Hỗ trợ và bảo vệ nạn nhân mua bán người

Dự thảo Luật cơ bản thể hiện khá đầy đủ 03 nhóm chính sách được Chính phủ đưa ra trong đề nghị xây dựng dự án Luật Phòng, chống mua bán người (sửa đổi), gồm: Hoàn thiện quy định về căn cứ xác định nạn nhân; Quy định chế độ hỗ trợ người đang trong quá trình xác định là nạn nhân; Hoàn thiện quy định để nâng cao chế độ, chính sách hỗ trợ và bảo vệ nạn nhân.

Đại biểu Lê Thị Thanh Lam - Phó Trưởng Đoàn phụ trách Đoàn ĐBQH tỉnh Hậu Giang đề nghị, bổ sung thêm quyền của nạn nhân mua bán người là “Được hỗ trợ đào tạo nghề, giới thiệu việc làm”, để nạn nhân sau khi trở về có công việc tạo thu nhập, qua đó ổn định cuộc sống, không trở thành đối tượng bị mua bán người.

“Theo quy định tại khoản 1, quyền của nạn nhân mua bán người có 8 quyền cụ thể, trong đó phân rõ giữa quyền lợi và nghĩa vụ của nạn nhân, tăng nhiều quyền so với Luật Phòng, chống mua bán người năm 2012. Tuy nhiên, trong thực tế, nạn nhân sau khi bị mua bán người trở về thường khó hòa nhập cộng đồng, không có được nguồn thu nhập ổn định, nếu không có sự trợ giúp của gia đình, các cơ quan, đoàn thể địa phương.”, đại biểu Lê Thị Thanh Lam lý giải.

Đại biểu Phạm Trọng Nghĩa - ĐBQH tỉnh Lạng Sơn nhấn mạnh, việc sửa đổi toàn diện Luật Phòng, chống mua bán người năm 2011 góp phần thực hiện tốt hơn trách nhiệm thành viên của Việt Nam đối với các điều ước quốc tế. Dự thảo Luật cũng xây dựng một loạt các điều khoản quy định về quyền của nạn nhân, về tiếp nhận, xác minh, xác định và bảo vệ nạn nhân, bảo vệ người đang trong quá trình xác định là nạn nhân và người thân thích của họ (Điều 6, các điều tại Chương IV,…) cho thấy tính ưu việt so với Luật năm 2011 trong việc bảo vệ quyền con người, thực hiện một cách thiện chí các cam kết quốc tế mà Việt Nam là thành viên.

Tuy nhiên, để bảo đảm tính thống nhất của các quy định trong dự thảo Luật với hệ thống pháp luật, tính tương thích với các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên, đại biểu tỉnh Lạng Sơn đề nghị, tiếp tục nghiên cứu, tham khảo Luật mẫu về phòng, chống mua bán người là văn bản khuyến nghị được xây dựng bởi Văn phòng Liên hợp quốc về chống ma túy và tội phạm (UNODC) nhằm giúp các quốc gia trong việc nghiên cứu xây dựng một đạo luật chuyên ngành riêng về phòng, chống mua bán người trong quá trình hoàn thiện dự thảo Luật.

Cùng quan điểm, đại biểu Lê Thị Thanh Xuân - Phó trưởng đoàn chuyên trách, phụ trách Đoàn ĐBQH tỉnh Đắk Lắk cho biết, qua tổng kết thực tiễn cho thấy, phụ nữ, trẻ em gái, đồng bào người dân tộc thiểu số ở những vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn… là những đối tượng chủ yếu mà tội phạm mua bán người hướng tới; nhiều người trong số họ còn là đối tượng yếu thế trong xã hội.

Bởi vậy, cùng với việc tăng cường các biện pháp bảo vệ, hỗ trợ nạn nhân, người đang trong quá trình xác định là nạn nhân nói chung, dự thảo Luật bổ sung các quy định bảo vệ, hỗ trợ nạn nhân là những đối tượng nói trên là rất cần thiết, nhằm giải quyết những tồn tại, khó khăn, vướng mắc, bất cập trong quá trình thực hiện Luật Phòng, chống mua bán người năm 2011, đáp ứng yêu cầu thực tiễn của công tác phòng, chống mua bán người hiện nay và trong thời gian tới.

Tán thành việc sửa đổi toàn diện Luật Phòng, chống mua bán người, đại biểu Trần Thị Vân - Phó Trưởng Đoàn Đại biểu Quốc hội chuyên trách tỉnh Bắc Ninh đề nghị, cần giải thích rõ ràng, đầy đủ hơn về khái niệm “nạn nhân” tại khoản 5, Điều 2 dự thảo luật vì nạn nhân của các hành vi mua bán người hiện nay rất đa dạng nhưng tại dự thảo luật chỉ thống kê nạn nhân là người bị xâm hại bởi 4 hành vi gồm: mua bán người, bóc lột tình dục, nô lệ tình dục, cưỡng bức lao động là chưa đầy đủ. Thực tế hiện nay, có cả tình trạng mua bán khi còn là bào thai. Việc làm rõ hơn khái niệm “nạn nhân” giúp việc xác định, xử lý, phòng chống mua bán người hiệu quả hơn.

Liên quan tới hỗ trợ nhu cầu thiết yếu và chi phí đi lại (Điều 38), đại biểu Trần Thị Vân kiến nghị bổ sung 01 khoản vào Điều 38 quy định: “Nạn nhân, người đang trong quá trình xác định là nạn nhân được hỗ trợ các khoản chi phí đi lại và tiền ăn trong thời gian tham gia vào quá trình tố tụng hình sự liên quan đến vụ mua bán người”.

Vì trên thực tế, trong quá trình tham gia tố tụng nạn nhân thường phải di chuyển nhiều, gây áp lực tài chính và có thể khiến nạn nhân ngần ngại khi tham gia vào quá trình tố tụng nên cần có sự hỗ trợ chi phí cũng như biện pháp bảo đảm an toàn cho họ tránh bị trả thù trong thời gian tố tụng.