Bộ Xây dựng đề xuất bỏ tem thu phí sử dụng đường bộ dán trên kính ô tô

Tem thu phí đường bộ không còn phù hợp trong bối cảnh số hóa

Hiện nay, ô tô tại Việt Nam đang được dán hai loại tem hình oval tại góc trên bên phải kính lái, bao gồm: Tem thời hạn đăng kiểm và tem thời hạn nộp phí sử dụng đường bộ. Cả hai đều do Bộ Giao thông Vận tải (nay là Bộ Xây dựng) phát hành và quản lý. Theo thống kê, cả nước có khoảng 5 triệu ô tô đang lưu hành và mỗi năm có thêm khoảng 500.000 xe mới đăng ký.

Việc dán tem thu phí sử dụng đường bộ được thiết kế để phục vụ công tác kiểm tra, giám sát nghĩa vụ nộp phí của chủ phương tiện. Tuy nhiên, Bộ Xây dựng cho rằng hình thức này đã lạc hậu và không còn thực sự cần thiết, nhất là trong bối cảnh hiện nay, nhà nước chưa quy định rõ cơ quan có thẩm quyền kiểm tra, xử phạt đối với các trường hợp không dán tem hoặc chưa hoàn thành nghĩa vụ phí.

Trên thực tế, phần lớn chủ xe thực hiện nộp phí sử dụng đường bộ vào thời điểm đăng kiểm, dù phương tiện có thể đã quá hạn đóng phí. Do vậy, việc duy trì tem giấy chỉ mang tính hình thức và không hiệu quả về mặt quản lý, trong khi đó lại phát sinh thêm chi phí hành chính và nguồn lực thực hiện.

Thay vào đó, các trung tâm đăng kiểm hoàn toàn có thể tra cứu dữ liệu nghĩa vụ nộp phí qua hệ thống quản lý thu phí sử dụng đường bộ hoặc thông qua cổng thông tin điện tử của Cục Đăng kiểm Việt Nam. Điều này cho phép lực lượng chức năng nắm bắt nhanh tình trạng hoàn thành nghĩa vụ tài chính của từng phương tiện, mà không cần đến minh chứng bằng tem giấy.

Vì thế, Bộ Xây dựng kiến nghị bỏ hoàn toàn hình thức dán tem thu phí sử dụng đường bộ. Việc này không chỉ góp phần tiết kiệm chi phí cho cả người dân và cơ quan quản lý, mà còn phù hợp với xu hướng chuyển đổi số trong công tác quản lý phương tiện, thu phí và kiểm tra dữ liệu liên ngành. Khi cần kiểm soát nghĩa vụ tài chính, chỉ cần tra cứu trên hệ thống điện tử là đủ, không cần thiết duy trì phương pháp thủ công như hiện nay.

Đề xuất mở rộng diện miễn phí đường bộ cho xe tạm dừng lưu hành

Ngoài kiến nghị bỏ tem giấy, Bộ Xây dựng còn đề xuất mở rộng diện miễn phí sử dụng đường bộ cho tất cả các xe ô tô tạm dừng lưu hành liên tục từ 30 ngày trở lên, bất kể xe thuộc nhóm kinh doanh vận tải hay không.

Theo Nghị định 90/2023/NĐ-CP hiện hành, chỉ các phương tiện kinh doanh vận tải tạm dừng lưu hành liên tục từ 30 ngày trở lên mới được miễn phí sử dụng đường bộ. Bộ Xây dựng cho rằng quy định này chưa đảm bảo công bằng đối với tất cả các chủ xe, nhất là khi các phương tiện cá nhân, xe không kinh doanh cũng có thể tạm ngừng lưu thông trong một thời gian dài do sửa chữa, bảo trì hoặc không có nhu cầu sử dụng.

Việc mở rộng diện miễn phí cho các phương tiện không hoạt động sẽ giúp tạo sự bình đẳng trong chính sách, đồng thời tránh tình trạng chủ phương tiện bị truy thu phí không hợp lý dù xe không tham gia giao thông.

Sau hơn một năm triển khai, Bộ Xây dựng đánh giá Nghị định 90/2023/NĐ-CP đã góp phần tăng trưởng nguồn thu ngân sách, đồng thời tạo điều kiện để nâng cao năng lực bảo trì, duy tu hệ thống đường bộ quốc gia. Cụ thể, tổng số thu phí sử dụng đường bộ trong năm 2024 lần đầu tiên vượt mốc 14.000 tỉ đồng, trở thành một nguồn lực quan trọng phục vụ đầu tư, duy tu hạ tầng giao thông.

Tuy nhiên, bên cạnh kết quả tích cực, Bộ cũng chỉ ra một số bất cập cần được xem xét điều chỉnh. Đáng chú ý là các trường hợp xe bị tạm giữ từ 30 ngày trở lên hoặc xe hết hạn đăng kiểm không tham gia giao thông nhưng vẫn bị truy thu phí sử dụng đường bộ, gây khó khăn và thiệt thòi cho người dân.

Ngoài ra, mức thu phí áp dụng cho xe buýt vận tải hành khách công cộng bao gồm cả xe chở học sinh, sinh viên, công nhân đang được trợ giá như xe buýt hiện được xếp chung với mức thu của xe dưới 10 chỗ ngồi, điều này được cho là chưa hợp lý và chưa phản ánh đúng vai trò xã hội của loại hình vận tải công cộng.