Bài 2: Hộ kinh doanh có bắt buộc phải xuất hóa đơn điện tử từ máy tính tiền?

Các hộ kinh doanh tự đặt mua hay do đơn vị thuế cung cấp

PV: Theo Nghị định 70/2025/NĐ-CP, từ ngày 01/6/2025, hộ kinh doanh có doanh thu từ 01 tỉ/năm sẽ phải xuất hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền kết nối dữ liệu với cơ quan thuế, không còn phải nộp thuế theo phương pháp khoán. Trường hợp các hộ kinh doanh không tuân thủ thì có bị xử phạt không, mức xử phạt thể nào?

Luật sư Nguyễn Văn Đồng: Theo quy định tại Nghị định 70/2025/NĐ-CP, từ ngày 01/6/2025, hộ kinh doanh có doanh thu từ 01 tỉ/năm và thuộc các nhóm ngành nghề như: ăn uống, nhà hàng, khách sạn, siêu thị, bán lẻ… sẽ phải xuất hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền kết nối dữ liệu với cơ quan thuế.

Chủ hộ kinh doanh không sử dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền kết nối dữ liệu với cơ quan thuế có thể bị xử phạt từ 10.000.000 đồng - 20.000.000 đồng đối với hành vi không lập hóa đơn khi bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ cho người mua theo quy định tại khoản 5, Điều 24, Nghị định 125/2020/NĐ-CP.

Trường hợp lập hóa đơn điện tử từ máy tính tiền không có kết nối, chuyển dữ liệu điện tử với cơ quan thuế thì có thể bị phạt từ 4.000.000 đồng – 8.000.000 đồng theo quy định tại khoản 4, Điều 24, Nghị định 125/2020/NĐ-CP.

PV: Sau gần 10 ngày Nghị định 70/2025/NĐ-CP có hiệu lực, một số hộ kinh doanh vẫn chưa hiểu rõ về máy tính tiền và hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền. Luật sư có thể nói rõ quy định về vấn đề này?

Luật sư Nguyễn Văn Đồng: Theo quy định tại điểm a, khoản 2, Điều 1, Nghị định 70/2025/NĐ-CP thì máy tính tiền là hệ thống tính tiền bao gồm một thiết bị điện tử đồng bộ hoặc một hệ thống gồm nhiều thiết bị điện tử được kết hợp với nhau bằng giải pháp công nghệ thông tin có chức năng chung như: tính tiền, lưu trữ các giao dịch bán hàng, số liệu bán hàng.

Hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền là hóa đơn có mã của cơ quan thuế hoặc dữ liệu điện tử để người mua có thể truy xuất, kê khai thông tin hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền do tổ chức, cá nhân bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ lập từ hệ thống tính tiền, dữ liệu được chuyển đến cơ quan thuế theo định dạng được quy định tại Điều 12, Nghị định 123/2020/NĐ-CP.

PV: Vậy các hộ kinh doanh phải tự đặt mua máy tính tiền hay do đơn vị thuế cung cấp?

Luật sư Nguyễn Văn Đồng: Để sử dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền thì chủ hộ kinh doanh phải đầu tư thiết bị tương thích, phần mềm quản lý bán hàng, chữ ký số để đảm bảo quy trình vận hành từ xuất hóa đơn, ký số và truyền dữ liệu đến cơ quan thuế.

Người nộp thuế đăng ký và sử dụng hoá đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền theo mẫu số 01/ĐKTĐ-HĐĐT Phụ lục IA ban hành kèm theo Nghị định 123/2020/NĐ-CP ngày 19/10/2020 của Chính phủ.

Trường hợp người nộp thuế lần đầu sử dụng hoá đơn điện tử và thuộc đối tượng áp dụng hoá đơn điện tử có mã của cơ quan thuế khởi tạo từ máy tính tiền thì phải thực hiện đăng ký qua tổ chức cung cấp dịch vụ hoá đơn điện tử.

Trường hợp người nộp thuế đã thực hiện đăng ký sử dụng hoá đơn điện tử thành công và muốn đăng ký sử dụng hoá đơn điện tử có mã của cơ quan thuế khởi tạo từ máy tính tiền thì thực hiện thay đổi thông tin đăng ký sử dụng hoá đơn điện tử qua tổ chức cung cấp dịch vụ hoặc trên trang https://hoadondientu.gdt.gov.vn.

Theo Chi cục Thuế khu vực I cho biết, đối với các hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh thuộc diện bắt buộc áp dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền theo quy định tại Nghị định 70/2025/NĐ-CP, nhưng chưa đáp ứng điều kiện về hạ tầng công nghệ thông tin hoặc phần mềm xuất hóa đơn, cơ quan thuế đã xây dựng kế hoạch hỗ trợ và chủ động thông báo để tạo điều kiện cho người nộp thuế thực hiện chuyển đổi đúng lộ trình.

Không bắt buộc phải xuất hóa đơn điện tử trực tiếp từ máy tính tiền

PV: Nếu hộ kinh doanh đã kê khai và sử dụng hóa đơn điện tử hoặc hóa đơn trực tiếp theo đúng quy định, thì có bắt buộc phải chuyển sang dùng máy tính tiền không?

Luật sư Nguyễn Văn Đồng: Theo quy định tại khoản 5 Điều 12 Thông tư 32/2025/TT-BTC hướng dẫn như sau:

Trường hợp doanh nghiệp có hoạt động bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ trực tiếp đến người tiêu dùng đã đăng ký sử dụng hóa đơn điện tử có mã, hóa đơn điện tử không có mã của cơ quan thuế - phục vụ hoạt động bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ trực tiếp đến người tiêu dùng nêu trên trước ngày 1/6/2025 thì được lựa chọn:

Hoặc chuyển đổi áp dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền theo quy định tại Nghị định số 70/2025/NĐ-CP; hoặc tiếp tục sử dụng hóa đơn điện tử đã đăng ký sử dụng với cơ quan thuế.

Như vậy, hộ kinh doanh đã kê khai và sử dụng hóa đơn điện tử theo đúng quy định thì được tiếp tục sử dụng loại hóa đơn đã đăng ký, không bắt buộc phải chuyển sang xuất hóa đơn điện tử trực tiếp từ máy tính tiền, trừ trường hợp có yêu cầu cụ thể theo ngưỡng doanh thu. Ngoài ra, hộ kinh doanh vẫn có thể sử dụng hóa đơn trực tiếp nếu chưa đáp ứng điều kiện chuyển đổi và cơ quan thuế chưa yêu cầu.

PV: Nhiều hộ kinh doanh nhỏ lẻ rất bối rối, nếu bỏ thuế khoán thì đóng thuế theo hình thức nào? không có hóa đơn đầu vào, có được xuất hóa đơn đầu ra?

Luật sư Nguyễn Văn Đồng: Theo quy định tại Thông tư 40/2021/TT-BTC, hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh có thể nộp thuế theo phương pháp kê khai, phương pháp khai thuế theo từng lần phát sinh và phương pháp khoán.

Mặt khác, theo quy định tại khoản 1, Điều 11, Nghị định 123/2020/NĐ-CP được sửa đổi, bổ sung bởi khoản 8, Điều 1, Nghị định 70/2025/NĐ-CP có hiệu lực từ ngày 01/6/2025 thì hộ kinh doanh có doanh thu hàng năm từ 1 tỷ đồng trở lên phải sử dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính kết nối chuyển dữ liệu điện tử với cơ quan thuế thay cho phương pháp khoán thuế.

Ngoài ra, tại khoản 6 Điều 10 Nghị quyết 198/2025/QH15 cũng quy định hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh không phải áp dụng phương pháp khoán thuế từ 01/01/2026.

Do đó, từ ngày 01/6/2025 sẽ bỏ phương pháp khoán thuế đối hộ kinh doanh có doanh thu hằng năm từ 1 tỷ trở lên và từ 01/01/2026 sẽ bỏ phương pháp khoán thuế hoàn toàn. Khi bỏ thuế khoán, cá nhân kinh doanh có thể lựa chọn nộp thuế theo phương pháp kê khai hoặc phương pháp khai thuế theo từng lần phát sinh tuỳ theo hình thức kinh doanh.

Tại Điều 9, Nghị định 123/2020/NĐ-CP quy định về hóa đơn, chứng từ có ban hành về thời điểm lập hóa đơn nêu rõ: “Thời điểm lập hóa đơn đối với bán hàng hóa là thời điểm chuyển giao quyền sở hữu hoặc quyền sử dụng hàng hóa cho người mua, không phân biệt đã thu được tiền hay chưa thu được tiền.

Thời điểm lập hóa đơn đối với cung cấp dịch vụ là thời điểm hoàn thành việc cung cấp dịch vụ không phân biệt đã thu được tiền hay chưa thu được tiền. Trường hợp người cung cấp dịch vụ có thu tiền trước hoặc trong khi cung cấp dịch vụ thì thời điểm lập hóa đơn là thời điểm thu tiền.

Trường hợp giao hàng nhiều lần hoặc bàn giao từng hạng mục, công đoạn dịch vụ thì mỗi lần giao hàng hoặc bàn giao đều phải lập hóa đơn cho khối lượng, giá trị hàng hóa, dịch vụ được giao tương ứng”.

Như vậy, chưa có hóa đơn đầu vào không thể xuất hóa đơn đầu ra khi bán hàng, đây là một trong những hành vi vi phạm pháp luật về thời điểm lập hóa đơn. Hiện nay, pháp luật chỉ quy định được phép lập hóa đơn vào thời điểm chuyển giao quyền sở hữu hoặc quyền sử dụng hàng hóa cho người mua, không phân biệt đã thu được tiền hay chưa thu được tiền.

Xin cám ơn Luật sư!