Công tác Tòa án nhiệm kỳ 2016-2020: Thực hiện quyết liệt, nhiều giải pháp đột phá, hiệu quả

Sáng nay (21/12), tại Hà Nội, TANDTC đã tổ chức Hội nghị triển khai công tác Tòa án năm 2021. Đồng chí Nguyễn Xuân Phúc, Ủy viên Bộ Chính trị, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc dự và chỉ đạo Hội nghị.

Tại Hội nghị, đồng chí Lê Hồng Quang, Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Phó Bí thư Ban Cán sự Đảng Phó Chánh án Thường trực TANDTC đã trình bày Báo cáo tóm tắt tổng kết công tác năm 2020, nhiệm kỳ 2016-2020 và nhiệm vụ trọng tâm công tác năm 2021 của các Tòa án.

Công tác xét xử vượt chỉ tiêu Nghị quyết Quốc hội đề ra

Đồng chí Lê Hồng Quang nhấn mạnh, năm 2020 có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, là năm cuối của nhiệm kỳ, năm cuối các ngành, các cấp thực hiện Kế hoạch 5 năm 2016 - 2020, cũng là năm đất nước và Tòa án diễn ra nhiều sự kiện chính trị quan trọng, kỷ niệm nhiều ngày lễ lớn. Các Tòa án triển khai thực hiện nhiệm vụ trong bối cảnh tình hình quốc tế và trong nước gặp nhiều khó khăn, thách thức, đặc biệt là thiên tai, dịch bệnh xuất hiện, kéo dài, diễn biến khó lường đã làm ảnh hưởng sâu rộng đến tất cả các mặt của đời sống kinh tế, xã hội. Trong khi đó, tình hình tội phạm vẫn phức tạp, hoạt động với phương thức, thủ đoạn tinh vi, manh động; nổi lên là một số tội phạm có tổ chức, núp bóng doanh nghiệp, hoạt động “bảo kê”, “tín dụng đen”, các băng nhóm xã hội đen; tổ chức, môi giới cho người khác xuất cảnh, nhập cảnh trái phép; đầu cơ các mặt hàng thiết yếu y tế, lương thực, thực phẩm để trục lợi; sử dụng công nghệ cao để phạm tội; mua bán, vận chuyển trái phép chất ma túy; vi phạm trật tự an toàn giao thông… Các tranh chấp dân sự, khiếu kiện hành chính vẫn gia tăng về số lượng và có tính chất ngày càng gay gắt, phức tạp.

Trước yêu cầu vừa phải làm tốt công tác giải quyết, xét xử các loại vụ việc đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp và các chỉ tiêu, yêu cầu theo Nghị quyết của Quốc hội, vừa phải tiếp tục triển khai thực hiện các nhiệm vụ xây dựng và chỉnh đốn Đảng, tinh giản biên chế, Ban Cán sự Đảng, lãnh đạo TANDTC đã quán triệt toàn hệ thống Tòa án thực hiện nghiêm các Nghị quyết, Chỉ thị của Trung ương Đảng, của Quốc hội; chủ động và kịp thời ban hành các Nghị quyết, Chỉ thị với nhiều chủ trương, giải pháp mới nhằm tạo ra sự chuyển biến căn bản trong thực hiện các nhiệm vụ công tác.

Bên cạnh đó, kế thừa những thành tựu quan trọng, toàn diện đã đạt được, phát huy mạnh mẽ tinh thần đổi mới, những ưu điểm, kết quả hoạt động từ đầu nhiệm kỳ, TANDTC đã yêu cầu các Tòa án tiếp tục xác định chủ đề hành động “Trách nhiệm, kỷ cương, chất lượng, vì công lý”; chủ động, sáng tạo đề ra các giải pháp thiết thực nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác giải quyết, xét xử các loại vụ việc, quyết tâm thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ, yêu cầu mà Nghị quyết của Quốc hội và Tòa án đã đề ra.

Nhờ có sự quan tâm, chỉ đạo thường xuyên, sâu sát của Đảng, Nhà nước và Quốc hội; sự phối hợp chặt chẽ của các Bộ, ban, ngành ở Trung ương và Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, cũng như sự quan tâm, giúp đỡ của các cấp ủy Đảng, chính quyền địa phương, đặc biệt là sự cố gắng, nỗ lực của đội ngũ công chức, viên chức và người lao động Tòa án các cấp nên các nhiệm vụ trọng tâm công tác Tòa án tiếp tục được triển khai thực hiện có hiệu quả.

Theo báo cáo tóm tắt đồng chí Lê Hồng Quang trình bày tại Hội nghị, trong nhiệm kỳ 2016-2020, công tác giải quyết, xét xử các vụ án hình sự bảo đảm nghiêm minh, đúng pháp luật, không để xảy ra oan sai, kết án oan người không có tội. Trong nhiệm kỳ, các Tòa án đã xét xử đạt tỷ lệ 99,5% về số vụ án thụ lý và 98,6% về số bị cáo, vượt chỉ tiêu Nghị quyết của Quốc hội đề ra. Trong đó, năm 2020, các Tòa án đã giải quyết, xét xử đạt tỷ lệ 97,8% về số vụ án thụ lý và 94,5% về số bị cáo.

Xét xử nhiều vụ án lớn được dư luận xã hội quan tâm

Trong nhiệm kỳ 2016-2020, TANDTC đã quan tâm chỉ đạo các Tòa án tổ chức xét xử nghiêm túc, đảm bảo kịp thời, đúng tiến độ, đúng pháp luật đối với những vụ án kinh tế, chức vụ lớn; những vụ án tham nhũng nghiêm trọng, phức tạp thuộc diện Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng theo dõi, chỉ đạo, Ban Nội chính Trung ương theo dõi đôn đốc.

Điển hình như: Vụ án Nguyễn Minh Hùng và đồng phạm phạm tội “Buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh” xảy ra tại Công ty Cổ phần VN Pharma; vụ án Nguyễn Bắc Son, Trương Minh Tuấn, Lê Nam Trà và các đồng phạm phạm tội “Vi phạm quy định về quản lý và sử dụng vốn đầu tư công gây hậu quả nghiêm trọng”, “Nhận hối lộ” và “Đưa hối lộ” xảy ra tại Tổng Công ty viễn thông Mobifone, AVG và các đơn vị có liên quan; vụ án Nguyễn Văn Dương, Phan Sào Nam và các đồng phạm bị truy tố, xét xử về các tội “Sử dụng mạng Internet thực hiện hành vi chiếm đoạt tài sản”, “Tổ chức đánh bạc”, “Đánh bạc”, “Mua bán trái phép hóa đơn”, “Rửa tiền”, “Đưa hối lộ” và “Lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ” xảy ra tại tỉnh Phú Thọ và một số địa phương; vụ án Phan Văn Anh Vũ phạm tội “Lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ” xảy ra tại Đà Nẵng và một số địa phương; vụ án Châu Thị Thu Nga phạm tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản” xảy ra tại Công ty cổ phần tập đoàn đầu tư xây dựng nhà đất (Housing Group); vụ án Trịnh Xuân Thanh phạm tội “Cố ý làm trái quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng” và “Tham ô tài sản” xảy ra tại Tập đoàn dầu khí Việt Nam (PVN); vụ án Huỳnh Thị Huyền Như phạm tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản”; vụ án Đinh La Thăng phạm tội “Cố ý làm trái quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng” và “Lạm dụng chức vụ quyền hạn chiếm đoạt tài sản”; vụ án Phạm Công Danh phạm tội “Cố ý làm trái quy định trong quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng” và “Vi phạm quy định về cho vay trong hoạt động của các tổ chức tín dụng”; các vụ án gian lận thi cử tại Kỳ thi trung học phổ thông năm 2018 xảy ra tại các tỉnh Sơn La, Hà Giang…

Trong nhiệm kỳ, các Tòa án đã xét xử 1.145 vụ với 2.600 bị cáo phạm các tội về tham nhũng, trong đó, năm 2020, đã xét xử 269 vụ với 645 bị cáo. Các Tòa án đã áp dụng hình phạt tương xứng với tính chất, mức độ nguy hiểm của hành vi phạm tội; nghiêm khắc đối với người chủ mưu, cầm đầu, lợi dụng chức vụ chiếm đoạt tài sản có giá trị lớn của Nhà nước; khoan hồng với những người phạm tội có nhiều tình tiết giảm nhẹ. Bên cạnh đó, các Tòa án cũng chú ý áp dụng các biện pháp kê biên tài sản và các biện pháp tư pháp, các hình phạt bổ sung và đề ra nhiều giải pháp để nâng cao hiệu quả công tác thu hồi tiền, tài sản của Nhà nước đã bị chiếm đoạt hoặc gây thiệt hại.

Trong công tác giải quyết, xét xử các vụ án hình sự trong năm 2020 và nhiệm kỳ 2016-2020 cho thấy, chiếm tỷ lệ cao vẫn là các nhóm tội liên quan đến xâm phạm sở hữu; các tội phạm về ma túy; xâm phạm trật tự công cộng; xâm phạm tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm con người. Các Tòa án tiếp tục chú trọng việc tranh tụng tại phiên tòa theo hướng thực chất, hiệu quả, tạo điều kiện và bảo đảm cho những người tham gia tố tụng thực hiện đầy đủ quyền và nghĩa vụ theo quy định của pháp luật. Tăng cường phối hợp với các cơ quan tiến hành tố tụng cùng cấp, xây dựng quy chế phối hợp trong công tác nên các vụ án đều được đưa ra xét xử kịp thời, trong thời hạn luật định.

Việc giải quyết các vụ việc dân sự về cơ bản đảm bảo đúng pháp luật, bảo vệ kịp thời quyền và lợi ích chính đáng của các bên đương sự. Trong nhiệm kỳ, các Tòa án đã thụ lý 1.894.472 vụ việc; đã giải quyết, xét xử được 1.842.684 vụ việc, đạt tỷ lệ 97,3%, vượt chỉ tiêu Nghị quyết của Quốc hội đề ra (so với nhiệm kỳ trước, thụ lý tăng 523.966 vụ việc; giải quyết tăng 496.752 vụ việc). Trong đó, năm 2020, các TAND đã thụ lý tổng số 471.581 vụ việc; đã giải quyết, xét xử được 419.793 vụ việc, đạt tỷ lệ 89,02% (so với năm 2019, số thụ lý giảm 25.189 vụ việc; giải quyết, xét xử tăng 32.365 vụ việc).

Qua quá trình giải quyết các vụ việc dân sự cho thấy, các Tòa án đã làm tốt việc hướng dẫn các đương sự thực hiện nghĩa vụ cung cấp chứng cứ, tài liệu của vụ án; chủ động xác minh, thu thập chứng cứ trong những trường hợp cần thiết theo quy định của pháp luật; tăng cường phối hợp với các cơ quan hữu quan nhằm giải quyết tốt vụ án. Các Tòa án đã hạn chế đến mức thấp nhất việc để án quá thời hạn giải quyết theo quy định của pháp luật hoặc tạm đình chỉ giải quyết vụ án không đúng căn cứ pháp luật. Bên cạnh đó, Lãnh đạo TANDTC đã quan tâm chỉ đạo các Tòa án chú trọng và tập trung thực hiện có hiệu quả công tác hòa giải, qua đó giải quyết vụ án nhanh chóng, kịp thời, góp phần củng cố mối đoàn kết trong nội bộ nhân dân. TANDTC đã tổ chức Hội nghị tổng kết thí điểm về đổi mới, tăng cường hòa giải, đối thoại trong giải quyết các tranh chấp dân sự, khiếu kiện hành chính tại 16 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương; đồng thời, đã hoàn thiện hồ sơ Dự án Luật hòa giải, đối thoại tại Tòa án trình Quốc hội Khóa XIV thông qua tại kỳ họp thứ 9. Trong năm 2020 và nhiệm kỳ 2016-2020, các Tòa án đã khắc phục được việc để các vụ án quá thời hạn quy định của pháp luật; giảm số lượng bản án, quyết định tuyên không rõ ràng gây khó khăn cho công tác thi hành.

Về giải quyết các vụ án hành chính, trong nhiệm kỳ, TANDTC đã chỉ đạo các Tòa án quan tâm làm tốt công tác phối hợp với các cơ quan liên quan khi xây dựng hồ sơ vụ án, thu thập đầy đủ chứng cứ cần thiết nhằm đảm bảo giải quyết vụ án đúng quy định của pháp luật; tiếp tục thực hiện nghiêm Chỉ thị số 03/2018/CT-CA ngày 05/12/2018 của Chánh án TANDTC về nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác giải quyết các vụ án hành chính; làm tốt công tác đào tạo, bồi dưỡng chuyên sâu về kỹ năng xét xử án hành chính cho các Thẩm phán; tăng cường công tác giám đốc, kiểm tra để kịp thời rút kinh nghiệm các sai sót nghiệp vụ, cũng như tổng hợp những khó khăn, vướng mắc từ đó kịp thời hướng dẫn áp dụng thống nhất pháp luật. Với việc triển khai thực hiện quyết liệt, đồng bộ các giải pháp, các Tòa án đã thụ lý 36.354 vụ, đã giải quyết, xét xử được 32.466 vụ, đạt tỷ lệ 89,3%, vượt chỉ tiêu Nghị quyết của Quốc hội đề ra (so với nhiệm kỳ trước, đã thụ lý tăng 10.889 vụ, đã giải quyết tăng 7.707 vụ).

Về công tác của Tòa án quân sự các cấp, báo cáo tóm tắt cũng nêu rõ: Công tác xét xử đảm bảo đúng người, đúng tội, đúng pháp luật, không có trường hợp nào xét xử oan người không có tội. Phán quyết của Hội đồng xét xử có căn cứ, dựa trên kết quả tranh tụng công khai tại phiên tòa. Hình phạt áp dụng đối với bị cáo tương xứng với tính chất, mức độ nguy hiểm của tội phạm.

Công tác giám đốc, kiểm tra hoạt động xét xử được tiến hành thường xuyên, nề nếp. Chế độ hoạt động của Ủy ban Thẩm phán Tòa án quân sự các cấp được duy trì nghiêm túc. Công tác thi hành án hình sự được quan tâm, chủ động triển khai thực hiện và luôn bám sát yêu cầu nhiệm vụ, thường xuyên phối hợp với các cơ quan hữu quan để giải quyết kịp thời những vướng mắc trong quá trình thực hiện. Đảm bảo 100% bản án có hiệu lực pháp luật đều được thi hành đúng thời hạn; không có vụ án nào để quá thời hạn luật định do nguyên nhân chủ quan; việc hoãn, giảm thời hạn chấp hành hình phạt tù, xét rút ngắn thời gian thử thách án treo được thực hiện theo đúng quy định của pháp luật. Công tác giải quyết đơn thư khiếu nại được thực hiện nghiêm túc theo quy định, đảm bảo thận trọng, kịp thời. Bên cạnh việc làm tốt công tác xét xử, các mặt công tác khác thuộc chức năng, nhiệm vụ cũng được các Tòa án quân sự quan tâm thực hiện có hiệu quả góp phần vào việc giữ vững kỷ luật và sức mạnh chiến đấu của Quân đội, củng cố và tăng cường sự ổn định an ninh, quốc phòng.

Trong quá trình giải quyết các vụ việc dân sự có yếu tố nước ngoài, các Tòa án đã thực hiện đúng quy định của Luật Tương trợ tư pháp và Thông tư liên tịch số 12/2016/TTLT-BTP-BNG-TANDTC ngày 19/10/2016 của Bộ Tư pháp, Bộ Ngoại giao và TANDTC. Cùng với đó, TANDTC đã nghiên cứu, xây dựng Trang thông tin điện tử về tương trợ tư pháp; Kế hoạch triển khai thực hiện công tác ủy thác tư pháp về dân sự theo quy định của Công ước La Hay năm 1970 về thu thập chứng cứ ở nước ngoài trong lĩnh vực dân sự và thương mại mà Việt Nam là thành viên; chủ trì xây dựng và ban hành Thông tư liên tịch số 01/2019/TTLT-TANDTC-BNG ngày 05/12/2019 giữa TANDTC và Bộ Ngoại giao quy định về trình tự, thủ tục phối hợp giữa TAND và cơ quan đại diện nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam ở nước ngoài để thực hiện một số hoạt động tố tụng dân sự và tố tụng hành chính ở nước ngoài.

Bên cạnh đó, các Tòa án cũng đưa ra xét xử kịp thời và tuyên án nghiêm khắc đối với nhiều bị cáo vi phạm pháp luật liên quan đến phòng chống dịch bệnh COVID-19, góp phần tích cực vào công tác phòng, chống dịch bệnh thời gian qua. Một số hạn chế, tồn tại trước đây trong công tác xét xử các vụ án hình sự đã được các Tòa án khắc phục có hiệu quả, như: việc áp dụng các tình tiết tăng nặng giảm nhẹ trách nhiệm hình sự đã chuẩn xác hơn; không để xảy ra trường hợp nào kết án oan người không có tội; việc trả hồ sơ cho Viện kiểm sát yêu cầu điều tra bổ sung về cơ bản đảm bảo có căn cứ, đúng pháp luật...

Thực hiện nghiêm túc nhiệm vụ cải cách tư pháp

Việc thực hiện các nhiệm vụ cải cách tư pháp luôn được TAND triển khai thực hiện nghiêm túc, khẩn trương. TANDTC đã xây dựng Kế hoạch số 300-KH/BCSĐ ngày 30/11/2016 về thực hiện các nhiệm vụ trọng tâm công tác cải cách tư pháp giai đoạn 2016-2021 của các TAND. Đã xây dựng, hoàn thiện nhiều Đề án để đổi mới tổ chức và hoạt động của Tòa án như: Đề án tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của TAND đảm bảo tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả; Đề án về tăng cường cơ sở vật chất, ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động của Tòa án; Xây dựng đề án và trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội thông qua Nghị quyết về Trang phục của Thẩm phán, Hội thẩm nhân dân; Giấy chứng minh Thẩm phán, Giấy chứng minh Hội thẩm...

TANDTC cũng đã triển khai thực hiện nghiêm túc việc tổng kết thực hiện Nghị quyết số 49-NQ/TW của Bộ Chính trị trong toàn hệ thống để đánh giá toàn diện, đầy đủ tình hình và kết quả thực hiện các nhiệm vụ cải cách tư pháp; phân tích những ưu điểm, hạn chế qua đó rút ra những bài học kinh nghiệm và đề xuất các giải pháp, kiến nghị để tiếp tục đẩy mạnh chiến lược cải cách tư pháp.

Bên cạnh đó, TANDTC chỉ đạo đổi mới công tác tác thanh tra nhằm tăng cường kỷ cương, kỷ luật công vụ, kịp thời chấn chỉnh những tồn tại, hạn chế. Tập trung kiểm tra, thanh tra đột xuất và theo chuyên đề; tăng cường tự kiểm tra và tổ chức kiểm tra chéo. Trong nhiệm kỳ, TANDTC ban hành Quyết định số 120/TANDTC-QĐ ngày 19/6/2017 về xử lý trách nhiệm người giữ chức danh tư pháp trong TAND; “Bộ quy tắc đạo đức và ứng xử của Thẩm phán”, Chỉ thị số 05/2020/CT-CA ngày 28/7/2020 về tăng cường kỷ cương, kỷ luật công vụ trong các TAND nhằm nâng cao chất lượng công tác, xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức nhất là các chức danh tư pháp liêm chính, chuyên nghiệp; xây dựng Tòa án trong sạch, vững mạnh...

Đặc biệt, trong nhiệm kỳ 2016-2020, đã thực hiện công khai, minh bạch tổ chức và hoạt động của Tòa án theo tinh thần cải cách tư pháp, công tác công khai bản án, quyết định có hiệu lực của Tòa án trên Cổng thông tin điện tử được các Tòa án trong toàn quốc thực hiện nghiêm túc, có hiệu quả nhằm nâng cao năng lực, trách nhiệm của Thẩm phán, tăng tính thống nhất trong việc áp dụng pháp luật cũng như tạo điều kiện để nhân dân tham gia giám sát hoạt động xét xử của Tòa án. Đã công bố được hơn 600.000 bản án, quyết định với tổng lượng truy cập để tìm hiểu về các bản án là hơn 22 triệu lượt và hàng chục nghìn ý kiến bình luận, góp ý đối với các bản án, quyết định.

Công tác kiểm tra chuyên môn, nghiệp vụ được đẩy mạnh, có nhiều đổi mới

Hàng năm, TANDTC thành lập các đoàn công tác tiến hành kiểm tra công tác xét xử tại các Tòa án để kịp thời nắm bắt, phát hiện, xử lý và rút kinh nghiệm, chấn chỉnh đối với những sai sót, khó khăn, vướng mắc trong hoạt động của Tòa án.

TANDTC cũng đã đã quán triệt thực hiện nghiêm chương trình xây dựng luật, pháp lệnh của Quốc hội, các Nghị quyết của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đảm bảo chất lượng và tiến độ; chủ động triển khai thi hành các đạo luật liên quan đến lĩnh vực tư pháp với nhiều kết quả tích cực, hoàn thành việc ban hành văn bản hướng dẫn các điều luật được Quốc hội giao, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ cải cách tư pháp nói chung và chức năng, nhiệm vụ của hệ thống Tòa án nói riêng; tham gia có trách nhiệm vào các dự án luật về tư pháp do các bộ ngành hữu quan soạn thảo.

Trong nhiệm kỳ, Hội đồng Thẩm phán TANDTC đã ban hành 24 Nghị quyết hướng dẫn áp dụng thống nhất pháp luật (so với nhiệm kỳ trước tăng 11 Nghị quyết); Chánh án TANDTC ban hành 05 Thông tư; TANDTC đã phối hợp xây dựng, ban hành 19 Thông tư liên tịch. Đặc biệt là, trong năm 2020, TANDTC đã trình và được Quốc hội thông qua Luật Hòa giải, đối thoại tại Tòa án.

Đặc biệt, trong năm 2020, TANDTC đã công bố 10 án lệ, nâng tổng số án lệ đã được công bố là 39 án lệ; tổ chức Hội thảo lấy ý kiến đối với 14 dự thảo án lệ; Nghiên cứu xây dựng 03 cuốn “Án lệ và Bình luận” và vận hành có hiệu quả Trang tin điện tử về án lệ với nhiều nội dung phong phú, thu hút được sự tham gia góp ý, bình luận của nhiều chuyên gia, nhà khoa học.

Công tác xây dựng Đảng, công tác cán bộ nhiều chuyển biến, tích cực

Theo báo cáo tóm tắt, trong nhiệm kỳ 2016-2020, việc quán triệt và tổ chức thực hiện các Nghị quyết, Chỉ thị của Ban chấp hành Trung ương, Bộ Chính trị cũng như của Ban cán sự Đảng TANDTC đều được triển khai nghiêm túc tại các tổ chức cơ sở đảng trong TAND. Đặc biệt thực hiện Chỉ thị số 35 của Bộ Chính trị về Đại hội Đảng các cấp tiến tới Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng, năm 2020, các tổ chức đảng trong hệ thống TAND đã làm tốt công tác chuẩn bị và tổ chức thành công Đại hội Đảng tại đơn vị mình; đồng thời tích cực tham gia đóng góp vào việc tổ chức thành công Đại hội Đảng bộ cấp tỉnh, cấp huyện tại địa phương.

Cùng với đó, TANDTC đã chỉ đạo tập trung xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức Tòa án trong sạch, vững mạnh theo tinh thần cải cách tư pháp, đồng thời đẩy mạnh công tác giáo dục chính trị tư tưởng, rèn luyện phẩm chất đạo đức, lối sống cho đội ngũ cán bộ, công chức gắn với việc đẩy mạnh học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh.

Trong những năm qua, công tác tổ chức, cán bộ đã có nhiều chuyển biến tích cực, góp phần thực hiện nghiêm Nghị quyết số 39-NQ/TW của Bộ Chính trị về sắp xếp, kiện toàn tổ chức bộ máy theo hướng giảm đầu mối, tinh gọn để phát huy năng lực, hiệu quả, phù hợp với yêu cầu nhiệm vụ, số lượng công việc. Công tác quy hoạch cán bộ lãnh đạo, quản lý tiếp tục được quan tâm và thực hiện đúng quy định của Đảng nhằm củng cố, kiện toàn đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý, bảo đảm công tác lãnh đạo, chỉ đạo hoạt động của các Tòa án. Chất lượng đội ngũ cán bộ tiếp tục được nâng lên cả về trình độ chuyên môn nghiệp vụ và phẩm chất chính trị, đạo đức lối sống, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ và công tác giải quyết, xét xử các loại vụ việc.

Công tác đào tạo, bồi dưỡng, tập huấn chuyên môn nghiệp vụ cho cán bộ, công chức Tòa án được chú trọng và tăng cường; đổi mới mạnh mẽ theo hướng thực chất và hiệu quả, tăng mạnh về số lượng và đối tượng được tham gia đào tạo; đổi mới giáo trình tài liệu và phương pháp giảng dạy, học tập; đa dạng hình thức đào tạo, bồi dưỡng, tập huấn... Hàng năm, TANDTC đều tổ chức các lớp đào tạo nghiệp vụ xét xử, các lớp bồi dưỡng, tập huấn cho cán bộ, Thẩm phán Tòa án các cấp, trong đó tập trung vào việc triển khai thi hành các văn bản pháp luật mới, các vướng mắc trong thực tiễn xét xử...

Đặc biệt, từ năm 2018, với việc ứng dụng công nghệ thông tin, TANDTC đã duy trì tổ chức tập huấn trực tuyến hàng tháng cho toàn thể đội ngũ Thẩm phán và công chức có chức danh tư pháp trong toàn hệ thống. Bên cạnh đó, TAND các cấp đã phối hợp với Viện kiểm sát nhân dân tổ chức các Phiên tòa rút kinh nghiệm, qua đó giúp các Thẩm phán đề cao tinh thần trách nhiệm trong chuẩn bị xét xử, bổ sung thêm kinh nghiệm tổ chức phiên tòa. Ngoài ra, tiếp tục tăng cường, mở rộng các chương trình hợp tác đào tạo với Hàn Quốc, Văn phòng Liên Hiệp Quốc về chống ma túy và tội phạm (UNODC), Đại sứ quán Pháp, Trường Đào tạo Thẩm phán Quốc gia Pháp… tổ chức các khóa tập huấn, tọa đàm cho đội ngũ cán bộ, công chức Tòa án.

Bên cạnh việc củng cố, xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức nhằm không ngừng nâng cao chất lượng xét xử, các Toà án luôn chú trọng quan tâm công tác Hội thẩm nhân dân. Đội ngũ Hội thẩm nhân dân về cơ bản đáp ứng được yêu cầu công tác xét xử; việc phân công Hội thẩm tham gia phiên tòa đảm bảo thống nhất, khoa học, dựa trên vai trò, chức năng, nhiệm vụ, tính chất công việc theo đúng Quy chế tổ chức và hoạt động của Đoàn Hội thẩm. Tính đến ngày 30/9/2020 TAND có 16.913 Hội thẩm nhân dân (Hội thẩm TAND cấp tỉnh là 1.773 người, Hội thẩm TAND cấp huyện là 15.140 người); trong đó, 11.101 nam (tỷ lệ 65,64%), 5.812 nữ (chiếm tỷ lệ 34,36%), 2.176 Hội thẩm là người dân tộc thiểu số (chiếm 12,87%), 4.537 Hội thẩm có trình độ chuyên môn pháp lý (chiếm 26,83%), 14.004 Hội thẩm là cán bộ đương chức (chiếm 82,8%).

Chú trọng mở rộng hợp tác quốc tế

Công tác đào tạo đại học được thực hiện nghiêm túc, theo đúng quy định. Học viện Tòa án đã tổ chức tuyển sinh 04 khóa đào tạo hệ cử nhân Luật chuyên ngành Tòa án với hơn 1.100 học viên; phối hợp với Học viện Khoa học xã hội thuộc Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam tổ chức tuyển sinh khóa 1 đào tạo Thạc sỹ luật học; lựa chọn sinh viên có thành tích học tập xuất sắc để cử đi đào tạo tại Hungary theo chương trình học bổng Chính phủ Hungary.

TANDTC chú trọng mở rộng hợp tác với nhiều nước trên thế giới trong các lĩnh vực như: xây dựng pháp luật, cải cách hành chính tư pháp, đào tạo cán bộ, Thẩm phán và xây dựng cơ sở vật chất…; tích cực tham gia các tổ chức quốc tế về pháp luật và tư pháp; triển khai tốt các dự án hỗ trợ kỹ thuật (dự án JICA của Nhật Bản, Chương trình hợp tác với KOICA Hàn Quốc, Chương trình đối tác tư pháp, Chương trình hợp tác với Ngân hàng thế giới và Tập đoàn tài chính thế giới…); tích cực, chủ động kêu gọi và tranh thủ các nguồn tài trợ từ nước ngoài để nâng cao hiệu quả hoạt động của Tòa án; nghiên cứu pháp luật quốc tế về những vấn đề có liên quan để học tập kinh nghiệm và tham khảo để áp dụng phù hợp với điều kiện và khung pháp lý của Việt Nam.

Đăng cai và tổ chức thành công nhiều Hội nghị quốc tế quan trọng như: Hội nghị Chánh án các nước ASEAN lần thứ 4, Hội nghị diễn đàn về cải cách phá sản tại châu Á lần thứ 10, Hội nghị Tòa án các tỉnh biên giới ba nước Việt Nam – Campuchia – Lào lần thứ 4. Tổ chức thành công Hội nghị lần thứ 8 của Hội đồng Chánh án ASEAN tại Việt Nam năm 2020. Những kết quả đạt được trong lĩnh vực hợp tác quốc tế đã củng cố mối quan hệ hợp tác của Tòa án Việt Nam với Tòa án các nước, nâng cao vị thế, uy tín trong khu vực và trên thế giới, đồng thời tạo cơ hội để các Toà án chia sẻ thông tin, học hỏi kinh nghiệm về pháp luật và những thành tựu về công tác xét xử của Việt Nam trong tiến trình cải cách tư pháp, góp phần nâng cao hình ảnh và vị thế của hệ thống Tòa án nước ta trên trường quốc tế.

Việc ứng dụng công nghệ thông tin vào hoạt động của Tòa án có kết quả tích cực

Theo báo cáo tóm tắt, trong nhiệm kỳ 2016-2020, TANDTC đã triển khai nhiều giải pháp tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin vào hoạt động của Tòa án và bước đầu mang lại những kết quả tích cực. Các ứng dụng mang tính thực tiễn cao, tạo được hiệu ứng tích cực từ cán bộ, Thẩm phán của các Tòa án và từ phía người dân, góp phần nâng cao hiệu quả công tác chỉ đạo, điều hành, hỗ trợ công tác xét xử, tạo môi trường làm việc hiện đại, thuận tiện, tiết kiệm tối đa kinh phí, thời gian trong việc tổ chức hội nghị, hội thảo, đào tạo, tập huấn.

Công tác cải cách thủ tục hành chính tư pháp tập trung vào việc đổi mới các quy trình, thủ tục tiếp nhận, xử lý công việc và tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin vào các hoạt động của Tòa án thông qua việc: nâng cấp hạ tầng công nghệ thông tin; khai thác và sử dụng có hiệu quả hệ thống truyền hình trực tuyến; nghiên cứu, xây dựng phần mềm phân công án ngẫu nhiên áp dụng cho TAND cấp tỉnh và cấp huyện; phần mềm chuyển giọng nói tại phiên tòa thành văn bản; xây dựng mới 66 Trang thông tin điện tử; xây dựng hệ thống gửi, nhận đơn khởi kiện, tài liệu, chứng cứ và cấp tống đạt, thông báo văn bản tố tụng của Toà án bằng phương tiện điện tử, xây dựng hệ thống giám sát Thẩm phán...

Đa dạng hóa hình thức thông tin tuyên truyền; đẩy mạnh các hoạt động xã hội, từ thiện

Công tác thông tin tuyên truyền có nhiều đổi mới với việc đa dạng hóa các hình thức tuyên truyền. Tạp chí TAND, Báo Công lý, Cổng thông tin điện tử TANDTC và các trang thông tin điện tử của các Tòa án luôn chủ động bám sát, tuyên truyền có hiệu quả các hoạt động của TANDTC và của TAND các cấp; cập nhật và đăng tải các văn bản quy phạm pháp luật mới liên quan đến hoạt động xét xử của Tòa án.

Công tác phối hợp cung cấp thông tin và đăng tin được thực hiện đúng quy định, đảm bảo thông tin chính xác, kịp thời. Đã phối hợp với các đơn vị có liên quan đưa tin và truyên truyền về các sự kiện, Hội nghị quan trọng do TANDTC tổ chức; các phiên họp toàn thể của Hội đồng Thẩm phán TANDTC... Đã xây dựng nội dung và chỉ đạo sản xuất phát sóng chương trình Truyền hình TAND theo khuôn mẫu mới “Hồ sơ xét xử”; tổ chức “Cuộc thi sáng tác thơ, truyện ngắn và ký sự về đề tài TAND” chào mừng kỷ niệm 75 năm Ngày truyền thống TAND; phối hợp với Trung tâm sản xuất phim truyền hình thuộc Đài Truyền hình Việt Nam xây dựng bộ phim “Lựa chọn số phận”, các video clip nhân dịp Kỷ niệm 75 năm Ngày truyền thống TAND...

Cán bộ, công chức, viên chức và người lao động Tòa án các cấp cũng đã tích cực hưởng ứng và tham gia các hoạt động từ thiện xã hội, phong trào quyên góp ủng hộ quỹ “Vì người nghèo”, “Quỹ tình nghĩa TAND”; ủng hộ đồng bào miền Trung bị thiên tai, lũ lụt; quyên góp, vận động tài trợ kinh phí ủng hộ công tác phòng chống dịch Covid-19; đồng thời, tổ chức các hoạt động thăm hỏi, tặng quà, hỗ trợ cho đồng bào vùng sâu, vùng xa, nơi có điều kiện hoàn cảnh đặc biệt khó khăn và đẩy mạnh các hoạt động xã hội trong công chức, viên chức và người lao động nhân kỷ niệm các ngày lễ lớn của dân tộc...

Đổi mới trong công tác thi đua – khen thưởng

Đặc biệt, trong nhiệm kỳ vừa qua, TANDTC đã tổ chức thành công Đại hội thi đua yêu nước TAND lần thứ IV theo tinh thần đổi mới và phát động phong trào thi đua “Vì Công lý” trong toàn hệ thống TAND.

Với việc không ngừng đổi mới, sáng tạo trong phong trào thi đua yêu nước và công tác khen thưởng của các Tòa án ngày càng đi vào thực chất đảm bảo khen thưởng đúng người, đúng việc, đúng thành tích; kịp thời biểu dương, tôn vinh và nhân rộng các điển hình tiên tiến, gương người tốt, việc tốt và những tập thể, cá nhân có nhiều thành tích trong các phong trào thi đua yêu nước, tạo niềm tin và trách nhiệm trong mỗi tập thể, cá nhân xứng đáng với danh hiệu đạt được. Thi đua đã trở thành động lực thúc đẩy cán bộ, công chức, người lao động hăng hái tích cực hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao, góp phần tạo nên khí thế hào hứng, phấn khởi, cổ vũ tinh thần của cán bộ, công chức.

Năm 2020, đã có 42 tập thể, cá nhân được tặng Huân chương lao động hạng nhất, nhì, ba; 25 tập thể, cá nhân được tặng Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ; 64 tập thể, cá nhân được tặng Bằng khen đột xuất của Chánh án TANDTC; 22 tập thể, cá nhân được tặng Bằng khen đột xuất của Thủ tướng Chính phủ; 22 tập thể được tặng “Cờ Thi đua của Chính phủ”; 90 tập thể được tặng “Cờ thi đua TAND"; 316 cá nhân được tặng danh hiệu Chiến sỹ thi đua TAND; 763 tập thể đạt danh hiệu Tập thể lao động xuất sắc; 01 cá nhân được tặng Huy chương hữu nghị; 47 Thẩm phán giỏi, 17 Thẩm phán tiêu biểu, 07 Thẩm phán mẫu mực; 1.327 cá nhân được tặng Kỷ niệm chương “Vì sự nghiệp Tòa án”. Ngoài ra, có hàng nghìn tập thể, cá nhân đạt danh hiệu Chiến sỹ thi đua cơ sở, Lao động tiên tiến, Giấy khen của Chánh án TAND các cấp.

Với việc đề ra và tổ chức thực hiện quyết liệt nhiều giải pháp đột phá, hiệu quả, sát với thực tế nên trong năm 2020 và nhiệm kỳ 2016 – 2020, mặc dù yêu cầu nhiệm vụ đặt ra rất nặng nề và trong bối cảnh tình hình dịch bệnh, thiên tai diễn biến phức tạp, khó lường nhưng hoạt động của TAND tiếp tục được triển khai có hiệu quả; tỷ lệ giải quyết đáp ứng đầy đủ theo yêu cầu; chất lượng xét xử được đảm bảo và có nhiều tiến bộ.

Công tác xây dựng pháp luật và hướng dẫn áp dụng thống nhất pháp luật; công tác thi hành án hình sự; công tác tổ chức, cán bộ và các nhiệm vụ cải cách tư pháp được thực hiện hiệu quả và có nhiều chuyển biến tích cực. Các Tòa án đã hoàn thành tốt các nhiệm vụ chính trị của mình, góp phần vào việc giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội của đất nước, bảo vệ pháp chế xã hội chủ nghĩa và xây dựng Nhà nước pháp quyền Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

Trong thời gian tới, TANDTC sẽ tiếp tục chỉ đạo các Tòa án thực hiện đồng bộ các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả các mặt công tác của Tòa án, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ cải cách tư pháp nói chung và yêu cầu của các Nghị quyết của Quốc hội nói riêng.