Vụ giữ “sổ đỏ” của dân ở Quảng Ngãi: Chưa căn cứ quyền lợi chính đáng của người dân để giải quyết?

Văn phòng đất đai nói “không có cơ sở xem xét”

Trước đó, Báo Công lý có bài “Quảng Ngãi: Vì sao Văn phòng đất đai giữ “sổ đỏ” của dân hơn 6 năm chưa trả?”, đề cập đến trường hợp ông Bùi Hậu thuộc đối tượng chính sách là hộ nghèo vùng đặc biệt khó khăn khu vực bãi ngang ven biển, hải đảo thuộc đối tượng được miễn tiền sử dụng đất và thuế trước bạ khi cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (sổ đỏ) theo quy định.

Mặc dù được UBND xã Đức Phong xác nhận là hộ nghèo vùng đặc biệt khó khăn khu vực bãi ngang ven biển, hải đảo nhưng hộ ông Bùi Hậu lại không được miễn giảm khi ông bị yêu cầu phải nộp 259 triệu đồng tiền sử dụng đất. Do không có khả năng để nộp số tiền nói trên sổ đỏ của ông vẫn bị Văn phòng Đăng ký đất đai (VPĐĐ) giữ lại; ông Hậu khiếu kiện nhiều năm nhưng chính quyền địa phương cũng chưa đưa ra giải pháp giải quyết một cách phù hợp.

Sau khi Báo Công lý phản ánh, thực hiện chỉ đạo của Văn phòng ĐKĐĐ tỉnh Quảng Ngãi, mới đây, Văn phòng ĐKĐĐ Văn phòng Đăng ký đất đai tỉnh Quảng Ngãi – Chi nhánh huyện Mộ Đức (Văn phòng ĐKĐĐ huyện Mộ Đức) ban hành Báo cáo số 14/BC-CNMĐ trả lời một số nội dung liên quan sự việc.

Đáng tiếc là tại báo cáo này, Văn phòng ĐKĐĐ huyện Mô Đức vẫn cho rằng, chỉ khi nào ông Hậu hoàn thành nghĩa vụ tài chính về đất đai theo Thông báo của cơ quan thuế thì mới được nhận lại sổ đỏ. Việc ông Hậu yêu cầu được giao trả sổ đỏ là không có cơ sở xem xét.

Đáng chú ý, 2 lý do mà Văn phòng ĐKĐĐ huyện Mô Đức đưa ra để từ chối miễn tiền sử dụng đất đối với hộ ông Hậu. Thứ nhất, căn cứ Nghị định số 45/2014/NĐ-CP ngày 15/5/2014 về hướng dẫn tính tiền sử dụng đất cho rằng trường hợp của ông Hậu không thuộc diện được miễn, giảm tiền sử dụng đất; Thứ hai, thời điểm năm 2017 hộ ông Hậu không thuộc diện hộ nghèo (năm 2018 ông mới thuộc diện phát sinh hộ nghèo).

Tuy nhiên, theo trình bày của ông Bùi Hậu, giữa năm 2016, ông bị tai nạn giao thông còn vợ thì bị ung bướu phải vào Bệnh viện Nhân dân 115 (TP. HCM) điều trị dài ngày. Trước lúc vợ chồng ông đi TP. HCM, cán bộ xã có đến nhà kê khai tên hộ của ông vào diện hộ nghèo. Sau đó, địa chính xã nói làm miễn phí và mang giấy tờ mà ông đã kê khai đi làm thủ tục tiếp theo.

Cũng theo ông Hậu, Thông tư số 17/2016/TT-BLĐTBXH ngày 28/6/2016 của Bộ trưởng Bộ LĐTB&XH quy định: “Thời điểm tổ chức rà soát hộ nghèo, hộ cận nghèo định kỳ hằng năm được thực hiện từ ngày 01/9 đến hết 31/12 của năm”; do đó ông Hậu cho rằng hộ gia đình ông đã được rà soát, xác định hộ nghèo trong khoảng thời gian từ ngày 01/9/2017 đến ngày 25/12/2017.

Dựa trên kết quả rà soát này sau đó UBND xã Đức Phong mới có Quyết định số 241/QĐ-UBND công nhận hộ nghèo đối với gia đình ông Bùi Hậu. “Sau khi làm thủ tục hộ nghèo và giấy tờ đất đai, đến tháng 9/2017, tôi mới đưa vợ vào TP. HCM chữa bệnh. Đến ngày 26/10/2017, Chủ tịch UBND huyện Mộ Đức ký phát hành sổ đỏ đứng tên vợ chồng tôi”, ông Hậu nói.

Ngoài ra, Nghị định 01/2017/NĐ-CP ngày 06/01/2017 sửa đổi, bổ sung về thi hành Luật Đất đai năm 2013 quy định: UBND xã thẩm tra, xác nhận và cung cấp thông tin liên quan phục vụ việc tính thuế cho công dân. “Thực tế là cán bộ địa chính xã đến nhà bảo tôi làm thủ tục cấp sổ đỏ, nói làm miễn phí hết nên tôi mới ký đơn xin cấp giấy. Hộ nghèo như tôi mà có 259 triệu đồng để nộp thì tôi xin thoát nghèo ngay. Thế nhưng, sau này họ còn đòi áp dụng nộp phạt trả tiền sử dụng đất chậm sau 60 ngày. Từ năm 2017 đến nay, tôi làm chỉ đủ ăn, sống dựa nhờ con cái mà giờ họ yêu cầu nộp một cục tiền lớn như thế thì vợ chồng già yếu này biết làm sao”, ông Bùi Hậu ngao ngán.

Cần giải quyết hợp tình, hợp lý

Theo Báo cáo số 14/BC-CNMĐ ngày 17/01/2024 của Văn phòng ĐKĐĐ huyện Mộ Đức, ông Bùi Hậu có Đơn đăng ký cấp sổ đỏ vào bộ phần một cửa từ ngày 21/9/2017 (phù hợp mốc thời gian ông Hậu trình bày và sau thời gian xác định hộ nghèo).

Mặt khác, về việc miễn lệ phí trước bạ, tại Báo cáo số 14/BC-CNMĐ khẳng định: “Chi cục Thuế huyện Mộ Đức miễn lệ phí trước bạ (1.295.000 đồng) cho ông Bùi Hậu theo khoản 26 Điều 5 Thông tư số 301/2016/TT-BTC ngày 15/11/2016 của Bộ Tài chính hướng dẫn, cho rằng ông Bùi Hậu thuộc xã bãi ngang ven biển”.

Trong khi khoản 26 Điều 5 Thông tư số 301/2016/TT-BTC ngày 15/11/2016 của Bộ Tài chính chỉ quy định: “Nhà ở, đất ở của hộ nghèo; nhà ở, đất ở của đồng bào dân tộc thiểu số ở các xã, phường, thị trấn thuộc vùng khó khăn, Tây Nguyên; nhà ở, đất ở của hộ gia đình, cá nhân ở các xã thuộc Chương trình phát triển kinh tế - xã hội các xã đặc biệt khó khăn, miền núi, vùng sâu, vùng xa”.

Như vậy, Thông tư số 301/2016/TT-BTC không hề có đối tượng là “xã đặc biệt khó khăn ở vùng bãi ngang ven biển và hải đảo” như Báo cáo số 14/BC-CNMĐ nhầm tưởng.

Theo dõi quá trình giải quyết vụ việc này, Luật sư Nguyễn Lê Khắc Huy – Trưởng Chi nhánh Công ty Luật TNHH Sài Gòn Việt Luật (TPHCM) nhận định: Thông tư số 301/2016/TT-BTC ban hành trước thời điểm Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 131/QĐ-TTg ngày 25/01/2017 về việc phê duyệt danh sách các xã đặc biệt khó khăn vùng bãi ngang ven biển và hải đảo giai đoạn 2016-2020. Điều này cho thấy có thể cơ quan thuế thời điểm đó đã thừa nhận ông Bùi Hậu thuộc diện “hộ nghèo”; điều này cũng phù hợp với việc UBND xã rà soát, xác định hộ nghèo trước khi ông Hậu ký đơn làm sổ đỏ.

Cũng theo Luật sư Huy, Chi cục thuế huyện Mộ Đức ban hành 2 Thông báo có bản chất, nội dung khác nhau, đó là Thông báo nộp lệ phí trước bạ nhà, đất và Thông báo nộp tiền sử dụng đất nhưng ghi trùng số 1519/TB-CCT, ghi cùng ngày 31/10/2017 là chưa phù hợp quy định Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật 2015.

Luật sư Huy cho rằng, từ diễn biến vụ việc, chính quyền địa phương đã xác định ông Bùi Hậu thuộc diện nghèo trước khi phát sinh thông báo thuế, tuy nhiên thực tế ông Hậu nhận thông báo thực hiện các nghĩa vụ thuế trong năm 2018. Xét về lý, nhận thấy việc chưa hướng dẫn cụ thể về nội dung của văn bản thực hiện nghĩa vụ thuế, có thể làm cho người dân dễ có những sai phạm, gây thiệt hại cho cả quyền lợi của người dân và Nhà nước.

Xét về tình, hai vợ chồng ông Bùi Hậu đã suy kiệt sức khỏe, kinh tế từ năm 2016, đến năm 2017 mới làm thủ tục hộ nghèo và mãi đến nay họ cũng sống dựa vào 4 sào ruộng may mới đủ ăn. “Tại sao trước khi ra thông báo thuế, hoặc khi ông Hậu đến nhận thông báo thuế, cơ quan các cấp không xem xét để giảm hoặc miễn tiễn sử dụng đất đúng theo tinh thần phục vụ vì nhân dân, theo tình thần cái gì có lợi cho dân thì nên làm? Qua sự việc, ông Bùi Hậu đủ điều kiện pháp lý khởi kiện. Nếu địa phương nhận thiếu sót, cần thiết hỗ trợ làm thủ tục miễn tiền sử dụng đất, trả sổ đỏ cho ông Bùi Hậu là cách làm nhân văn và có cơ sở pháp lý”, luật sư Huy quan điểm.

Theo ghi nhận của PV, nhiều hộ dân thuộc diện hộ nghèo thuộc xã Đức Phong cùng chung hoàn cảnh như ông Bùi Hậu, có hộ đã nhận sổ đỏ được miễn tiền sử dụng đất, cũng có hộ vẫn chưa nhận sổ đỏ từ năm 2017 đến nay.

Không chỉ xã Đức Phong, mà hộ nghèo các xã Đức Lợi, Đức Chánh, Đức Minh và Đức Thắng thuộc huyện Mộ Đức (thuộc diện theo Quyết định số 131/QĐ-TTg ngày 25/01/2017 của Thủ tướng Chính phủ) cũng đang cùng chung nỗi lòng như trường hợp ông Bùi Hậu.

Báo Công lý tiếp tục tìm hiểu và thông tin.