Hội nghị rút kinh nghiệm xét xử khu vực miền Trung - Tây Nguyên

Về phía TAND cấp cao tại Đà Nẵng có đồng chí Nguyễn Văn Bường - Chánh án TAND cấp cao tại Đà Nẵng, các đồng chí Phạm Tấn Hoàng, Nguyễn Chí Công và Phạm Việt Cường - Phó Chánh án TAND cấp cao tại Đà Nẵng.

Tham dự hội nghị lần này còn có các đồng chí Chánh án, Phó Chánh án TAND 12 tỉnh, thành phố khu vực miền Trung - Tây Nguyên.

Phát biểu khai mạc Hội nghị, đồng chí Nguyễn Văn Bường - Chánh án TAND cấp cao tại Đà Nẵng nhấn mạnh, Hội nghị là dịp để Tòa án 3 cấp khu vực trao đổi, kiến nghị và được nghe lãnh đạo TANDTC giải đáp về các vướng mắc mà các đơn vị nêu ra. Qua đó, Tòa án 3 cấp khu vực sẽ có được sự thống nhất về áp dụng pháp luật trong một số nội dung quan trọng.

Tại Hội nghị, đồng chí Phạm Tấn Hoàng - Phó Chánh án TAND cấp cao tại Đà Nẵng trình bày báo cáo rút kinh nghiệm công tác xét xử, giải quyết án của các tỉnh, thành phố khu vực miền Trung và Tây Nguyên (từ ngày 01/5/2022 đến ngày 15/5/2023).

Đánh giá chung về công tác xét xử phúc thẩm cho thấy chất lượng xét xử của cấp sơ thẩm nâng lên rõ rệt, được thể hiện rõ nhất qua số liệu các vụ án cấp sơ thẩm bị kháng cáo, kháng nghị, cấp phúc thẩm hủy, sửa bản án, quyết định của Tòa án sơ thẩm.

Tổng số bản án, quyết định sơ thẩm bị hủy, sửa trong kỳ này thấp hơn so với cùng kỳ năm trước, đặc biệt trong số 40 vụ bị hủy thì có 11 vụ do HĐXX cấp sơ thẩm kiến nghị cấp phúc thẩm xem xét hủy bản án sơ thẩm để xét xử sơ thẩm lại.

Đánh giá kết quả kháng nghị của Chánh án, Viện trưởng VKS, từ các số liệu chung cho thấy TAND các tỉnh, thành phố trong khu vực đã có nhiều cố gắng, nỗ lực để hoàn thành tốt công tác chuyên môn - nghiệp vụ, nâng cao chất lượng cũng như số lượng các vụ việc đã giải quyết, đáp ứng yêu cầu của hệ thống Tòa án, địa phương.

Tuy nhiên, quá trình xét xử phúc thẩm, giám đốc thẩm, tái thẩm các loại án của các tỉnh thành trong khu vực, TAND cấp cao tại Đà Nẵng cho thấy, một số Tòa án địa phương vẫn còn vài thiếu sót, sai lầm cần rút kinh nghiệm chung.

Báo cáo cũng nêu ra một số thiếu sót cần lưu ý rút kinh nghiệm trong công tác giải quyết án. Cụ thể, đối với án hình sự, nguyên nhân bị hủy, sửa chủ yếu do xác định không đúng tội danh, bỏ lọt hành vi phạm tội; xác định các tình tiết giảm nhẹ, tăng nặng trách nhiệm hình sự không đúng pháp luật; xử phạt bị cáo mức án dưới khung hình phạt, cho bị cáo được hưởng án treo không đúng quy định; xử lý vật chứng, tính án phí không đúng…

Về hành chính, đa số các vụ án bị hủy, sửa là do có sai lầm trong việc áp dụng pháp luật; xác minh, thu thập chứng cứ chưa đầy đủ, khách quan; đánh giá chứng cứ chưa toàn diện, xác định thời hiệu, phạm vi giải quyết, thẩm quyền của HĐXX chưa đúng, như: chưa làm rõ nguồn gốc đất, đặc biệt chưa làm rõ biến động việc sử dụng đất qua các thời kỳ, chưa yêu cầu cơ quan nhà nước có thẩm quyền cho biết trình tự, thủ tục cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất,…

Về án dân sự: Xác định điều kiện thụ lý, quan hệ pháp luật tranh chấp không đúng; Đưa thiếu người tham gia tố tụng; Xác minh, thu thập chứng cứ không đầy đủ, không xem xét, thẩm định tại chỗ; sai lầm trong việc đánh giá chứng cứ; đưa ra phán quyết thiếu căn cứ; Áp dụng pháp luật không đúng; Xử lý hậu quả hợp đồng vô hiệu không đúng; Ban hành bản án, thông báo sửa chữa, bổ sung bản án không đúng; Tuyên án không đúng, khó thi hành bản án.

Đối với án kinh doanh thương mại: Xác định sai quan hệ pháp luật (kinh doanh thương mại/dân sự); Xác minh, đánh giá chứng cứ chưa đầy đủ; không thi hành án được; Sai lầm về đánh giá chứng cứ, áp dụng pháp luật.

Về án hôn nhân gia đình: Một số vụ án về hôn nhân và gia đình có sai lầm trong sử dụng, đánh giá chứng cứ; xác định người trực tiếp nuôi con không phù hợp với quy định của pháp luật và điều kiện, khả năng thực tế của người được giao trực tiếp nuôi con; vi phạm thủ tục tố tụng như không tống đạt đầy đủ các văn bản tố tụng cho đương sự, biên bản hòa giải thành nội dung khác với quyết định công nhận sự thỏa thuận của các đương sự, kết luận trong bản án không phù hợp với tình tiết có tại hồ sơ nên bản án sơ thẩm, phúc thẩm bị hủy, giao hồ sơ vụ án cho Tòa án cấp sơ thẩm xét xử sơ thẩm lại…

Án lao động: Sai lầm trong việc áp dụng pháp luật về lao động; Sai lầm trong việc đánh giá chứng cứ.

Ngoài ra, báo cáo cũng đã nêu vấn đề áp dụng Án lệ số 47 của HĐTP TANDTC. Cụ thể, trong thời gian kể từ khi Án lệ số 47 của HĐTP TANDTC ban hành, việc áp dụng vào thực tiễn điều tra, truy tố, xét xử trong phạm vi cả nước nói chung và trong khu vực miền Trung - Tây Nguyên nói riêng gặp nhiều khó khăn, bất cập.

Việc nhận thức pháp luật không thống nhất, có nhiều trường hợp nhận thức không đúng về nội dung và tinh thần của án lệ này, áp dụng máy móc vào việc truy cứu trách nhiệm hình sự về tội "Giết người", dẫn đến tội phạm giết người gia tăng đột biến.

Về công tác phối hợp giữa TAND cấp cao tại Đà Nẵng với Tòa án địa phương trong khu vực, trong đó phải kể đến công tác xét xử trực tuyến: TAND cấp cao tại Đà Nẵng là đơn vị dẫn đầu cả nước về xét xử trực tuyến và đến nay vẫn dẫn đầu với số lượng án xét xử trực tuyến cách biệt lớn so với các TAND khác (tính đến ngày 31/5/2023, đơn vị đã xét xử trực tuyến được gần 600 vụ án các loại).

Kết quả này là thành tích chung của TAND cấp cao tại Đà Nẵng và TAND các cấp trong khu vực miền Trung - Tây Nguyên, khẳng định sự phối hợp rất hiệu quả của Tòa án các địa phương.

Công tác phối hợp xác minh, thu thập tài liệu, chứng cứ đối với Tòa án địa phương, khi nhận được văn bản yêu cầu của TAND cấp cao tại Đà Nẵng yêu cầu xác minh, thu thập bổ sung tài liệu chứng cứ đã tích cực hợp tác, phối hợp, bảo đảm thời hạn, để TAND cấp cao tại Đà Nẵng kết thúc phiên tòa đúng hạn luật định và ra phán quyết có căn cứ, đúng pháp luật…

Sau phần báo cáo, các đơn vị đã phát biểu tham luận và TAND cấp cao tại Đà Nẵng trao đổi những nội dung mà các đơn vị phản hồi đối với án bị hủy, sửa.

Phát biểu chỉ đạo Hội nghị, đồng chí Nguyễn Trí Tuệ - Ủy viên Ban cán sự đảng, Phó Chánh án Thường trực TANDTC biểu dương TAND cấp cao tại Đà Nẵng trong thời gian gần đây chất lượng công tác xét xử ngày một tốt hơn, đặc biệt là công tác xét xử trực tuyến.

Đối với các kiến nghị của cấp tỉnh lên TANDTC về những bản án của khu vực miền Trung - Tây Nguyên giảm, hạn chế, ít hơn. Điều này cho thấy các đồng chí TAND cấp cao đã làm tốt hơn, bên cạnh đó là sự phối hợp tốt hơn giữa TAND cấp cao với các tỉnh, đặc biệt thông qua những hội nghị rút kinh nghiệm.

Đồng chí Phó Chánh án Thường trực Nguyễn Trí Tuệ đánh giá cao việc TAND cấp cao tại Đà Nẵng tổ chức Hội nghị rút kinh nghiệm xét xử như một cuộc sinh hoạt chuyên môn. Đồng chí cũng nêu ra một số vụ án cụ thể, từ đó chỉ ra những vấn đề cần rút kinh nghiệm trong quá trình giải quyết. Đối với án hủy thì phải có đường lối rõ ràng, nếu sửa phải có lý do xác đáng.

Nguyên tắc phối hợp là để làm tốt chứ không phải phối hợp để làm sai. Khi áp dụng án lệ, không được áp dụng máy móc, cần lưu ý các yếu tố cấu thành tội phạm để áp dụng vào việc truy cứu trách nhiệm hình sự, đặc biệt là về tội "Giết người".

Phát biểu bế mạc Hội nghị, đồng chí Nguyễn Văn Bường, Chánh án TAND cấp cao tại Đà Nẵng cảm ơn đồng chí Nguyễn Trí Tuệ - Phó Chánh án Thường trực TANDTC đã có những giải đáp về một số vướng mắc trong quá trình xét xử, giải quyết án của Tòa án 3 cấp khu vực miền Trung - Tây Nguyên. Đồng chí Nguyễn Văn Bường bày tỏ sự tin tưởng sau Hội nghị này, Tòa án 3 cấp sẽ triển khai thực hiện đồng bộ, hiệu quả hơn và các đơn vị sẽ đạt những kết quả tốt hơn trong thời gian tới.