Quốc hội khai mạc phiên chất vấn và trả lời chất vấn

 Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân phát biểu khai mạc phiên chất vấn và trả lời chất vấn

Sáng nay, 4/6, tiếp tục thực hiện chương trình Kỳ họp thứ 5, Quốc hội bắt đầu tiến hành hoạt động chất vấn và trả lời chất vấn. 

Thẳng thắn, rõ trách nhiệm, hướng khắc phục và lộ trình thực hiện

Phát biểu khai mạc Phiên chất vấn và trả lời chất vấn, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân nêu rõ, thời gian qua, hoạt động giám sát nói chung, hoạt động chất vấn và trả lời chất vấn nói riêng của Quốc hội đã có nhiều đổi mới, tác động tích cực đến nhiều mặt hoạt động, công tác điều hành của Chính phủ, của các bộ, ngành, địa phương, góp phần hoàn thiện hệ thống pháp luật, khắc phục những hạn chế, bất cập, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, được cử tri và nhân dân cả nước quan tâm, đánh giá cao.

Tại kỳ họp này, Quốc hội quyết định lựa chọn 4 nhóm vấn đề chất vấn.

Thứ nhất, về giải pháp hoàn thiện kết cấu hạ tầng, bảo đảm trật tự an toàn giao thông và việc xử lý những vấn đề tồn tại đối với các dự án giao thông đầu tư theo hình thức xây dựng - kinh doanh - chuyển giao (BOT).

Thứ hai, về công tác quản lý đất đai, tình trạng ô nhiễm môi trường và kiểm soát hoạt động xả thải của các doanh nghiệp; các biện pháp ứng phó với biến đổi khí hậu.

Thứ ba về chất lượng giáo dục đại học, giáo dục phổ thông; công tác quản lý giáo dục mầm non; giải pháp khắc phục tình trạng xuống cấp về đạo đức, lối sống cho giáo viên và học sinh.

Thứ tư về vấn đề lao động và giải quyết việc làm; chất lượng dạy nghề; công tác chăm sóc và bảo vệ trẻ em.

Chủ tịch Quốc hội khẳng định, đây là những vấn đề lớn của đất nước, được nhân dân và cử tri quan tâm. Gắn với 4 nhóm vấn đề chất vấn, các bộ trưởng, gồm: Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải; Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường; Bộ trưởng Lao động - Thương binh và Xã hội, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo sẽ trực tiếp trả lời chất vấn của ĐBQH. Các Phó Thủ tướng Chính phủ phụ trách các lĩnh vực nêu trên và các bộ trưởng, trưởng ngành có liên quan trong các phiên chất vấn khi cần thiết sẽ cùng tham gia trả lời chất vấn, giải trình làm rõ thêm những nội dung mà ĐBQH quan tâm đến từng nhóm vấn đề chất vấn.

Để nâng cao hiệu quả, tăng tính đối thoại trong hoạt động chất vấn, trả lời chất vấn, nhất là trách nhiệm của người trả lời chất vấn trước nhân dân, Quốc hội tiếp tục có những đổi mới về cách thức chất vấn. Theo đó, mỗi lượt chất vấn sẽ mời 3 đại biểu đặt câu hỏi với thời lượng cho mỗi đại biểu là 1 câu hỏi, một câu hỏi 1 phút, người trả lời chất vấn có tối đa 3 phút để trả lời cho mỗi câu hỏi của ĐBQH.

Chủ tịch Quốc hội đề nghị các ĐBQH, khi cần thiết, có những vấn đề cần làm rõ hơn thì cho phép Đoàn Chủ tịch linh hoạt trong điều hành để cho phép các bộ trưởng có thể nói thêm; các đại biểu nêu câu hỏi chất vấn ngắn gọn, rõ ý, đi thẳng vào nội dung thuộc nhóm vấn đề mà Quốc hội đã lựa chọn, bảo đảm đúng thời gian quy định.

“Các Bộ trưởng khi trả lời chất vấn đi thẳng vào vấn đề mà ĐBQH chất vấn, thẳng thắn, xác định rõ trách nhiệm, hướng khắc phục, lộ trình thực hiện trong thời gian tới”, Chủ tịch Quốc hội yêu cầu.

Sau phiên chất vấn, Quốc hội cũng sẽ ban hành Nghị quyết để ghi nhận các giải pháp, những vấn đề đã hứa của bộ trưởng, thành viên Chính phủ, làm cơ sở để Chính phủ, các ngành triển khai thực hiện và các cơ quan của Quốc hội cũng như nhân dân giám sát việc thực hiện lời hứa.

Chất lượng trả lời một số kiến nghị cử tri còn hạn chế

Báo cáo tóm tắt kết quả giám sát việc giải quyết, trả lời kiến nghị của cử tri gửi đến Kỳ họp thứ 4, Quốc hội Khóa XIV do Ủy viên UBTVQH, Trưởng ban Dân nguyện Nguyễn Thanh Hải trình bày nêu rõ, thông qua 1.383 cuộc tiếp xúc cử tri trước và sau Kỳ họp thứ 4, 63 Đoàn ĐBQH đã tổng hợp được 2.099 kiến nghị của cử tri có nội dung liên quan đến hoạt động của Quốc hội, Chính phủ và các cơ quan tư pháp. Các kiến nghị đã được chuyển đến cơ quan có thẩm quyền giải quyết, đến nay toàn bộ các kiến nghị đã được xem xét, trả lời (đạt 100%). 

Qua kết quả giám sát của UBTVQH và đánh giá của 59/59 Đoàn ĐBQH đều cho thấy, việc giải quyết kiến nghị cử tri của các bộ, ngành kỳ này có sự chuyển biến rõ rệt về chất lượng cũng như thời hạn trả lời. Nhiều bộ, ngành đã được một số Đoàn ĐBQH đánh giá cao trong giải quyết nhanh chóng, dứt điểm một số kiến nghị cụ thể của địa phương, như Bộ: Nông nghiệp và Phát triển nông thôn; Công thương; Giao thông vận tải; Tài chính; Lao động - Thương binh và Xã hội; Thông tin và Truyền thông; cử tri phường Hòa Hải (Đà Nẵng) kiến nghị về cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất; cử tri Khánh Hòa kiến nghị về cấp Giấy chứng nhận quyền sở hữu tài sản trên đất (nhà lưới, nhà kính) phục vụ sản xuất nông nghiệp công nghệ cao...

Ủy viên UBTVQH, Trưởng ban Dân nguyện Nguyễn Thanh Hải trình bày Báo cáo kết quả giám sát việc giải quyết kiến nghị của cử tri gửi đến Kỳ họp thứ Tư, QH Khóa XIV

Theo Trưởng ban Nguyễn Thanh Hải, sự nỗ lực cao của Chính phủ, Thủ tướng, các bộ trưởng, trưởng ngành trong giải quyết kiến nghị của cử tri đã góp phần tháo gỡ nhiều khó khăn, vướng mắc, tạo môi trường thông thoáng hơn trong sản xuất, kinh doanh, từng bước nâng cao mức độ hài lòng của người dân, góp phần tích cực vào kết quả chung của tăng trưởng kinh tế thời gian qua, được cử tri ghi nhận (GDP quý I đạt 7,38%, cao nhất trong 10 năm, khu vực công nghiệp tăng 10,08% là mức tăng trưởng 2 chữ số đầu tiên sau nhiều năm).

Đồng thời, Trưởng ban Nguyễn Thanh Hải cũng nêu rõ những tồn tại, hạn chế đối với Quốc hội, Chính phủ, các bộ, ngành.

Với Chính phủ và các bộ, ngành, đó là chất lượng trả lời một số kiến nghị cử tri còn hạn chế. Có tới 43/59 Đoàn ĐBQH nêu nhận xét, một số bộ, ngành trả lời vấn đề mà cử tri nêu còn rất chung chung, diễn giải nhiều, nhưng không đủ thông tin, không rõ trách nhiệm và hướng giải quyết, ví dụ: Cử tri Lạng Sơn hỏi về chế độ đối với cán bộ, công chức công tác tại thôn không đặc biệt khó khăn nằm tại xã đặc biệt khó khăn, có được hưởng phụ cấp thu hút không? Trả lời cử tri lại nêu cán bộ, công chức công tác tại thôn đặc biệt khó khăn thì được hưởng phụ cấp. Trả lời của Bộ như vậy là chưa đúng với nội dung câu hỏi. Theo phản ánh của Đoàn ĐBQH tỉnh Lạng Sơn, sau khi nhận được văn bản trả lời, cử tri đề nghị Bộ cần trả lời cụ thể, rõ ràng, thấu đáo hơn.

Việc ban hành các văn bản hướng dẫn thi hành luật, rà soát sửa đổi các văn bản pháp luật không phù hợp thực tiễn còn chậm. Tính đến 20.4.2018, còn 101 văn bản chậm sửa đổi, đặc biệt trong đó Luật Cán bộ, công chức ban hành đã 10 năm vẫn thiếu văn bản hướng dẫn về việc xử lý kỷ luật đối tượng là cán bộ khi vi phạm; một số văn bản hướng dẫn thi hành luật chưa đúng với nội dung luật nhưng chậm được sửa đổi. Ví dụ, theo Điều 42 của Luật Khiếu nại, khi công dân không đồng tình với kết quả giải quyết khiếu nại lần 2 của cơ quan hành chính thì phải khởi kiện ra tòa, tuy nhiên Điều 20 Nghị định số 75/2012/NĐ-CP lại quy định trường hợp này, công dân có thể tiếp tục khiếu nại lên cơ quan hành chính cấp trên xem xét lại; gây quá tải lên cơ quan hành chính cấp trên và dẫn tới kéo dài nhiều vụ việc khiếu nại.

Một số văn bản pháp luật áp dụng vào thực tiễn còn vướng mắc, nhưng chưa được xem xét, giải quyết thấu đáo. Cử tri Lai Châu phản ánh về vướng mắc gặp phải trong công nhận kết quả biểu quyết của Thường trực HĐND cấp xã khi có ý kiến khác nhau (vì chỉ có 2 người). Trả lời của Bộ Nội vụ: “Hiện nay, Bộ đang tổng hợp tình hình thực hiện, xin tiếp thu chờ sửa đổi, bổ sung Luật Tổ chức chính quyền địa phương”. Trả lời của Bộ là không sai, nhưng vướng mắc cử tri nêu rất rõ ràng, lại chưa được nghiên cứu, để tìm cách tháo gỡ, cử tri phải tiếp tục chờ đợi đến khi sửa luật (trong dự kiến chương trình xây dựng luật năm 2019 không có luật này).

Việc thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm đối với một số vấn đề mà cử tri phản ánh còn chưa được thực hiện kịp thời, hiệu quả. Cử tri TP Hồ Chí Minh, Bình Định và một số địa phương phản ánh về nguy cơ cháy nổ tại nhiều khu chung cư cao tầng. Trả lời của Bộ Công an nêu Bộ đã phối hợp với Bộ Quốc phòng, huy động máy bay trực thăng để xử lý sự cố; chỉ đạo lực lượng PCCC phát 12.878 tin, 25.070 băng rôn, 1.008.799 tờ rơi cảnh báo nguy cơ cháy nổ... và xác định đây là kiến nghị đã giải quyết xong (?)

Trả lời cho thấy, Bộ đã thực hiện nhiều biện pháp để giải quyết vấn đề cử tri nêu. Đáng lưu ý, đây là kiến nghị cử tri phản ánh từ tháng 11.2017, trước khi xảy ra vụ cháy lớn tại chung cư Carina (TP Hồ Chí Minh). “Nếu các cơ quan chức năng quan tâm hơn tới phản ánh của cử tri (mang tính chất cảnh báo) tích cực thanh tra, kiểm tra để xử lý và đặc biệt là khắc phục vi phạm... thì thiệt hại về người, tài sản trong các vụ cháy vừa qua có thể đã được giảm thiểu...”, Trưởng ban Nguyễn Thanh Hải nói. 

Một số vấn đề đã được UBTVQH kiến nghị tại kỳ họp trước nhưng chưa được quan tâm giải quyết thỏa đáng. Cụ thể, Báo cáo kỳ trước nêu việc công bố lịch tiếp công dân định kỳ của người đứng đầu các bộ, ngành, UBND các địa phương chưa được thực hiện đúng quy định của Luật Tiếp công dân (có tới 35 tỉnh và 19 bộ, ngành không công bố lịch), điều này sẽ ảnh hưởng tới chất lượng của công tác tiếp công dân. Tuy nhiên, sau 7 tháng, ngày 25.4.2018 kết quả truy cập cổng Thông tin điện tử của các cơ quan trên cho thấy, việc khắc phục vẫn chưa đáng kể, cụ thể vẫn có 36 tỉnh (tăng 1 tỉnh) và 12 bộ, ngành (giảm 8 bộ) không công bố lịch.

Việc cắt giảm điều kiện đầu tư kinh doanh, thủ tục hành chính mặc dù đã được Thủ tướng chỉ đạo rất quyết liệt, tuy nhiên đến nay, mới chỉ có các Bộ: Công thương, Giáo dục và Đào tạo; Lao động, Thương binh và Xã hội phê duyệt cắt giảm; các bộ, ngành còn lại chưa có thông báo cắt giảm đáng lưu ý một số bộ, ngành có chức năng phục vụ, tiếp xúc nhiều với người dân nhưng việc cải cách thủ tục hành chính chưa được quan tâm thỏa đáng, như ngành y tế năm 2017 tụt bậc xếp hạng về cải cách hành chính so với năm 2016.