VEPR dự báo 3 kịch bản tăng trưởng kinh tế năm 2020

Ngày 13/4, Viện Nghiên cứu Kinh tế và Chính sách (VEPR) đã tổ chức tọa đàm trực tuyến “Báo cáo Kinh tế vĩ mô Quý 1/2020” và dự báo kinh tế chung cho cả năm 2020. Trong báo cáo lần này, VEPR đã đưa ra 3 kịch bản đối với tăng trưởng kinh tế Việt Nam trong năm nay. 3 kịch bản kinh tế do các chuyên gia VEPR xây dựng dựa trên 3 kịch bản về khả năng kiểm soát bệnh dịch trong nước và trên thế giới với giả định bệnh dịch không bùng phát mạnh ở Việt Nam.

Kịch bản thứ nhất, VEPR dự báo tăng trưởng quý 2/2020 sẽ là tăng trưởng âm (-3,3%), quý 3 và 4 sẽ phục hồi và lấy đà tăng trưởng (7,2% và 7,4%) và mức tăng trưởng GDP chung cho cả năm nay sẽ là 4,2%. Kịch bản này còn gọi là kịch bản lạc quan, bệnh dịch Covid trong nước được khống chế hoàn toàn vào giữa tháng 5 và hoạt động kinh tế dần trở lại bình thường. Trong khi đó, thế giới cũng bắt đầu nới dần các biện pháp phong tỏa.Tuy nhiên các hoạt động kinh tế, đặc biệt là trong lĩnh vực dịch vụ, vẫn còn dè dặt và chỉ dần hồi phục bắt đầu vào cuối quý 2-2020.

Trong kịch bản thứ nhất, VEPR dự báo tác động xấu nhất của Covid-19 sẽ rơi vào quý 2/2020 và nền kinh tế bắt đầu hồi phục vào nửa cuối quý này.

Cụ thể, nông nghiệp, lâm nghiệp và thủy sản có thể có mức tăng trưởng âm (giảm 2-3%), khai khoáng tăng trưởng âm trong cả năm. Ngoài ra, trong quý 2/2020, chế biến chế tạo có thể có mức tăng trưởng âm. Bị ảnh hưởng nặng nhất gồm các ngành vận tải và kho bãi, dịch vụ lưu trú và ăn uống, nghệ thuật và giải trí (mức giảm từ 20-50%).

Các ngành khác như y tế, truyền thông hay tài chính, ngân hàng và bảo hiểm vẫn là những ngành duy trì tăng trưởng khá do những hoạt động liên quan đến phòng chống bệnh dịch. Bắt đầu từ quý 3 cho tới hết năm, tăng trưởng của các ngành có thể quay trở lại mức tăng trưởng những năm gần đây.

Các chuyên gia của VEPR đã đưa ra 3 kịch bản đối với tăng trưởng kinh tế năm 2020 của Việt Nam. Ảnh minh họa

Về kịch bản 2 (trung tính), bệnh dịch trong nước kéo dài và chỉ được khống chế hoàn toàn vào nửa sau quý 32020. Trong thời gian này, thế giới tiếp tục các biện pháp giãn cách xã hội do sự tái phát của bệnh dịch ở nhiều trung tâm kinh tế tài chính quan trọng. Các hoạt động kinh tế trên thế giới chỉ dần trở lại bình thường bắt đầu vào cuối quý 3/2020.

Với kịch bản 2, VEPR dự báo tăng trưởng quý 2 và 3 năm nay sẽ tăng trưởng âm (ở mức -4,9% và  -1,1%). Quý 4/2020 sẽ phục hồi (ở mức 7,0%) và mức tăng trưởng chung cho cả năm sẽ giảm xuống chỉ còn 1,5%. Kịch bản này sẽ xảy ra khi dịch Covid-19 trong nước kéo dài và chỉ được khống chế hoàn toàn vào nửa sau quý 3/2020.

Kịch bản thứ ba, đây được cho là kịch bản xấu nhất. VEPR dự báo tăng trưởng cả năm sẽ âm (-1,0%), trong khi các quý 2, 3 và 4 sẽ có mức tăng trưởng lần lượt là -5,1%, -5,3% và 2,8%. Kịch bản này xảy ra khi dịch Covid-19 trong nước kéo dài và chỉ được khống chế toàn toàn vào nửa sau quý 4/2020.

Trong kịch bản 3, thế giới tiếp tục các biện pháp giãn cách xã hội do sự tái phát của bệnh dịch ở nhiều trung tâm kinh tế tài chính quan trọng, các hoạt động kinh tế trên thế giới chỉ dần trở lại bình thường bắt đầu vào cuối quý 4/2020.

Theo đánh giá của VEPR, trong bất kỳ kịch bản nào, trong thời kỳ hậu Covid-19 ở Việt Nam, sự phục hồi hoàn toàn của nhiều ngành như hàng không, du lịch hay thời trang xuất khẩu sẽ gặp nhiều khó khăn và kéo dài cho tới khi thế giới hoàn toàn kiểm soát được bệnh dịch. Trong ngắn hạn, chi tiêu của khu vực công có thể bù đắp được những khó khăn trên nhưng trong dài hạn là không thể. Do vậy, triển vọng kinh tế Việt Nam những năm sau phụ thuộc nhiều vào việc phát triển thành công vắc-xin hoặc thuốc đặc trị trên thế giới.

Cũng theo VEPR, con số tăng trưởng GDP không phản ánh được hết những khó khăn thật của nền kinh tế do không phản ánh được đầy đủ khu vực phi chính thức vốn bị ảnh hưởng nặng nề hơn hẳn so với những đợt suy thoái trước đây.

Báo cáo của VEPR cho rằng, trong mọi tình huống phải tạo điều kiện tốt nhất cho các doanh nghiệp còn có khả năng hoạt động (có phương án thích ứng vừa sản xuất vừa phòng chống dịch bệnh; tránh ngăn sông cấm chợ cực đoan ở một số địa phương).

Cụ thể, đối với nhóm các doanh bị ảnh hưởng nhưng còn hoạt động, cần có tiêu chí phân loại mức độ chịu ảnh hưởng và hưởng hỗ trợ như hoãn, miễn đóng bảo hiểm xã hội, tiền thuê đất, lãi vay, giãn thu thuế giá trị gia tăng (không phải thuế thu nhập doanh nghiệp); ưu đãi vốn vay nhưng phải bảo đảm phương án kinh doanh khả thi để tránh nợ xấu.

Đối với nhóm các doanh nghiệp ít hoặc không bị ảnh hưởng,hoặc có hướng chuyển đổi hiệu quả, cần hết sức tạo điều kiện về môi trường thể chế và chính sách ngành bởi đây là nhóm gánh đỡ cho cả nền kinh tế.

VEPR cũng kiến nghị cần thúc đẩy đầu tư công đi kèm tiết kiệm chi thường xuyên. Trong đó đẩy nhanh thực hiện các dự án hạ tầng đã được phê duyệt; cắt giảm tiết kiệm chi thường xuyên tối thiểu 10%.