Đề xuất viên chức có thể được góp vốn, lập và điều hành doanh nghiệp

Đổi mới công tác tuyển dụng viên chức

Một trong những định hướng lớn của dự thảo là hoàn thiện cơ chế quản lý nguồn nhân lực theo hướng lấy người lao động làm trung tâm. Cách tiếp cận này nhằm tạo sự linh hoạt trong sử dụng nhân lực giữa khu vực công và tư, đồng thời mở ra cơ chế thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao.

Song song với đó là nỗ lực cắt giảm thủ tục hành chính, khắc phục những bất cập của pháp luật hiện hành, tạo hành lang pháp lý thuận lợi để xây dựng đội ngũ viên chức chuyên nghiệp, trách nhiệm, năng động và thực sự phục vụ nhân dân.

Điểm thay đổi nổi bật là việc tiếp tục đẩy mạnh quản lý viên chức và trả lương theo vị trí việc làm, gắn chặt với kết quả đầu ra thay vì gắn với thâm niên hay xét thăng hạng chức danh nghề nghiệp như trước. Việc tuyển dụng, quản lý, đánh giá, bố trí và sử dụng viên chức sẽ dựa trên yêu cầu cụ thể của vị trí việc làm, năng lực và hiệu quả thực hiện nhiệm vụ.

Đây được xem là bước tiến nhằm khuyến khích cạnh tranh lành mạnh, nâng cao hiệu suất lao động và đảm bảo người làm tốt sẽ được hưởng xứng đáng với đóng góp của mình.

Dự thảo cũng chú trọng đổi mới công tác tuyển dụng. Ngoài các hình thức thi tuyển và xét tuyển truyền thống, lần đầu tiên luật đề xuất bổ sung phương án ký hợp đồng trực tiếp với các chuyên gia, nhà khoa học hoặc người có tài năng phù hợp với lĩnh vực hoạt động của đơn vị sự nghiệp công lập.

Cách làm này cho phép các đơn vị chủ động hơn trong lựa chọn nhân sự, đặc biệt trong các lĩnh vực cần trí tuệ, chuyên môn sâu và tính sáng tạo cao. Bên cạnh đó, việc tuyển dụng cũng sẽ được phân định rõ ràng giữa đơn vị cung cấp dịch vụ công thiết yếu và đơn vị không cung cấp dịch vụ công thiết yếu, tạo cơ chế linh hoạt, phù hợp với từng loại hình hoạt động.

Đối với những người Việt Nam đang sinh sống ở nước ngoài hoặc người nước ngoài đang sống tại Việt Nam, dự thảo quy định điều kiện đăng ký dự tuyển cụ thể, tùy theo quyết định của cơ quan có thẩm quyền. Các nhóm đối tượng được ưu tiên gồm người có tài năng, người có công với đất nước và người dân tộc thiểu số. Quá trình tuyển dụng cũng sẽ được ứng dụng mạnh mẽ khoa học công nghệ, tích hợp dữ liệu quản lý viên chức thống nhất theo từng ngành, lĩnh vực, bảo đảm công khai và minh bạch.

Một điểm mới khác là sự điều chỉnh trong chế độ tập sự. Người trúng tuyển viên chức sẽ phải thực hiện tập sự, trừ trường hợp đã có từ đủ 12 tháng trở lên làm chuyên môn, nghiệp vụ phù hợp với yêu cầu của vị trí được tuyển dụng. Song song, luật mở rộng các quy định về ký hợp đồng, tiếp nhận viên chức để tạo thuận lợi cho việc chuyển đổi từ khu vực tư sang khu vực công và ngược lại, bảo đảm việc tuyển dụng và sử dụng nhân lực theo nguyên tắc cạnh tranh, công khai, minh bạch và bình đẳng.

Mở rộng nhiều quyền mới cho viên chức

Đáng chú ý, dự thảo mở rộng nhiều quyền mới cho viên chức. Họ sẽ được phép ký hợp đồng thực hiện hoạt động nghề nghiệp tại các đơn vị sự nghiệp khác ngoài nơi mình công tác, tham gia góp vốn, thành lập, quản lý hoặc điều hành doanh nghiệp do đơn vị sự nghiệp công lập thành lập nhằm thương mại hóa kết quả nghiên cứu, khai thác tài sản trí tuệ, sáng chế và công nghệ số do tổ chức tạo ra.

Viên chức cũng có thể được cử sang làm việc tại các tổ chức khoa học, cơ sở giáo dục đại học, doanh nghiệp hoặc tổ chức khác trong thời gian nhất định, đồng thời được quyền góp vốn, tham gia quản lý và phát triển công nghệ tại các doanh nghiệp trong và ngoài nước.

Dự thảo luật còn bổ sung các quy định về miễn, giảm hoặc loại trừ trách nhiệm trong một số trường hợp, như khi viên chức chấp hành quyết định trái pháp luật của cấp trên nhưng đã báo cáo, hoặc khi họ đã thực hiện đúng quy định, không vụ lợi nhưng gây thiệt hại do nguyên nhân khách quan. Trường hợp triển khai các đề xuất đổi mới, sáng tạo được cấp có thẩm quyền phê duyệt, có động cơ trong sáng vì lợi ích chung, hay những thiệt hại do yếu tố bất khả kháng, viên chức cũng sẽ được xem xét miễn hoặc giảm trách nhiệm.

Theo Bộ Nội vụ, việc sửa đổi Luật Viên chức lần này là bước đi cần thiết trong bối cảnh yêu cầu đổi mới quản trị quốc gia, cải cách hành chính và hội nhập quốc tế ngày càng cao. Cơ chế trả lương theo vị trí việc làm và kết quả đầu ra sẽ tạo động lực để viên chức nâng cao hiệu quả công việc, đồng thời giúp Nhà nước sử dụng hiệu quả ngân sách. Việc đa dạng hóa phương thức tuyển dụng, mở rộng quyền và tạo cơ chế linh hoạt cho viên chức được kỳ vọng sẽ thu hút nhân lực chất lượng cao, khuyến khích sáng tạo, tăng tính chủ động cho các đơn vị sự nghiệp công lập.