Khi thanh, thiếu niên hóa "quái xế"

"Đánh cược" mạng sống trên đường phố

Trong 5 tháng đầu năm 2025, cả nước xảy ra 7.853 vụ tai nạn giao thông, làm chết 4.328 người và làm bị thương 5.307 người. Đường bộ tiếp tục là tuyến xảy ra nhiều tai nạn nhất với 7.781 vụ, khiến 4.277 người chết và 5.292 người bị thương. Trong đó, không ít vụ liên quan đến hành vi lái xe mất kiểm soát, lạng lách, đánh võng.

Đua xe, đánh võng, lạng lách là những hành vi vi phạm an toàn giao thông nghiêm trọng, tiềm ẩn nguy cơ tai nạn giao thông rất cao. Đáng báo động hơn, có một bộ phận không nhỏ thanh thiếu niên điều khiển xe mô tô tốc độ cao, lạng lách, đánh võng gây nỗi sợ hãi cho người lưu thông, tác động tiêu cực đối với xã hội.

Hệ lụy của những phút giây "thể hiện bản lĩnh" không đơn thuần kết thúc bằng tiếng hò reo hay vài đoạn clip đăng mạng câu view. Không ít cuộc vui quá đà đã biến thành bi kịch, khi những tay đua đánh mất kiểm soát, gây ra va chạm thậm chí trả giá bằng tính mạng.

Không ít bi kịch đã xảy ra, để lại những hậu quả nghiêm trọng mà đau lòng nhất là khi nạn nhân lại là những người vô can bị cuốn vào “cuộc vui liều lĩnh” của những kẻ coi thường pháp luật và sinh mạng người khác.

Như sự việc đau lòng diễn ra vào rạng sáng 3/11/2024, camera giám sát ghi lại cảnh một đoàn xe gồm hàng chục xe máy di chuyển tốc độ cao, lạng lách, hò hét, nẹt pô ầm ĩ trên các tuyến phố tại Hà Nội. Tới khu vực ngã tư Trần Hưng Đạo - Bà Triệu, nhóm thanh niên tông vào một cô gái đang dừng chờ đèn đỏ khiến nạn nhân tử vong tại chỗ. Đáng lên án hơn, sau khi gây ra tai nạn, các “quái xế” không dừng lại để đưa nạn nhân đi cấp cứu mà tiếp tục điều khiển xe bỏ đi.

Hay như sự việc trên mạng xã hội TikTok xuất hiện video dài hơn một phút do tài khoản H.V. đăng tải, ghi lại cảnh một nhóm thanh niên di chuyển trên 2 xe máy, không đội mũ bảo hiểm, điều khiển xe với tốc độ cao, lạng lách, đánh võng trên một số tuyến phố, ném gạch vào một nhóm thanh niên khác gặp để dương oai, dằn mặt. Theo Cơ quan cảnh sát điều tra Công an tỉnh Nam Định (cũ), khi thực hiện những hành vi trên, các đối tượng còn dùng điện thoại quay lại video và đăng tải lên mạng xã hội TikTok để khoe "chiến tích".

Không ít người đi đường từng rơi vào tình huống “nín thở” né quái xế. Chứng kiến nhóm thanh niên phóng như bay, lạng lách, đánh võng giữa đêm, nhiều người buộc phải tấp vội vào lề đường, đợi chúng đi qua rồi mới dám tiếp tục hành trình.

Anh N.Q.T (33 tuổi, ngụ phường Hai Bà Trưng, Hà Nội) chia sẻ, nhà anh nằm ngay ngã tư Bạch Mai – Trần Khát Chân, nơi thường xuyên trở thành “trường đua” bất đắc dĩ. “Tầm 12h đến 1h sáng, dù đóng kín cửa vẫn nghe tiếng nẹt pô, còi hú, la hét ầm ĩ vang cả khu phố. Nhiều hôm tôi có việc về muộn, gặp nhóm đua xe là tôi chủ động tạt vào lề, đứng chờ cho chúng đi qua mới dám đi tiếp. Cứ an toàn là trên hết”, anh T. nói.

Tăng cường giáo dục ý thức pháp luật cho giới trẻ

Nguyên nhân từ đâu lại để xảy ra những sự việc đau lòng kể trên. Có lẽ nó không đơn thuần là hệ quả của sự bồng bột tuổi trẻ, mà còn bắt nguồn từ những lỗ hổng trong giáo dục gia đình và tác động từ môi trường xã hội.

Trước hết, không ít gia đình buông lỏng quản lý, thiếu sự quan tâm và giám sát con cái trong sinh hoạt và quá trình học tập. Việc để con em tự do sử dụng phương tiện khi chưa đủ tuổi, chưa đủ nhận thức là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến hành vi vi phạm. Hơn nữa, sự nuông chiều quá mức từ một số phụ huynh, khi tặng xe máy như một “phần thưởng” mà không kèm theo giáo dục về ý thức và kỹ năng tham gia giao thông, đã vô tình tiếp tay cho các hành vi vi phạm, đua xe lạng lách, gây mất an toàn trên đường phố của con em mình.

Không chỉ vì bồng bột, nhiều thanh thiếu niên còn bị cuốn vào tâm lý “sĩ diện tuổi mới lớn”, xem việc phóng nhanh, vượt ẩu như một cách để khẳng định bản thân, gây ấn tượng với bạn bè hoặc tạo nội dung gây chú ý trên mạng xã hội. Những video ghi lại cảnh đua xe, lạng lách được chia sẻ rầm rộ, thu hút hàng trăm nghìn, thậm chí hàng triệu lượt xem. Chính hiệu ứng lan truyền này đã vô tình cổ súy, tiếp thêm “chất xúc tác” khiến hành vi vi phạm ngày càng phổ biến và khó kiểm soát.

Lạng lách, đánh võng khi điều khiển phương tiện là hành vi nguy hiểm, bị pháp luật nghiêm cấm trong tham gia giao thông đường bộ. Để răn đe, Nghị định 168/2024/NĐ-CP có hiệu lực từ ngày 1/1/2025 đã quy định rõ mức xử phạt đối với hành vi này như sau:

Đối với ô tô, tại Khoản 12 Điều 6 quy định, phạt tiền từ 40.000.000 - 50.000.000 đồng đối với người điều khiển xe thực hiện hành vi điều khiển xe lạng lách đánh võng trên đường bộ; khoản 13 Điều 6 quy định phạt tiền từ 50.000.000 - 70.000.000 đồng đối với người điều khiển xe thực hiện hành vi lạng lách đánh võng mà gây tai nạn giao thông.

Đối với xe máy, tại khoản 9 Điều 7 phạt tiền từ 8.000.000 - 10.000.000 đồng đối với người điều khiển xe lạng lách đánh võng trên đường bộ; khoản 10 Điều 7 quy định phạt tiền từ 10.000.000 - 14.000.000 đồng đối với người điều khiển xe lạng lách đánh võng mà gây tai nạn giao thông.

Ngoài việc bị phạt tiền, người điều khiển xe thực hiện hành vi lạng lách đánh võng còn bị áp dụng các hình thức xử phạt bổ sung như: Bị tước quyền sử dụng giấy phép lái xe từ 10 tháng - 12 tháng; bị tước quyền sử dụng giấy phép lái xe từ 22 tháng - 24 tháng nếu điều khiển xe lạng lách đánh võng gây tai nạn giao thông hoặc tái phạm; trừ điểm Giấy phép lái xe.

Mặc dù lực lượng chức năng đã tăng cường tuyên truyền, nhắc nhở và tổ chức tuần tra, kiểm soát nhằm xử lý nghiêm các hành vi vi phạm trật tự an toàn giao thông, song thực tế cho thấy việc thanh, thiếu niên tụ tập lạng lách, đánh võng, phóng nhanh vượt ẩu... vẫn diễn biến phức tạp và có xu hướng gia tăng. Những hành vi này không chỉ gây mất an ninh trật tự mà còn tạo ra sự bất an, bức xúc, trở thành nỗi ám ảnh với người tham gia giao thông.

Trước thực trạng trên, lực lượng chức năng đã triển khai đồng bộ nhiều giải pháp căn cơ, quyết liệt để ngăn chặn và đẩy lùi vấn nạn này. Trong đó, trọng tâm là tăng cường huy động lực lượng, phương tiện và thiết bị kỹ thuật hiện đại để tuần tra, kiểm soát 24/7 tại các khu vực thường xuyên xảy ra vi phạm. Đặc biệt, các hành vi như đua xe, lạng lách, đánh võng, điều khiển phương tiện không biển số hoặc che biển số, không đội mũ bảo hiểm, chở quá số người quy định, cố tình cản trở, chống đối người thi hành công vụ... sẽ bị xử lý nghiêm minh theo quy định của pháp luật.

Ngoài ra, không chỉ dừng lại ở chế tài xử lý, việc phối hợp giữa lực lượng chức năng, nhà trường, gia đình trong việc giáo dục ý thức pháp luật cho giới trẻ cũng là giải pháp lâu dài, bền vững. Bởi chỉ khi mỗi cá nhân hiểu rằng đường phố không phải là nơi thể hiện cá tính bằng sự liều lĩnh, thì văn hoá giao thông mới thực sự được hình thành và lan toả.