Giải quyết khiếu nại theo thủ tục giám đốc thẩm tại TANDTC: Những kết quả khả quan

Thực tế công tác này đang gặp phải những khó khăn, lượng đơn khiếu nại liên tục tăng nhưng với sự nỗ lực của các lực lượng chuyên trách, công tác này đã đạt được những kết quả khả quan hơn. 

Đơn khiếu nại liên tục tăng

Theo Tiến sỹ Nguyễn Văn Du, Chánh tòa Tòa phúc thẩm TANDTC tại Hà Nội, công tác giám đốc thẩm của TANDTC đã góp phần bảo vệ hiệu quả quyền và lợi ích hợp pháp của nhân dân, góp phần nâng cao nhận thức pháp luật trong đội ngũ Thẩm phán Tòa án các cấp, tạo tiền đề để TANDTC ban hành các văn bản hướng dẫn áp dụng thống nhất pháp luật. Đồng thời, công tác giám đốc thẩm cũng là một kênh để đánh giá chất lượng cán bộ, tỷ lệ án bị cấp giám đốc thẩm hủy là một trong những tiêu chí để thực hiện việc tái nhiệm Thẩm phán cũng như bổ nhiệm các chức vụ trong hệ thống Tòa án…

Mặc dù số lượng đơn đề nghị giám đốc thẩm trong hệ thống Tòa án rất nhiều nhưng tỷ lệ giải quyết đều tăng theo từng năm (ví dụ: Năm 2009, tổng số đơn/vụ phải giải quyết là 11.960, đã giải quyết 4.712 vụ, đạt tỷ lệ 39,4% thì năm 2013, tổng số đơn/vụ phải giải quyết là 11.756, đã giải quyết 7.438 vụ, đạt tỷ lệ 63,3%). Tuy nhiên, số lượng các vụ án giám đốc thẩm, tái thẩm trên tổng số các vụ án sơ thẩm, phúc thẩm là rất ít, chỉ chiếm khoảng 0,4 đến 0,7%. Điều này chứng tỏ, chất lượng xét xử của cả hệ thống Tòa án không ngừng được nâng cao, các bản án sơ thẩm, phúc thẩm tuyệt đại đa số là có căn cứ, đúng pháp luật.

Không những thế, trong tổng số đơn đã giải quyết nêu trên thì công tác giám đốc thẩm chủ yếu tập trung vào TANDTC, mặc dù pháp luật quy định thẩm quyền giám đốc thẩm của TAND cấp tỉnh tương đối rộng, song Tòa án cấp tỉnh thực hiện chưa hiệu quả thẩm quyền này. TANDTC đã có nhiều giải pháp đồng bộ trong công tác giải quyết đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm nhưng tình trạng số lượng đơn đã thụ lý năm trước chưa được giải quyết phải chuyển sang năm sau vẫn chiếm tỷ lệ khá lớn (khoảng 50%).

Kiên quyết xử lý triệt để

Thực tế cho thấy, tình hình đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm trong những năm gần đây có chiều hướng ngày càng phức tạp, đó là do xu hướng mở rộng các giao lưu dân sự. Tuy nhiên, với sự chủ động, linh hoạt trong cách điều hành công việc của lãnh đạo và sự nỗ lực cố gắng của các cán bộ, công chức TANDTC và việc sử dụng có hiệu quả công nghệ thông tin trong quản lý việc tiếp nhận, xử lý, thụ lý và giải quyết đơn, nên công tác giải quyết đơn đã có những chuyển biến tích cực. Hầu hết các đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm trong thời hạn kháng nghị đều được xem xét giải quyết (nếu đề nghị có căn cứ thì kháng nghị, nếu không có căn cứ thì trả lời đơn).

Theo tìm hiểu của chúng tôi, nhiều vụ việc đã được cơ quan có thẩm quyền giải quyết nhưng đương sự còn khiếu nại vẫn được thụ lý để xem xét cẩn trọng, các vụ việc bức xúc đều được quan tâm giải quyết nhanh chóng. Đối với các vụ án có quyết định tạm hoãn thi hành án đều được giải quyết trong thời gian theo quy định của pháp luật, những vụ việc được các cơ quan Đảng, Nhà nước và các đồng chí lãnh đạo cấp cao của các cơ quan này, các Đoàn Đại biểu Quốc hội và Đại biểu Quốc hội… quan tâm có ý kiến hay chuyển đơn đều được TANDTC chú ý khẩn trương xem xét và thông báo kết quả giải quyết. Về cơ bản, TANDTC đã khắc phục được tình trạng đã trả lời đơn cho đương sự sau đó lại phải kháng nghị. Hầu hết các kháng nghị của Chánh án TANDTC đều được Hội đồng xét xử giám đốc thẩm, tái thẩm chấp nhận.

Số lượng các vụ việc Tòa án các cấp phải giải quyết, xét xử trong những năm gần đây tăng đột biến và ngày càng phức tạp 

Bên cạnh đó, việc giải quyết đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm qua nhiều khâu, bảo đảm sự thận trọng, khách quan và toàn diện. Thông qua công tác giải quyết đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm, TANDTC đã kịp thời phát hiện những vấn đề bất cập trong các quy định của pháp luật, kiến nghị các cơ quan Nhà nước có thẩm quyền sửa đổi, bổ sung và hướng dẫn cho phù hợp. Đồng thời, các bộ phận nghiệp vụ của TANDTC đề xuất với Hội đồng Thẩm phán TANDTC tổng kết rút kinh nghiệm và hướng dẫn đường lối xét xử thống nhất, bảo đảm việc xét xử đúng pháp luật, bảo vệ quyền và lợi ích của Nhà nước và của công dân, bảo đảm tính công bằng xã hội.

Đâu là nguyên nhân?

Đầu tiên, có thể thấy, các loại đơn liên quan đến vấn đề này nhiều năm trở lại đây tăng cao là do các quy định của pháp luật về tố tụng liên quan đến thủ tục giám đốc thẩm, tái thẩm nói chung và các quy định về việc giải quyết đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm nói riêng chưa rõ ràng, không có tính ràng buộc. Chính điều đó đã dẫn đến việc đương sự gửi đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm tràn lan (nhiều trường hợp mang tính “cầu may”), không có điểm dừng; nhiều cơ quan, tổ chức kiến nghị, chuyển đơn không đúng quy định của pháp luật, gây áp lực giải quyết cho Tòa án.

Đó còn là do một số quy định của pháp luật chưa đầy đủ hoặc có những quy định không rõ ràng, chặt chẽ, mâu thuẫn, chồng chéo nhau mà Nhà nước chưa kịp thời sửa đổi, bổ sung, giải thích, hướng dẫn. Đặc biệt, do tính ổn định không cao của pháp luật (nhất là các quy định về đất đai) cũng là một trở ngại lớn cho công tác xét xử nói chung và việc giải quyết đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm nói riêng. Tuy nhiên, phải thừa nhận, trên thực tế, số lượng các vụ việc Tòa án các cấp phải giải quyết, xét xử trong những năm gần đây tăng đột biến và ngày càng phức tạp, dẫn đến việc gia tăng về số lượng đơn đề nghị giám đốc thẩm, tái thẩm đối với bản án, quyết định có hiệu lực của Tòa án.

Bên cạnh đó, công tác giám đốc thẩm chưa khắc phục được tình trạng xét xử kéo dài, thực tế có vụ án bị hủy đi, hủy lại bởi các cấp giám đốc thẩm khác nhau...