Phóng sự - Ghi chép

Dang dở cuộc đời vì chuyện chồng con quá sớm

Thanh Phương 22/05/2023 09:36

Đêm ở Mường Lát (Thanh Hóa) tĩnh lặng đến lạ kỳ, người ta có thể nghe rõ tiếng xe máy cách chừng vài km. Sau đó là tiếng nhảy tường, rón rén đi vào khu kí túc xá hoặc Làng học sinh. Tình yêu trên mảnh đất này nảy nở từ rất sớm và thiếu sự định hướng, quản lý dẫn tới mỗi năm Trường THPT Mường Lát có cả chục em nghỉ học để lo chuyện chồng, con. Đó là chưa kể việc chọc sàn, “ngủ thăm” tại các bản xa xôi.

Lấy chồng, sinh con khi đang đi học

Theo thống kê năm 2022-2023 tại Trường THPT Mường Lát có 12 em nghỉ học lập gia đình (8 em người dân tộc Mông và 4 em người dân tộc Thái). Dù đã thực hiện rất nhiều các biện pháp tuyên truyền, vận động, giáo dục giới tính, siết chặt quản lý nhưng tỷ lệ học sinh bỏ học để lấy chồng, sinh con vẫn diễn ra.

a1nghihoc.jpg
Cặp đôi lập gia đình, sinh con khi tuổi còn quá trẻ

Khi trao đổi với chúng tôi về thực trạng trên, Hiệu trưởng Trường THPT Mường Lát Trần Anh Văn ngao ngán: “Buồn và chua xót lắm. Để xảy ra tình trạng học sinh nghỉ học giữa chừng để lập gia đình, nhà trường cũng rất buồn. Chúng tôi đã tích cực phối hợp với chính quyền địa phương, cơ quan, đoàn thể, thầy cô giáo xuống tận nhà nói chuyện với phụ huynh, tác động đủ kiểu nhưng không thể lay chuyển được.

Nguyên nhân do các cháu đi học xa gia đình từ sớm, bắt đầu từ lớp 6 đã đi học bán trú, không có sự quản lý của bố mẹ. Trong khi công nghệ thông tin phát triển mạnh, các cháu bước vào độ tuổi dậy thì dễ bị tác động, cảm tình, thích bạn khác giới. Trường đang quản lý hơn 60 học sinh là nữ giới tại khu kí túc xá.

bannguoimong.jpg
Đường vào bản người Mông xã Mường Lý vẫn còn là đường đất, đi lại khó khăn

Tuy nhiên, buổi tối các em vẫn trèo tường ra ngoài giao lưu, kết bạn, đi chơi thậm chí là uống rượu say về ngồi khóc do thất tình. Phát hiện được thì chỉ lập biên bản, nhắc nhở, tuyên truyền cho các em chứ không dám làm mạnh vì độ tuổi này rất nhạy cảm. Làm căng sợ các cháu nghĩ, hành động dại dột. Nếu đuổi học thì chúng ta thất bại trong giáo dục.

Một nguyên nhân nữa là do tập tục lạc hậu ăn sâu vào nếp nghĩ của cộng đồng dân cư, nhất là người Mông. Họ quan niện lấy vợ lấy chồng sớm để có người nối dõi, nhà đông con cái mới vui, có nhân lực để lao động. Có trường hợp học lớp 10 thì có thai, trường vẫn vận động em đi học. Tới thời kỳ sinh nở xin nghỉ 2 tháng nhưng sau đó gia đình nhà chồng không cho đi học lại.

trecoicoc.jpg
Trẻ con nheo nhóc, suy dinh dưỡng

Hiện tại ở trường đang có 1 cặp vợ chồng đi học, vợ lớp 10, chồng lớp 11. Biết việc 2 học sinh lập gia đình, các thầy cô đã tới tuyên truyền, thuyết phục và thực hiện kế hoạch hóa gia đình để tiếp tục theo đuổi việc học. Nhưng được một thời gian thì bạn gái học lớp 10 phải nghỉ học ở nhà sinh con. Có năm, nữ sinh lớp 12 còn mang cả con lên kí túc xá để ở cùng ôn thi. Nửa đêm, cháu quấy khóc khiến các thầy cô rất thương và xót xa. Cũng may mà em có nghị lực, quyết tâm học và thi lấy bằng THPT. Nay cả 2 vợ chồng đi xuất khẩu lao động bên Rumani với nguồn thu nhập ổn định”.

Cần nhiều giải pháp quyết liệt để đẩy lùi nạn tảo hôn

Việc lập gia đình và có con quá sớm làm đứt gánh học hành của các em nhất là học sinh nữ. Dọc các cung đường lên Mường Lát không khó để thấy các em nhỏ còi cọc, nheo nhóc, suy dinh dưỡng. Đó chính là việc trẻ em sinh ra trẻ con, khi các em còn chưa phát triển hết đã phải làm bố, làm mẹ. Hệ lụy của nạn tảo hôn chính là nỗi buồn của người phụ nữ trẻ ngồi tựa cửa dỗ con khỏi quấy khóc. Nước mắt sẽ không còn lăn dài trên má nếu như tìm được giải pháp khai phá thành trì bảo thủ, những hủ tục lạc hậu kìm chân người dân bao đời nay.

kitucxaml.jpg
Khu kí túc xá tại Trường THPT Mường Lát

Trong những năm qua, hàng trăm cặp đôi kết hôn, sinh con khi chưa đủ tuổi hoặc hôn nhân cận huyết thống. Tỉnh Thanh hóa đã thực hiện nhiều giải pháp, đề án để hạn chế và xóa bỏ nạn tảo hôn. Cụ thể là đề án ‘giảm thiểu tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống trong đồng bào dân tộc thiểu số tỉnh Thanh Hóa” được triển khai thực hiện tại 223 xã thuộc 11 huyện miền núi và 7 huyện, thị xã giáp ranh. Đây được xem là chìa khóa để tháo gỡ khó khăn, nâng cao nhận thức và hiểu biết cho đồng bào dân tộc thiểu số về tác hại, hệ lụy của tảo hôn và hôn nhân cận huyết.

laodongml.jpg
Trẻ em phải mưu sinh từ rất sớm

Nguyên nhân được chỉ ra phần lớn là do phong tục hứa hôn, nhiều người dân tộc thiểu số lấy vợ, lấy chồng sớm để gia đình có thêm người làm. Cùng với đó là trình độ dân trí thấp, sự hạn chế tiếp cận kiến thức pháp luật của đồng bào. Cuộc sống khó khăn, nhiều em phải nghỉ học từ sớm nên thiếu trang bị kỹ năng sống, thông tin về sức khỏe sinh sản không nhiều. Thêm vào đó, sự vào cuộc của chính quyền địa phương, các cơ quan thực thi pháp luật trong việc ngăn chặn tình trạng này chưa mạnh mẽ, quyết liệt.

yeuduongml.jpg
Tình yêu nảy nở khi chưa phát triển toàn diện về thể chất và kiến thức về hôn nhân, gia đình

Chủ tịch UBND huyện Mường Lát Nguyễn Văn Bình cho biết: Phải sớm loại bỏ những phong tục tập quán lạc hậu, ma chay kéo dài tốn kém, cúng bái mê tín dị đoan, hứa gả, tảo hôn… trong cộng đồng. Việc thay đổi một tập tục của người dân tộc có từ nhiều đời là vô cùng gian nan. Tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống gây nhiều hệ lụy cho chính những người trong cuộc, cộng đồng dân tộc và cho cả xã hội. Nâng cao nhận thức, chuyển đổi hành vi trong lĩnh vực hôn nhân trong đồng bào dân tộc thiểu số dù có khó mấy cũng phải triển khai và thực hiện có hiệu quả.

langhocsinhml.jpg
Học sinh đi học xa nhà từ sớm, thiếu sự giám sát, sự quan tâm của gia đình

Thực hiện tuyên truyền, vận động bằng nhiều hình thức, có cả tiếng dân tộc cho người dân biết, hiểu được những hệ lụy của nạn tảo hôn. Cụ thể nhất là thể trạng của con, cháu ngày một thấp còi, hay bệnh tật, ốm đau.

Tổ chức hoạt động truyền thông, cung cấp thông tin, kiến thức pháp luật về hôn nhân và gia đình trong cộng đồng người dân tộc thiểu số bằng hình thức tổ chức các Hội nghị tuyên truyền và tổ chức các cuộc nói chuyện chuyên đề về Luật hôn nhân và gia đình trong các trường THCS, THPT và Trường Phổ thông Dân tộc nội trú, bán trú vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi.

sinhsongml.jpg
Cuộc sống khó khăn kìm chân người dân trong các hủ tục, tập quán lạc hậu

Tổ chức tập huấn nâng cao năng lực về công tác tuyên truyền cho đội ngũ cán bộ truyền thông cơ sở, công chức tư pháp xã, công chức công tác dân tộc, cán bộ thôn, bản và cộng tác viên dân số thôn, bản. Các chương trình tuyên truyền lồng ghép trong các hoạt động văn hóa, văn nghệ và trong sinh hoạt của các tổ chức đoàn thể ở cơ sở.

Ngoài ra, thực hiện tuyên truyền trên sóng Đài phát thanh và Truyền hình tỉnh, huyện, trên các báo, bản tin và hệ thống truyền thanh cấp xã về các quy định của pháp luật, hệ lụy của việc kết hôn, sinh con sớm.

tuyetruyenhs.jpg
Một buổi tuyên truyền, giáo dục về giới, sinh hoạt tại Trường THPT Mường Lát

Nhờ sự vào cuộc nghiêm túc, trách nhiệm của chính quyền cơ sở, cùng với việc đổi mới trong công tác tuyên truyền, trong đó chú trọng đến đối tượng học sinh tại các trường ở vùng cao đã mang lại chuyển biến tích cực trong nhận thức về tác hại của tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống.

Dù đã có chuyển biến, kết quả bước đầu trong cuộc chiến chống nạn tảo hôn, hôn nhân cận huyết nhưng trên thực tế, các hoạt động tuyên truyền diễn ra chưa thực sự thường xuyên và đơn điệu về hình thức tổ chức. Đối tượng được phổ biến cung cấp thông tin, kiến thức pháp luật về lĩnh vực hôn nhân, về tác hại của tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống, về sức khỏe sinh sản và kế hoạch hóa gia đình còn ít. Việc thay đổi tư duy, nhận thức về hậu quả của tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống của một bộ phận người dân còn nhiều hạn chế.

Với vùng dân tộc miền núi nói chung, các xã, thôn bản đặc biệt khó khăn nói riêng trong công tác tuyên truyền còn gặp nhiều khó khăn về cơ sở vật chất, phương tiện truyền thông, dân cư cư trú không tập trung, thanh niên đi làm ăn xa không tham gia các buổi tuyên truyền. Một số ít các gia đình, dòng họ chưa kiên quyết trong việc can thiệp vấn đề tảo hôn.

Cấp ủy, chính quyền, ban ngành đoàn thể địa phương chưa quan tâm đúng mức đến công tác giảm thiểu tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống. Các trường hợp tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống nhiều nơi vẫn còn buông lỏng, chưa bị xử lý nghiêm.

Thời gian tới, bên cạnh việc tuyên truyền, các cơ quan tố tụng sẽ đẩy mạnh xử lý các hành vi vi phạm Luật Hôn nhân gia đình. Trên cơ sở thực tế, các quy định của pháp luật, tòa án nhân dân các cấp sẽ tiến hành xét xử các vụ án điểm để cảnh báo, răn đe.

(0) Bình luận
Nổi bật
Đừng bỏ lỡ
Dang dở cuộc đời vì chuyện chồng con quá sớm