WHO đưa Việt Nam vào nhóm các nước có tỷ lệ kháng kháng sinh cao

Đó là thông tin được Bộ Y tế và đại diện Tổ chức Y tế thế giới (WHO) tại Việt Nam đưa ra tại lễ mít tinh hưởng ứng Tuần lễ nâng cao nhận thức về phòng chống kháng thuốc diễn ra tại Đại học Y Hà Nội vào ngày 25/11.

Mối "hiểm họa" của con người

Được ca ngợi như một điều kỳ diệu trong y học hiện đại, thuốc kháng sinh đã thay đổi cuộc chơi trong việc đánh bại các vi khuẩn nguy hiểm - giúp nhiều trẻ em sống sót hơn và kéo dài tuổi thọ của người trưởng thành. Nhưng bức tranh đó đang thay đổi đáng kể. Con người, sau nhiều năm lạm dụng và sử dụng sai cách thuốc kháng sinh, cho cả con người và động vật, đã tạo điều kiện cho vi khuẩn xây dựng khả năng đề kháng đối với thuốc kháng sinh, khiến cho kháng sinh hầu như không còn hiệu quả.

Trên khắp thế giới, con người, thực vật và động vật đang chết vì những bệnh nhiễm trùng mà không còn có thể chữa trị được nữa - ngay cả với những loại thuốc kháng sinh tiên tiến nhất mà chúng ta có.

TS Kidong Park, Trưởng đại diện WHO tại Việt Nam cho biết, ước tính đến năm 2050, tình trạng kháng thuốc có thể là nguyên nhân gây tử vong cho 10 triệu người trên toàn cầu mỗi năm. Còn tại Việt Nam, tỷ lệ kháng kháng sinh chiếm khoảng 40%, đứng thứ 4 về tỷ lệ kháng thuốc ở các nước tại châu Á - Thái Bình Dương.

Mặc dù chưa có con số cụ thể, nhưng vấn đề kháng thuốc kháng sinh ở Việt Nam đang khá nghiêm trọng. Qua khảo sát ở 16 bệnh viện đang thí điểm về tình trạng kháng thuốc, có loại kháng đến 82%. Nhiều nhất là vi khuẩn thông thường gây nhiễm khuẩn đường tiết niệu và viêm phổi. 

Ông Kidong Park cũng cho hay, hiện Việt Nam chưa có con số thống kê kháng kháng sinh ở các bệnh viện tuyến dưới, đồng thời cũng chưa biết tỷ lệ tiêu thụ kháng sinh ở bệnh viện, tiêu thụ kháng sinh trong cộng đồng và trong ngành nông nghiệp chăn nuôi.

Theo Bộ Y tế, từ năm 2009 đến nay, số lượng thuốc kháng sinh ở Việt Nam bán ra cộng đồng đã tăng gấp 2 lần. Có tới 88% thuốc kháng sinh được bán tại các thành phố mà không cần kê đơn, ở nông thôn tỷ lệ này lên đến 91%.

Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn cho biết, kháng sinh ra đời là bước ngoặt trong y học để điều trị các bệnh nhiễm khuẩn. Tuy nhiên, việc sử dụng kháng sinh không hợp lý, lạm dụng kháng sinh, điều trị kháng sinh khi không cần thiết... đã làm gia tăng tình trạng kháng thuốc kháng sinh của vi khuẩn gây bệnh.

"Việc đầu tư, nghiên cứu cho ra đời các kháng sinh mới đã giảm trong nhiều thập kỷ nay, dẫn đến sự thiếu hụt các kháng sinh có hiệu quả để điều trị các bệnh nhiễm khuẩn do vi khuẩn đa kháng", ông Trần Văn Thuấn nói.

TS Cao Hưng Thái - Phó Cục trưởng Cục Quản lý Khám, chữa bệnh (Bộ Y tế) cho biết, hầu hết vi khuẩn đều kháng với các thuốc kháng sinh và rất nhiều vi khuẩn là đa kháng với thuốc kháng sinh. Ví dụ một con vi khuẩn kháng với rất nhiều loại kháng sinh, dẫn đến rất khó có thể có kháng sinh để điều trị cho những trường hợp bệnh nhân nhiễm khuẩn đối với con vi khuẩn đó.

TS Thái nhấn mạnh, mức độ kháng kháng sinh tại nước ta đang hết sức trầm trọng, đó là những kháng sinh đặc hiệu, phổ rộng và kháng sinh mới, có hiệu lực rất cao nhưng các vi khuẩn đã kháng rồi. 

"Có những bệnh không do nhiễm khuẩn nhưng bác sĩ vẫn kê đơn kháng sinh như cúm. Hoặc kê thuốc kháng sinh quá liều, không phù hợp với bệnh; người dân cứ ốm là ra mua thuốc kháng sinh về điều trị, hoặc mượn đơn kháng sinh của người khác về dùng cho mình, cho con mình... Đây là nguyên nhân gây ra tình trạng kháng kháng sinh", Phó Cục trưởng Cục Quản lý Khám, chữa bệnh nhấn mạnh.

Việt Nam đi đầu xây dựng Kế hoạch hành động quốc gia về chống kháng thuốc

Việt Nam đã hưởng ứng lời kêu gọi của Tổ chức Y tế thế giới "Không hành động hôm nay, ngày mai không thuốc chữa" và là một trong số các nước đi đầu trong việc xây dựng Kế hoạch hành động quốc gia về chống kháng thuốc giai đoạn từ năm 2013 đến năm 2020 (Quyết định số 2174/QĐ-BYT ngày 21/6/2013), với mục tiêu đẩy mạnh các hoạt động phòng, chống kháng thuốc, nâng cao chất lượng, hiệu quả của công tác phòng, chống dịch bệnh, khám chữa bệnh góp phần vào sự nghiệp chăm sóc, bảo vệ và nâng cao sức khỏe nhân dân.

Kế hoạch phòng chống kháng thuốc là Kế hoạch liên ngành, đòi hỏi sự nỗ lực và cam kết thực hiện của tất cả các Bộ/ngành, các cấp từ trung ương đến địa phương cùng vào cuộc để ngăn chặn tình trạng kháng thuốc chứ không chỉ riêng của ngành y tế.

Vì vậy, tháng 6/2015, Bộ Y tế đã cùng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Công thương, Bộ Tài nguyên và Môi trường cùng các đối tác phát triên ký kết Văn bản thỏa thuận cam kết đa ngành về phòng, chống kháng thuốc.

Năm 2020, Việt Nam đối phó với dịch bệnh Covid-19, ngay từ khi bệnh chưa xâm nhập vào Việt Nam, Bộ Y tế đã ban hành hướng dẫn về chẩn đoán điều trị. Tất cả tài liệu của Bộ Y tế và Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đã rất đầy đủ.

Phác đồ điều trị bệnh viêm đường hô hấp cấp do virus corona chủng mới tại Việt Nam cũng xuất phát từ những nghiên cứu của Trung Quốc và các nước khác, cũng như những kinh nghiệm của người thầy thuốc qua điều trị cho hàng trăm, hàng nghìn ca điều trị bên Trung Quốc và dựa trên thông tin từ những trung tâm nghiên cứu lớn của WHO.

Từ những kinh nghiệm của đồng nghiệp, Việt Nam đưa ra phác đồ điều trị phù hợp cho mình. Hiện phương pháp điều trị của chúng ta là chưa cần những thuốc điều trị đặc biệt mà vẫn sử dụng những loại thuốc sẵn có trong đó có nhiều loại thuốc kháng sinh, thuốc kháng virus và thuốc kháng nấm theo từng tình trạng của mỗi người bệnh.

Hưởng ứng Tuần lễ nâng cao nhận thức về phòng chống kháng thuốc từ ngày 18-24/11, Bộ Y tế, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cùng các đối tác như WHO, Tổ chức Lương Thực và Nông Nghiệp (FAO) của Liên Hợp Quốc cam kết phối hợp, chấm dứt việc sử dụng kháng sinh sai và lạm dụng kháng sinh từ các bệnh viện, khu chăn nuôi, tại các hộ gia đình.

"Một trong những ưu tiên của WHO là tiếp tục hỗ trợ xây dựng năng lực quốc gia cho hệ thống giám sát và tiêu thụ kháng sinh. Những số liệu này cần phải có sớm nhất để hỗ trợ xây dựng chính sách về sử dụng kháng sinh trong bệnh viện, cộng đồng nhằm quản lý đại dịch kháng thuốc", TS Kidong Park - Trưởng đại diện văn phòng WHO tại Việt Nam cho biết.