Vụ án Trần Văn Vót phạm tội giết người và hành trình kêu oan

Theo nội dung vụ án, năm 1976, Hợp tác xã (HTX) Nông nghiệp Nhân Phúc, Lý Nhân, Hà Nam được thành lập trên cơ sở hợp nhất HTX Thanh Nga và HTX Nhân Phúc. Trong quá trình hoạt động, nội bộ ban quản lý HTX phát sinh mâu thuẫn, một số xã viên có nguyện vọng tách HTX ra thành hai như trước. Tuy nhiên, sau khi tách ra làm hai HTX, người dân hai miền (xóm) Thanh Nga và Nhân Phúc không đồng tình về việc phân chia đất, do đó tranh chấp thường xuyên xảy ra, đỉnh điểm là vụ xô xát vào ngày 29/11/1992.

Cụ thể, vào chiều cùng ngày, tại khu vực bãi tại bãi đất Bạc Hà và cánh đồng Thanh Lan, hàng trăm người dân hai miền Thanh Nga và Nhân Phúc nổ ra mâu thuẫn, xô xát ném gạch đá vào nhau. Quá trình xô xát, có người ném lựu đạn vào đám đông khiến một người chết và 21 người bị thương. Nạn nhân tử vong là anh Trần Hoa Việt, người dân miền Nhân Phúc, con cụ Trần Văn Điền.

Sau khi vụ án xảy ra, Công an huyện Lý Nhân đã khởi tố vụ án, khởi tố bị can đối với Trần Văn Cự (người dân miền Thanh Nga) về tội giết người và tàng trữ vũ khí trái phép. Do ông này bỏ trốn, Công an đã phát lệnh truy nã toàn quốc.

Ba tháng sau đó, Trần Ngọc Thanh (SN 1974, người dân miền Nhân Phúc, đang đi nghĩa vụ quân sự) bị bắt tại E139 Bộ Tư lệnh Thông tin và được di lý về Công an tỉnh Hà Nam để điều tra về hành vi giết người trong vụ án nói trên.

Tại CQĐT, Thanh đã khai Trần Văn Vót (SN 1949, trú cùng thôn) là người đưa lựu đạn cho mình để ném vào đám đông. Do lần đầu tiên ném lựu đạn, nên Trần Ngọc Thanh đã ném lựu đạn vào tốp người của Nhân Phúc. Hậu quả làm 1 người chết, 21 người bị thương. Hai tháng sau đó, ông Trần Văn Vót bị bắt.

Ông Trần Văn Vót đang thụ án tại trại giam (ảnh gia đình cung cấp)

Tháng 2/1994, TAND tỉnh Nam Hà đã xử phạt Trần Văn Vót tù chung thân về tội “Giết người”, 10 năm tù về tội “Phá hoại việc thực hiện các chính sách kinh tế xã hội”, 2 năm tù về tội “Tàng trữ vũ khí trái phép”, 3 năm tù về tội “Gây rối trật tự công cộng”, tổng hợp hình phạt chung là tù chung thân; Trần Ngọc Thanh bị phạt 15 năm tù về tội giết người. Cùng với đó là 26 bị cáo khác lĩnh án về các tội khai báo gian dối, gây rối trật tự công cộng, chống người thi hành công vụ... Riêng Trần Văn Cự nhận mức án hai năm tù về tội “Gây rối trật tự công cộng”.

Sau khi xét xử sơ thẩm, ông Vót kháng cáo kêu oan và ông Thanh kháng cáo xin giảm hình phạt. Bản án phúc thẩm số 1030 ngày 27/8/1994 của Tòa phúc thẩm TANDTC giữ nguyên hình phạt với Thanh, thay đổi tội danh và giảm hình phạt cho ông Vót từ tội “Phá hoại việc thực hiện các chính sách kinh tế xã hội” sang tội “Vi phạm các quy định về quản lý và bảo vệ đất đai”, giữ nguyên các hình phạt và tội danh khác đối với Vót.

Sau khi xét xử phúc thẩm, TANDTC, VKSNDTC đã nhận được đơn khiếu nại của Trần Văn Vót, Trần Ngọc Thanh, của ông Trần Ngọc Thông và bà Trần Thị Tân (là bố mẹ của Trần Ngọc Thanh), của ông Trần Văn Vấn (bố của Trần Văn Vót). Trong khoảng thời gian từ năm 1995 đến 2007, TANDTC, VKSNDTC đã có nhiều văn bản trả lời đơn khiếu nại với nội dung: Tòa án các cấp kết án Trần Văn Vót, Trần Ngọc Thanh về tội “Giết người” là đúng pháp luật, không oan…

Bên cạnh đó có nhiều thông tin trên báo chí phản ánh về vụ án này, trong đó có thông tin cho rằng vụ án có dấu hiệu oan sai. Thực hiện ý kiến chỉ đạo của Chủ tịch nước (theo thông báo tại Công văn số 853/VPCTN-PL ngày 1/6/2015 của Văn phòng Chủ tịch nước), trong đó yêu cầu Chánh án TANDTC và Viện trưởng VKSNDTC chỉ đạo xem xét lại vụ án, giải quyết theo đúng quy định của pháp luật, một Tổ công tác liên ngành đã được thành lập để nghiên cứu lại vụ án, xác minh các vấn đề liên quan, thẩm tra, đánh giá toàn diện vụ án.

Được biết thời gian qua nhiều vụ án sau khi có đơn kêu oan, phản ánh của những người liên quan đã được các cơ quan chức năng xác minh, làm rõ. Trong số đó có một số vụ án được xác định là oan sai, đã và đang được cơ quan chức năng hoàn tất việc bồi thường, xin lỗi đối với người bị oan sai theo quy định của pháp luật.

Chỉ tính từ đầu năm 2016 đến nay, các Tòa án đã thụ lý 7 yêu cầu bồi thường thuộc trách nhiệm của Tòa án; đã giải quyết dứt điểm 1 vụ là trường hợp của ông Lương Ngọc Phi ở tỉnh Thái Bình. Mới đây ngày 11/8/2016, Liên ngành các Cơ quan tư pháp Trung ương đã tổ chức công bố quyết định đình chỉ điều tra bị can và công khai xin lỗi đối với ông Trần Văn Thêm ở tỉnh Bắc Ninh. Lãnh đạo TANDTC cũng chỉ đạo khẩn trương giải quyết các vụ việc còn lại, trong đó có vụ việc của ông Huỳnh Văn Nén ở tỉnh Bình Thuận.

Hiện tại, lãnh đạo TANDTC cũng đang chỉ đạo các Tòa án rà soát lại tất cả các bản án hình sự có đơn kêu oan, có kiến nghị của các cấp, phản ánh của báo chí nhất là các bản án có mức án cao, các yêu cầu bồi thường của công dân thuộc lĩnh vực quản lý hành chính nhà nước, trong thi hành án dân sự…

Một trong các nguyên tắc mà các cơ quan tố tụng phải tôn trọng đó là  “Không bỏ lọt tội phạm và không làm oan người vô tội”. Trong quá trình thực hiện nhiệm vụ xét xử,  thời gian qua Tòa án các cấp đã tuyên hàng trăm bị cáo không phạm tội, đồng thời cũng kiến nghị xử lý hàng trăm trường hợp bỏ lọt tội phạm.

Trở lại vụ án Trần Văn Vót thời gian qua đã nhận được nhiều thông tin cho rằng có dấu hiệu oan sai, Tổ công tác liên ngành đã kịp thời được thành lập để nghiên cứu lại vụ án, xác minh các vấn đề liên quan, thẩm tra, đánh giá toàn diện vụ án để có câu trả lời Tòa án có kết án oan đối với bị cáo Trần Văn Vót hay không.

Việc làm đó đã thể hiện sự nghiêm túc của các cơ quan tố tụng nói chung, của Tòa án nhân dân nói riêng nhằm bảo đảm trong điều tra, truy tố, xét xử không bỏ lọt tội phạm và không làm oan người vô tội. Đó cũng chính là nguyên tắc được quy định trong pháp luật hình sự, thể hiện bản chất của nhà nước pháp quyền XHCN do dân, vì dân.

* Còn nữa.