng, chống tham nhũng, được Đảng, Quốc hội đánh giá cao, đã tạo hiệu ứng tích cực trong xã hội, được nhân dân đồng tình, ủng hộ, góp phần quan trọng ổn định chính trị - xã hội, tạo môi trường tin cậy, hấp dẫn, thu hút đầu tư, thúc đẩy phát triển kinh tế của đất nước.

Thứ hai, chủ động, tích cực, trách nhiệm trong công tác xây dựng pháp luật, hoàn thiện thể chế; đột phá mạnh mẽ trong công tác hướng dẫn áp dụng thống nhất pháp luật, phát triển án lệ, góp phần nâng cao hiệu quả công tác xét xử, tăng cường pháp chế trong hoạt động tư pháp.

TANDTC đã hoàn thành tốt nhiệm vụ xây dựng thể chế, bảo đảm chất lượng, tiến độ xây dựng Dự án Bộ luật Tố tụng dân sự, Dự án Luật Tố tụng hành chính được Quốc hội thông qua với tỷ lệ biểu quyết tán thành cao; chủ động, tích cực và trách nhiệm trong quá trình tham gia xây dựng các đạo luật quan trọng về tư pháp, như: Bộ luật Hình sự; Bộ luật Tố tụng hình sự; Bộ luật Dân sự; Luật Thi hành tạm giữ, tạm giam; Luật Thi hành án hình sự; Luật Trách nhiệm bồi thường của Nhà nước, Luật Đặc xá…

Để đáp ứng nhu cầu của cuộc sống, trên cơ sở tổng kết thực tiễn xét xử, tham khảo có chọn lọc kinh nghiệm quốc tế, triển khai thí điểm, TANDTC đã đề xuất và được Ủy ban Thường vụ Quốc hội chấp nhận cho chủ trì biên soạn Luật Hòa giải, đối thoại trong giải quyết các tranh chấp dân sự, khiếu kiện hành chính. Đây là giải pháp căn cơ nhằm giảm tải việc giải quyết các tranh chấp qua con đường tố tụng tại Toà án, góp phần giữ gìn sự đoàn kết trong nhân dân; phòng ngừa các vi phạm, tội phạm có thể phát sinh từ mâu thuẫn, tranh chấp.

Phó Chánh án TANDTC Nguyễn Văn Du phát biểu tại Hội nghị triển khai thí điểm về đổi mới, tăng cường hòa giải, đối thoại tại TAND tỉnh Quảng Nam

Bên cạnh đó, TANDTC cũng đẩy mạnh công tác tổng kết thực tiễn xét xử, hướng dẫn áp dụng thống nhất pháp luật và đạt được nhiều kết quả quan trọng: đã ban hành 15 Nghị quyết của Hội đồng Thẩm phán TANDTC, 24 Thông tư liên tịch, 10 Thông tư của Chánh án TANDTC, 05 tập giải đáp hướng dẫn nghiệp vụ xét xử. Cùng với hệ thống văn bản quy phạm hướng dẫn áp dụng pháp luật nêu trên, 26 án lệ được ban hành đã góp phần tháo gỡ những vướng mắc, khó khăn trong thực tiễn xét xử; bảo đảm áp dụng thống nhất pháp luật; qua đó, bảo vệ công lý, quyền con người, quyền và lợi ích của tổ chức, cá nhân.

Thứ ba, tăng cường công tác xây dựng Đảng; tập trung đẩy mạnh cải cách hành chính tư pháp, cải cách chế độ công vụ, công chức tạo chuyển biến mạnh mẽ trong công tác xây dựng Ngành. Qua hoạt động thực tiễn, hệ thống Tòa án đã không ngừng lớn mạnh về mọi mặt.

Các Tòa án đã thực hiện nhiều Chương trình hành động cụ thể và có nhiều giải pháp để tăng cường xây dựng Đảng, xây dựng Ngành trên tất cả các mặt: chính trị, tư tưởng và tổ chức. Đã quán triệt trong toàn hệ thống các Nghị quyết, Chỉ thị của Đảng, đặc biệt là Nghị quyết Hội nghị lần thứ tư Ban chấp hành Trung ương Đảng khóa XII về tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng; ngăn chặn, đẩy lùi sự suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, những biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa” trong nội bộ gắn liền với việc thực hiện "Đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh” theo Chỉ thị số 05-CT/TW ngày 15/5/2016 của Bộ Chính trị với chủ đề “Nâng cao bản lĩnh chính trị, phẩm chất đạo đức, lối sống của đội ngũ Thẩm phán, cán bộ, công chức TAND”.

Đề cao tinh thần trách nhiệm và đạo đức công vụ của đội ngũ Thẩm phán thông qua việc triển khai thực thi trong toàn hệ thống “Bộ quy tắc đạo đức và ứng xử của Thẩm phán” và “Quy định xử lý trách nhiệm người giữ chức danh tư pháp trong TAND”. Thường xuyên kiểm tra để kịp thời phát hiện và khắc phục những yếu kém trong việc thực hiện chức năng, nhiệm vụ; kiên quyết xử lý những cán bộ vi phạm phẩm chất, đạo đức, lối sống và kỷ luật công tác để xây dựng Toà án trong sạch vững mạnh, củng cố niềm tin của nhân dân đối với cơ quan xét xử.

Công tác tổ chức cán bộ được đổi mới mạnh mẽ thông qua việc thực hiện 14 giải pháp về công tác tổ chức cán bộ theo các Nghị quyết của Đảng và Quốc hội. Đã thực hiện tổ chức lại các Toà chuyên trách tại các đơn vị Toà án trên cơ sở khối lượng công việc và biên chế của đơn vị; xác định rõ cơ cấu việc làm, đánh giá chính xác cán bộ để bố trí phù hợp, bảo đảm hiệu quả công tác. Chú trọng công tác đào tạo, bồi dưỡng thông qua thực tiễn với nhiều hình thức như: tổ chức các phiên toà rút kinh nghiệm, lựa chọn các khâu công tác còn nhiều hạn chế để tập huấn nâng cao kỹ năng, kiến thức…Tổ chức nghiêm túc nhiều kỳ thi tuyển chọn, nâng ngạch Thẩm phán bảo đảm chất lượng, hiệu quả; đáp ứng yêu cầu xây dựng đội ngũ Thẩm phán vững vàng về bản lĩnh chính trị, giỏi về nghiệp vụ, thực hiện tốt nhiệm vụ xét xử, đáp ứng yêu cầu trong tình hình mới của đất nước. Trong năm 2018, thực hiện chủ trương của Đảng, TANDTC đã tổ chức thí điểm thi tuyển lãnh đạo cấp vụ nhằm tuyển chọn cán bộ lãnh đạo đủ phẩm chất và năng lực giữ cương vị quản lý, thực hiện thành công chiến lược cán bộ thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa - hiện đại hóa đất nước.

Xác định công tác hành chính tư pháp có vai trò quan trọng trong việc bổ trợ cho hoạt động tố tụng và hoạt động quản lý, điều hành của các Toà án được thông suốt và trôi chảy nên công tác cải cách hành chính tư pháp đã được lãnh đạo TAND các cấp tập trung đẩy mạnh. Theo đó: đã xây dựng và triển khai thực hiện quy chế hành chính tư pháp một cửa liên thông tại các Toà án; công khai hóa các thủ tục tố tụng tại Tòa án trên Cổng thông tin điện tử; công khai lịch xét xử, lịch tiếp công dân; đơn giản hóa việc tiếp nhận, hướng dẫn giải quyết các yêu cầu của các cơ quan, tổ chức, công dân trước và sau các phiên tòa xét xử; tạo điều kiện cho các cơ quan, tổ chức và cá nhân cung cấp thông tin, kiến nghị, phản ánh hoặc yêu cầu giải quyết công việc của họ có liên quan đến hoạt động của Tòa án; xây dựng Quy chế làm việc tạo điều kiện thuận lợi cho luật sư, người bào chữa tiếp cận và nghiên cứu các hồ sơ vụ án khi có yêu cầu theo đúng quy định của pháp luật…

Với sự quan tâm của Đảng, Nhà nước và chính quyền địa phương, các nguồn lực bảo đảm cho hoạt động của Tòa án các cấp được tăng cường, từng bước đáp ứng được yêu cầu công tác. TANDTC đã tập trung đầu tư xây dựng trụ sở, bổ sung trang thiết bị phương tiện làm việc và tăng cường nguồn lực tài chính cho việc ứng dụng công nghệ thông tin phục vụ có hiệu quả công tác của các Tòa án.

Lễ ký Chương trình phối hợp thông tin, tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật về trật tự an toàn giao thông giữa TANDTC và Ủy ban An toàn giao thông quốc gia

Thứ tư, bứt phá trong nâng cao chỉ số ứng dụng công nghệ thông tin vào các hoạt động, đặt nền móng cho việc xây dựng Toà án điện tử trong tương lai

Các Tòa án đã tập trung đẩy mạnh và có những bứt phá quan trọng trong ứng dụng công nghệ thông tin vào các hoạt động; các ứng dụng đi vào thực chất, mang tính thực tiễn cao và đạt được nhiều hiệu ứng tích cực:

- Đã đưa vào sử dụng hệ thống truyền hình hội nghị với gần 800 điểm cầu đến Tòa án cấp huyện, hoàn tất việc kết nối hệ thống truyền hình giữa các cấp Tòa án, nhằm tăng cường kịp thời sự lãnh đạo, chỉ đạo của lãnh đạo TANDTC đến TAND các cấp, đặc biệt là các Toà án vùng sâu, vùng xa; phục vụ có hiệu quả công tác đào tạo, tập huấn của các Tòa án. Hàng tháng, đã tổ chức hàng trăm hội nghị giao ban, tập huấn… trực tuyến với quy mô cấp tỉnh, khu vực và toàn quốc thông qua hệ thống truyền hình hội nghị, tiết kiệm nguồn ngân sách lớn trong việc tổ chức chi phí và thời gian đi lại của các đại biểu.

- Nhiều Toà án đã hoàn thành, đưa vào sử dụng hệ thống quan sát phiên toà và tổ chức hàng trăm phiên toà rút kinh nghiệm thông qua hệ thống này; kịp thời chấn chỉnh, khắc phục những sai sót, vi phạm của những người tiến hành tố tụng tại phiên tòa; góp phần nâng cao hiệu quả công tác đào tạo Thẩm phán, từ đó, chất lượng xét xử cũng được nâng lên.

- Triển khai các phần mềm: gửi đơn khởi kiện, tài liệu, chứng cứ và cấp tống đạt, thông báo văn bản tố tụng của Tòa án bằng phương tiện điện tử; đăng ký cấp sao bản án, tài liệu trong hồ sơ vụ án qua mạng, nhằm tăng cường minh bạch, công khai trong các hoạt động tố tụng của Toà án, góp phần đổi mới mạnh mẽ thủ tục hành chính tư pháp và thủ tục giải quyết các vụ việc tại Tòa án, giúp người dân tiết kiệm được chi phí, công sức đi lại khi có việc tại Toà án.

- Công khai bản án, quyết định có hiệu lực pháp luật trên Cổng thông tin điện tử của Tòa án để bảo đảm quyền tiếp cận thông tin của người dân; tạo cơ chế giám sát của nhân dân đối với công tác xét xử của Toà án.

- Quản lý, phân tích và đánh giá công tác xét xử của các Tòa án thông qua phần mềm thống kê các loại vụ án, phục vụ kịp thời công tác lãnh đạo, chỉ đạo của TAND các cấp.

- Thiết lập phần mềm số hoá tờ trình phục vụ công tác xét xử giám đốc thẩm, tái thẩm của Hội đồng Thẩm phán TANDTC nhằm xây dựng môi trường làm việc khoa học, hiện đại; tránh lãng phí trong việc in ấn tài liệu.

- Thực hiện việc tiếp nhận các ý kiến của các nhà khoa học, chuyên gia pháp lý, người dân… để thúc đẩy công tác phát triển án lệ thông qua Trang thông tin án lệ của Toà án nhân dân tối cao.

Cùng với các ứng dụng nêu trên, công tác quản lý đơn thư, quản lý cán bộ, quản lý công sản, quản lý tài chính, quản lý công tác thi đua khen thưởng… cũng được tin học hoá nhằm phục vụ có hiệu quả công tác chỉ đạo, điều hành của lãnh đạo Tòa án các cấp; hỗ trợ hoạt động nghiệp vụ cho cán bộ, Thẩm phán; cung cấp các tiện ích để người dân, các cơ quan, tổ chức thuận lợi trong giải quyết công việc tại Tòa án.

Phó Chánh án TANDTC Nguyễn Trí Tuệ ký kết Biên bản ghi nhớ hợp tác về nghiên cứu và đào tạo với Hàn Quốc

Năm 2019, năm cuối thực hiện Chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020, cũng là năm chúng ta bắt đầu triển khai các công việc để chuẩn bị cho Đại đội Đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng. Để hoàn thành các nhiệm vụ cải cách tư pháp và thực hiện thắng lợi nhiệm vụ chuyên môn, Toà án các cấp cần tiến hành thực hiện các nhiệm vụ trọng tâm sau đây:

1. Tiếp tục quán triệt và triển khai tổ chức thực hiện nghiêm túc các Nghị quyết Trung ương 4, Trung ương 6, Trung ương 8 khóa XII và các Nghị quyết của Đảng, Quốc hội về công tác tư pháp và cải cách tư pháp.

2. Tích cực thực hiện 14 giải pháp để nâng cao chất lượng công tác xét xử. Khắc phục triệt để các tồn tại, hạn chế trong công tác xét xử; phấn đấu không để xảy ra việc xét xử oan hoặc bỏ lọt tội phạm; đảm bảo các phán quyết của Toà án phải đúng pháp luật, bảo vệ công lý, quyền con người, quyền công dân. Chú trọng làm tốt công tác hòa giải trong giải quyết các vụ án dân sự. Thực hiện nghiêm túc Chỉ thị số 03/CT-CA ngày 05/12/2018 của Chánh án TANDTC về việc nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác giải quyết, xét xử các vụ án hành chính. Đẩy nhanh tiến độ và bảo đảm chất lượng công tác giải quyết đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm.

3. Thực hiện nghiêm túc chỉ đạo của Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, tập trung xét xử nghiêm minh, đúng pháp luật các vụ án tham nhũng, kinh tế nghiêm trọng, dư luận xã hội đặc biệt quan tâm.

4. Tích cực tham gia xây dựng thể chế, làm tốt công tác tổng kết thực tiễn xét xử, hướng dẫn áp dụng thống nhất pháp luật; đẩy mạnh công tác phát triển án lệ. Đảm bảo tiến độ và chất lượng xây dựng Dự án Luật Hòa giải, đối thoại tại Tòa án để trình Quốc hội. Trên cơ sở sơ kết 03 năm thi hành Luật Tổ chức Tòa án nhân dân năm 2014 và các văn bản hướng dẫn thi hành, tiến hành rà soát để đề xuất sửa đổi, bổ sung những quy định không phù hợp.

5. Tiếp tục thực hiện tinh giản biên chế và cơ cấu lại đội ngũ cán bộ, công chức và Thẩm phán theo vị trí việc làm. Làm tốt công tác quy hoạch cán bộ, tạo nguồn Thẩm phán và điều động, luân chuyển, biệt phái cán bộ, Thẩm phán. Tăng cường công tác kiểm tra, thanh tra hoạt động công vụ. Xử lý nghiêm những tập thể, cá nhân có sai phạm, gắn với trách nhiệm của người đứng đầu.

6. Đổi mới công tác đào tạo, bồi dưỡng gắn với nhu cầu thực tiễn; tăng cường việc tổ chức các lớp đào tạo, bồi dưỡng bằng hình thức trực tuyến. Thường xuyên tập huấn, bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ và các kiến thức xã hội, trình độ ngoại ngữ, tin học, khả năng sử dụng các kỹ thuật tiên tiến cho cán bộ, Thẩm phán Tòa án các cấp. 

7. Đẩy nhanh việc đầu tư xây dựng, cải tạo trụ sở và trang cấp các trang thiết bị làm việc cho các Tòa án đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp, phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Củng cố và hiện đại hóa cơ sở vật chất phục vụ hoạt động đặc thù của Tòa án các cấp. Tăng cường quản lý sử dụng phương tiện, trang thiết bị, quản lý chi tiêu, bảo đảm tiết kiệm.

8. Tăng cường các hoạt động hợp tác quốc tế trong xây dựng pháp luật; đào tạo, bồi dưỡng nâng cao năng lực cho cán bộ, Thẩm phán, đặc biệt là đội ngũ cán bộ chủ chốt.

9. Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong các lĩnh vực hoạt động của Tòa án. Khai thác có hiệu quả các hạ tầng công nghệ thông tin hiện có đáp ứng yêu cầu công tác quản lý, chỉ đạo điều hành; hướng tới xây dựng Tòa án điện tử trong tương lai. Tiếp tục thực hiện việc đổi mới hành chính tư pháp gắn với ứng dụng công nghệ thông tin, đảm bảo công khai minh bạch các hoạt động của Tòa án, đặc biệt là việc công khai bản án, quyết định của Tòa án trên Cổng thông tin điện tử của TAND.

10. Rà soát việc thực hiện các nhiệm vụ cải cách tư pháp để đề ra kế hoạch tiếp tục thực hiện; chuẩn bị cho việc tổng kết thực hiện chiến lược cải cách tư pháp theo tinh thần Nghị quyết 49 và nghiên cứu, đề xuất với cấp có thẩm quyền về những nhiệm vụ cải cách tư pháp trong nhiệm kỳ tới; nghiên cứu kinh nghiệm quốc tế, tìm kiếm những giải pháp thay thế để hạn chế các vụ việc phải giải quyết bằng thủ tục tố tụng tư pháp tại Tòa án; dự báo và chủ động ứng phó đối với những vấn đề phát sinh trong tương lai.

Nhìn lại hơn nửa nhiệm kỳ đã qua đi, chúng ta phấn khởi, tự hào trước sự phát triển và lớn mạnh không ngừng của hệ thống Toà án. Với việc triển khai đồng bộ nhiều giải pháp đột phá mang tầm chiến lược, lâu dài nhằm nâng cao chất lượng xét xử - nhiệm vụ trọng tâm của hoạt động tư pháp - đã tạo nên những thành tựu to lớn của cả hệ thống Toà án. Những thành tựu đó chính là sự tận tâm, tận lực trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp Toà án; sự rèn luyện, phấn đấu không ngừng nghỉ của đội ngũ cán bộ, Thẩm phán; là tiền đề và động lực để các thế hệ cán bộ, Thẩm phán tiếp tục vững bước trên chặng đường mới; là nền tảng vững chắc để hệ thống Toà án phát triển mạnh mẽ trong tương lai.