Vấn đề quan tâm

Bộ Y tế: Vợ chồng sẽ có quyền quyết định số con và thời gian sinh con

Nguyễn Cúc • 25/02/2025 14:39

Theo Bộ Y tế, một số nội dung tại Pháp lệnh Dân số không còn phù hợp với Hiến pháp như quy định hạn chế về quyền quyết định số con của các cặp vợ chồng, cá nhân.

Thực hiện ý kiến chỉ đạo của Bộ Chính trị, Bộ Y tế đang lấy ý kiến dự thảo Tờ trình Pháp lệnh sửa đổi Điều 10 của Pháp lệnh dân số.

Những chủ trương lớn về chính sách dân số

Tại dự thảo, Bộ Y tế cho biết, Nghị quyết số 21-NQ/TW ngày 25/10/2017 của Hội nghị lần thứ sáu Ban Chấp hành Trung ương Đảng khoá XII về công tác dân số trong tình hình mới (Nghị quyết số 21-NQ/TW) khẳng định quan điểm: Tiếp tục chuyển trọng tâm chính sách dân số từ "Kế hoạch hóa gia đình" sang "Dân số và phát triển”, đồng thời đề ra các mục tiêu cụ thể.

Theo đó, giải quyết toàn diện, đồng bộ các vấn đề về quy mô, cơ cấu, phân bố, chất lượng dân số và đặt trong mối quan hệ tác động qua lại với phát triển kinh tế - xã hội. Duy trì vững chắc mức sinh thay thế; đưa tỉ số giới tính khi sinh về mức cân bằng tự nhiên; tận dụng hiệu quả cơ cấu dân số vàng, thích ứng với già hoá dân số; phân bố dân số hợp lý; nâng cao chất lượng dân số, góp phần phát triển đất nước nhanh, bền vững.

Một trong những nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu là: Hoàn thiện cơ chế, chính sách, pháp luật về dân số theo hướng, tiếp tục hoàn thiện chính sách, pháp luật về dân số gắn với xây dựng gia đình hạnh phúc. Rà soát, điều chỉnh hoặc bãi bỏ một số quy định về xử lý vi phạm trong công tác dân số.

Để tổ chức thực hiện Nghị quyết số 21-NQ/TW, Ban Chấp hành Trung ương yêu cầu Đảng đoàn Quốc hội, Ban cán sự đảng Chính phủ lãnh đạo, chỉ đạo việc hoàn thiện pháp luật liên quan đến công tác dân số.

Tiếp đó, Nghị quyết số 42-NQ/TW ngày 24/11/2023 của Hội nghị lần thứ tám Ban Chấp hành Trung ương Đảng khoá XIII về tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng chính sách xã hội, đáp ứng yêu cầu sự nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ quốc trong giai đoạn mới (Nghị quyết số 42-NQ/TW) tiếp tục khẳng định quan điểm, mục tiêu, giải pháp nêu trên.

Theo đó, Trung ương yêu cầu đẩy mạnh thực hiện chính sách dân số và phát triển theo hướng có quy mô, cơ cấu, phân bố hợp lý, cân bằng tỉ số giới tính khi sinh ở mức tự nhiên và duy trì mức sinh thay thế trên phạm vi cả nước, nhất là đối với một số địa bàn và nhóm dân cư. Nâng cao chất lượng dân số, tận dụng hiệu quả thời kỳ dân số vàng; sớm hoàn thiện khung chính sách quốc gia thích ứng với quá trình già hoá dân số; đáp ứng yêu cầu về nguồn nhân lực, nhất là nhân lực chất lượng cao cho sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước.

Đáng chú ý, mới đây, Bộ Chính trị đã có ý kiến chỉ đạo tại Công văn số 13421-CV/VPTW ngày 17/02/2025 của Văn phòng Trung ương Đảng về việc thực hiện sơ kết Nghị quyết số 21-NQ/TW về công tác dân số trong tình hình mới và sửa đổi các quy định của Đảng và Nhà nước liên quan đến chính sách dân số.

Theo đó, để những quan điểm, chủ trương, chính sách của Đảng về công tác dân số trong tình hình mới đi vào cuộc sống một cách nhanh chóng, thiết thực, hiệu quả việc sửa đổi sửa đổi văn bản pháp luật có quy định về số con là cần thiết.

Bộ Chính trị giao Đảng uỷ Quốc hội, Đảng ủy Chính phủ khẩn trương rà soát, sửa đổi các văn bản pháp luật có quy định về số con (nhất là Pháp lệnh số 06/2003/PL-UBTVQH11 ngày 09/01/2003 và Pháp lệnh số 08/2008/PL-UBTVQH12 ngày 27/12/2008 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội) hoàn thành trong Quý I/2025.

Theo đánh giá của Bộ Y tế, dưới sự lãnh đạo của Đảng và Nhà nước, sự vào cuộc, tích cực tham gia, phối hợp, nỗ lực triển khai công tác dân số của các cấp, các ngành và cả hệ thống chính trị, sự đồng thuận của các tầng lớp Nhân dân, các tổ chức quốc tế, công tác dân số nước ta trong những năm qua đã đạt được những kết quả quan trọng. Chính sách, pháp luật về dân số từng bước được hoàn thiện.

Quy định của pháp luật không còn phù hợp với thực tiễn

Theo Bộ Y tế, tuy đã đạt được những kết quả tích cực nhưng tới nay, qua rà soát các văn bản pháp luật, Bộ Y tế nhận thấy, nhiều quy định có liên quan đến công tác dân số chưa đảm bảo tính đồng bộ, thống nhất với hệ thống pháp luật hiện hành và không đáp ứng được yêu cầu của thực tiễn.

Cụ thể, một số nội dung tại Pháp lệnh Dân số không còn phù hợp với Hiến pháp, như quy định hạn chế về quyền quyết định số con. Một số nội dung tại Pháp lệnh Dân số không còn phù hợp với các văn bản quy phạm pháp luật hiện hành hoặc đã được các Luật quy định, như quy định về việc hạn chế tập trung đông dân cư vào một số đô thị lớn.

Một số quy định của pháp luật về dân số không còn phù hợp với tình hình thực tiễn và chưa đáp ứng được yêu cầu về công tác dân số trong tình hình mới, như mức sinh liên tục giảm trong thời gian qua nhưng quy định pháp luật hiện hành lại hạn chế số con (chỉ cho phép mỗi cặp vợ chồng sinh một hoặc hai con).

Nhằm bảo đảm quyền con người trong thực hiện chính sách dân số góp phần duy trì vững chắc mức sinh thay thế trên phạm vi cả nước, Bộ Y tế xây dựng Pháp lệnh sửa đổi Điều 10 Pháp lệnh Dân số năm 2003, trong đó quy định quyền và nghĩa vụ của mỗi cặp vợ chồng, cá nhân trong việc thực hiện cuộc vận động dân số và kế hoạch hóa gia đình, chăm sóc sức khỏe sinh sản.

Cụ thể, cặp vợ chồng hoặc cá nhân có quyền quyết định về thời gian sinh con, số con và khoảng cách giữa các lần sinh.

Cùng với đó, cặp vợ chồng hoặc cá nhân phải bảo vệ sức khỏe, thực hiện các biện pháp phòng ngừa bệnh nhiễm khuẩn đường sinh sản, bệnh lây truyền qua đường tình dục, HIV/AIDS và thực hiện các nghĩa vụ khác liên quan đến sức khỏe sinh sản.