Vụ vay nợ 25 tỷ đồng giữa KENANGA và Đông Á: Quyết định giám đốc thẩm phản ánh đúng bản chất vụ án

Cho vay không được tính lãi

Như chúng tôi đã thông tin, tại bản án kinh doanh thương mại phúc thẩm số 16/2016/KDTM-PT ngày 10/10/2016, TAND tỉnh Thanh Hóa quyết định: Không chấp nhận kháng cáo của Công ty Chứng khoán KENANGA Việt Nam (gọi tắt là KVS, trụ sở số 2D Đường Thành, quận Hoàn Kiếm, Hà Nội).

Đình chỉ xét xử phúc thẩm đối với phần kháng cáo của Tổng Công ty Bất động sản Đông Á (gọi tắt là Đông Á, số 11 A1 Tân Hương, phường Đông Hưng, thành phố Thanh Hóa, tỉnh Thanh Hóa).

Tòa án cấp phúc thẩm tuyên: Hợp đồng tạm ứng vốn đầu tư số 01 ngày 20/12/2011 và Phụ lục kèm theo được ký kết giữa hai bên bị vô hiệu do giả tạo, phần nội dung vay vốn bị vô hiệu do vi phạm điều cấm của pháp luật.

Buộc Đông Á phải trả lại cho KVS 25 tỷ đồng, được trừ số tiền đã thanh toán là 10,2 tỷ đồng (làm tròn số), còn lại là hơn 14,7 tỷ đồng. Buộc KVS phải trả cho ông Cao Tiến Đoan, bà Nguyễn Thị Điệp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất số AB 105409 do UBND huyện Quảng Xương, tỉnh Thanh Hóa cấp ngày 18/1/2005.

Dành quyền khởi kiện cho KVS khởi kiện bà Nguyễn Thị Thanh Hằng số tiền gần 1,7 tỷ đồng bằng vụ án khác khi có yêu cầu. Không đồng tình với bản án phúc thẩm, nguyên đơn - KVS đã có đơn đề nghị xét lại theo thủ tục giám đốc thẩm bản án nêu trên.

Theo nội dung vụ án, hai Công ty nói trên đã ký Hợp đồng tạm ứng vốn đầu tư số 01, KVS góp 25 tỷ đồng cho Đông Á để hoàn thiện, đưa vào kinh doanh dự án “Khu resort-Khu cầu Bình Cầu-Quảng Châu-Quảng Xương- Thanh Hóa”. Thời hạn đầu tư 10 tháng, kể từ ngày giải ngân, lợi nhuận 2%/tháng, thời hạn trả lợi nhuận hàng tháng vào ngày 5 đến mùng 10. Ngày 4/6/2014, hai bên ký Phụ lục Hợp đồng, KVS đồng ý gia hạn thêm một kỳ hạn 9 tháng đầu tư với Đông Á, kể từ ngày 25/12/2013 đến ngày 25/9/2014.

Sự phức tạp của vụ án

Sau khi án phúc thẩm có hiệu lực, ngày 28/4/2017, Chánh án TAND cấp cao tại Hà Nội đã kháng nghị giám đốc thẩm số 09/2017/KN-KDTM đối với bản án phúc thẩm số 16/2016/KDTM-PT nói trên.

Sau đó, Đông Á có đơn khiếu nại đối với Quyết định kháng nghị số 09/2017/KN-KDTM. Tại Quyết định số 04/2017/RKN-KDTM ngày 23/11/2017, Chánh án TAND cấp cao tại Hà Nội đã rút toàn bộ quyết định kháng nghị. Đồng thời, ngày 5/12/2017, TAND cấp cao tại Hà Nội ra Quyết định số 36/2017/QĐ – GĐT đình chỉ xét xử giám đốc thẩm vụ án này.

Trước sự việc trên, KVS đã có đơn khiếu nại đối với hai quyết định vừa nêu của TAND cấp cao tại Hà Nội. Ngay sau đó, ngày 27/7/2018, tại Quyết định số 06/QĐKNGĐT-VC1-KDTM, Viện trưởng Viện KSND cấp cao tại Hà Nội tiếp tục  kháng nghị bản án số 16/2016/KDTM-PT ngày 10/10/2016. 

Tại Quyết định giám đốc thẩm số 01/2019/KDTM-GĐT ngày 21/1/2019 của TAND cấp cao tại Hà Nội, cơ quan này đã chỉ ra hàng loạt vấn đề của vụ án. Cụ thể, đối với trình bày của Đông Á về việc KVS cho vay 25 tỷ đồng là giao dịch vô hiệu, vi phạm điều cấm của pháp luật. Tòa án cấp cao cho rằng, ngoài ba loại hình KVS được phép hoạt động là môi giới chứng khoán, tư vấn đầu tư chứng khoán, lưu ký chứng khoán thì theo khoản 3, Điều 60 Luật Chứng khoán (sửa đổi, bổ sung năm 2010) còn quy định: Công ty chứng khoán được cung cấp các dịch vụ tài chính khác.

Ngoài ra, theo Điều 11 Nghị định 102/2010/CP ngày 1/10/2010 của Chính phủ hướng dẫn chi tiết Luật Doanh nghiệp 2005 thì doanh nghiệp có quyền chủ động đăng ký kinh doanh và hoạt động kinh doanh không cần phải xin phép, xin chấp thuận, hỏi ý kiến cơ quan quản lý Nhà nước nếu ngành nghề kinh doanh đó không thuộc ngành nghề cấm kinh doanh.

Tại thời điểm KVS cho Đông Á vay 25 tỷ thì Luật Chứng khoán chỉ có quy định Công ty chứng khoán không được cho khách hàng vay tiền để mua chứng khoán, mà không có quy định cấm công ty chứng khoán cho cá nhân, tổ chức vay tiền ở các loại hình cho vay khác. Quy chế tổ chức và hoạt động công ty chứng khoán ban hành theo Quyết định số 27/2007/QĐ-BTC ngày 24/4/2007 cũng quy định tương tự.

Chỉ từ khi có Thông tư 210/2012/TT-BTC ngày 30/11/2012 của Bộ Tài chính ban hành (có hiệu lực ngày 15/1/2013) thay thế Quyết định số 27/2007/QĐ-BTC và  Quyết định 126/2008/QĐ-BTC thì tại Điều 43 mới có quy định: “Công ty chứng khoán không được cho vay tiền và chứng khoán dưới mọi hình thức”. Như vậy, tại thời điểm KVS cho Đông Á vay tiền và gia hạn thì giao dịch đều phát sinh trước ngày 15/1/2013 nên giao dịch nói trên giữa hai Công ty không vi phạm điều cấm của pháp luật. Do đó, giao dịch cho vay tài sản giữa các bên vẫn có hiệu lực theo Điều 128 Bộ luật Dân sự 2005.

Đồng thời, tại Công văn số 302/UBCK-QLKD ngày 12/1/2018 của Ủy ban chứng khoán Nhà nước gửi TAND cấp cao cũng có quan điểm tương tự.

Tuy nhiên, Quyết định giám đốc thẩm số 01/2019/KDTM-GĐT cũng chỉ rõ, hai Phụ lục gia hạn lần 2 và 3 ký sau thời gian nêu trên nên bị vô hiệu do vi phạm điều cấm của luật.

Cuối cùng, Quyết định giám đốc thẩm cho rằng, tại thời điểm Chánh án TAND Cấp cao tại Hà Nội ban hành Quyết định số 04/2017/RKN-KDTM rút toàn bộ quyết định kháng nghị nói trên, cơ quan này chưa nhận được Công văn số 302/UBCK-QLKD ngày 12/1/2018 của Ủy ban chứng khoán Nhà nước. Do vậy, kháng nghị của Viện trưởng Viện KSND cấp cao tại Hà Nội là có cơ sở.

Vì lẽ đó, Ủy ban Thẩm phán TAND cấp cao tại Hà Nội đã quyết định hủy toàn bộ bản án phúc thẩm, sơ thẩm nêu trên theo quy định. Giao hồ sơ vụ án cho TAND TP Thanh Hóa giải quyết theo thủ tục sơ thẩm.