Có hay không việc cán bộ, công chức góp tiền xây dựng chùa để kinh doanh trục lợi?

Có hay không việc “kinh doanh chùa”?

Sáng nay (6/6), Bộ trưởng Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch (VHTT&DL) Nguyễn Ngọc Thiện tiếp tục trả lời chất vấn của đại biểu Quốc hội về các vấn đề nóng của ngành. Công tác quản lý hoạt động của các chùa, cơ sở thờ tự, quản lý nguồn thu từ chùa bảo đảm công khai minh bạch được các đại biểu đặc biệt quan tâm.

Tham gia giải trình và làm rõ thêm về nội dung này trong phiên chất vấn, Bộ trưởng Bộ Nội vụ Lê Vĩnh Tân cho biết, theo quy định của pháp luật Việt Nam và Hiến chương Giáo hội Phật giáo Việt Nam thì không có quy định về việc "kinh doanh chùa". Thực hiện chức năng quản lý nhà nước về hoạt động tín ngưỡng, tôn giáo, Bộ Nội vụ cũng chưa phát hiện hành vi "kinh doanh chùa" nhằm mục đích trục lợi. 

“Tuy nhiên, thời gian qua, có một số cá nhân lợi dụng cơ sở thờ tự Phật giáo, niềm tin của nhân dân, phật tử để hoạt động mê tín dị đoan và trục lợi, gây bức xúc trong cộng đồng xã hội”, Bộ trưởng thừa nhận.

Về câu hỏi có hay không hiện tượng một số quan chức đóng cổ phần vào "chùa BOT" kiếm lời sau khi công trình đi vào hoạt động mà một số đại biểu nêu, Bộ trưởng Lê Vĩnh Tân khẳng định hiện chưa phát hiện trường hợp cán bộ, công chức nào góp tiền xây dựng chùa để kinh doanh trục lợi.

Theo quy định tại Luật Tín ngưỡng, tôn giáo thì cơ sở tín ngưỡng, cơ sở tôn giáo được hình thành theo tập quán, do thành viên của cộng đồng cùng nhau đóng góp. Thời gian qua việc xây dựng các cơ sở thờ tự tôn giáo cũng nằm trong các dự án do nhân dân đóng góp.

Bộ trưởng Lê Vĩnh Tân trả lời về thông tin "kinh doanh chùa"

Không dung túng, bao che bất kỳ người tu hành nào khi vi phạm đạo đức, giáo luật 

Phát biểu sau đó, đại biểu - Hòa thượng Thích Bảo Nghiêm (đoàn Hà Nội) trên cương vị Phó Chủ tịch Hội đồng Trị sự Giáo hội Phật giáo Việt Nam khẳng định, tất cả các chùa trên phạm vi cả nước đều do Giáo hội Phật giáo Việt Nam và Giáo hội Phật giáo các địa phương cùng nhân dân xây dựng, quản lý. 

“Không có chùa nào nằm ngoài hệ thống này. Đặc biệt, không có bất kỳ chùa nào có sự góp vốn đầu tư xây dựng từ cá nhân, công chức, tập thể với mục đích kinh doanh mà có đại biểu đã nêu dưới cụm từ rất mới đó là "BOT”, Hòa thượng Thích Bảo Nghiêm khẳng định.

Đại diện Giáo hội Phật giáo Việt Nam cũng nhấn manh, Phật giáo Việt Nam là tôn giáo có truyền thống yêu nước, với tinh thần hộ quốc an dân, đã sớm gắn bó với vận mệnh đất nước, đồng hành cùng dân tộc. Trong quá trình truyền bá tư tưởng, đạo lý Phật giáo, vừa qua, Giáo hội Phật giáo đã tổ chức thành công Đại lễ Vesak được bạn bè quốc tế đánh giá cao; tích cực hưởng ứng các hoạt động phúc lợi xã hội, xây dựng nếp sống văn minh, văn hóa...

Tuy nhiên, Hòa thượng cũng thừa nhận có tình trạng “con sâu làm rầu nồi canh”. Nhưng những hiện tượng sai lệch giáo luật của một số nhà tu hành tại các chùa, có ứng xử chưa phù hợp với các phật tử đến lễ chùa đều đã được Giáo hội phật giáo Việt Nam và Giáo hội phật giáo các địa phương nhắc nhở, xử lý, kỷ luật nghiêm khắc.

“Giáo hội Phật giáo Việt Nam không dung túng, bao che cho một người tu hành nào, đặc biệt là các chức sắc, khi vi phạm Giáo luật”, Hòa thượng Thích Bảo Nghiêm nói.

Hòa thượng Thích Bảo Nghiêm - Phó Phó Chủ tịch Hội đồng Trị sự Trung ương Giáo hội Phật giáo Việt Nam

Lúng túng trong quản lý tiền công đức

Chất vấn về sự phát triển của các dự án khu du lịch tâm linh, đại biểu Mai Sỹ Diến (Thanh Hóa) nêu vấn đề: “Sự phát triển các dự án khu du lịch tâm linh được đầu tư rất lớn tầm cỡ kỷ lục quốc gia, khu vực và thế giới. Báo cáo của Bộ trưởng đã đánh giá việc quản lý thu chi tiền công đức công khai, minh bạch. Bộ trưởng cho biết tính chính xác của nhận định trên tổng thu chi tiền công đức hàng năm là bao nhiêu? Sử dụng vào mục đích gì? Bộ trưởng có chủ trương thanh tra, kiểm soát nguồn thu chi cho hoạt động lễ hội, tín ngưỡng mang tính xã hội hóa hiện nay hay không?” 

Đại biểu Diến cũng cho rằng, quyết định 245 quy định mỗi di tích không quá 3 hòm công đức tại 3 ban thờ chính và thắc mắc, báo cáo của Bộ khẳng định đã bố trí, sắp xếp hệ thống hòm công đức, nơi đặt lễ, tiền dầu nhang theo quy định nhưng có nhiều điểm tâm linh đặt hòm công đức dày đặc. Việc cúng thuê, khấn thuê đang tạo nên tình trạng thương mại hóa đời sống tâm linh, biến không gian linh thiêng trở nên phàm tục. “Bộ trưởng cho biết trách nhiệm của Bộ trưởng đối với tồn tại trên?”, đại biểu Diến hỏi.

Bộ trưởng Bộ VHTT&DL Nguyễn Ngọc Thiện trả lời chất vấn

Trả lời về vấn đề này, Bộ trưởng Nguyễn Ngọc Thiện cho biết, khoản tiền công đức ở chùa chưa hề có văn bản pháp quy nào điều chỉnh, quy định cụ thể về vấn đề thu chi. Việc quản lý nhà nước đối với tiền công đức vẫn đang bỏ ngỏ.

Theo Bộ trưởng Thiện, hiện chỉ có một văn bản của Bộ VHTT&DL phối hợp Bộ Nội vụ, hướng dẫn việc sử dụng tiền công đức. Theo đó, tiền tài sản cúng công đức cho các cơ sở tôn giáo phải được sử dụng đúng mục đích, công khai.

“Báo cáo thật với Quốc hội là về quản lý nhà nước đối với tiền công đức thì đúng là chúng tôi chưa có văn bản quản lý nào quy định về việc này. Vừa rồi, Chính phủ ban hành Nghị định 110 quản lý tổ chức lễ hội. Trong đó có giao Bộ Tài chính hướng dẫn vấn đề thu chi tiền lễ hội, công đức. Do mới ban hành cuối năm 2018 nên quá trình này đang được triển khai”, Bộ trưởng Nguyễn Ngọc Thiện thừa nhận.

Về số lượng thùng công đức, Bộ trưởng Thiện cho biết, quyết định của Bộ “thực ra cũng là khuyến cáo”, cũng là yêu cầu để thực hiện nếp sống văn hóa, chứ cũng không phải đó là một văn bản có tính chất pháp quy, hướng dẫn các cơ sở nên tùy tình hình.

“Nói tóm lại, không được quá nhiều thùng công đức, gây phản cảm. Chúng tôi xin tiếp thu ý kiến của đại biểu và căn cứ vào tình hình thực tiễn, chúng tôi sẽ nghiên cứu, đề xuất, phối hợp với các bộ, ngành xem sẽ đặt thùng công đức như thế nào để đảm bảo thực hiện nếp sống văn minh, văn hóa”, Bộ trưởng Văn hóa cam kết.