Tưởng niệm ngày mất của Trạng nguyên Mạc Đĩnh Chi và khai hội đền Long Động

Lưỡng quốc Trạng nguyên Mạc Đĩnh Chi (1272-1346) là Trạng nguyên khoa Giáp Thìn (năm 1304), danh nhân thời nhà Trần thế kỷ XIV.

Mạc Đĩnh Chi nổi tiếng là vị quan thanh liêm, chính trực, có tài ứng xử và 2 lần được cử đi sứ phương Bắc. Ông từng được vua Trần Minh Tông ca tụng là một bậc quý nhân cao sang, một đóa sen vàng luôn tỏa ngát trong tòa giếng ngọc. Hằng năm, vào ngày 10/2 Âm lịch, chính quyền, người dân địa phương đều tổ chức tế lễ để tưởng nhớ ông.

Tại huyện Nam Sách hiện còn lưu giữ những dấu ấn về cuộc đời và sự nghiệp của Mạc Đĩnh Chi qua nhiều di tích như: Đền Long Động, Trạng nguyên Cổ đường và điện Sùng Đức. Trải qua bao thăng trầm lịch sử, di tích về ông tuy không còn được nguyên vẹn nhưng tài năng, đức độ, sự cống hiến của ông đối với giang sơn, đất nước còn mãi lưu truyền. Với tài năng, đức độ và công lao to lớn của ông, vua Trần đã phong cho ông tước Hầu và xây dựng đền thờ ông để muôn đời thờ phụng.

Đền Long Động, ngoài thờ Lưỡng quốc Trạng nguyên Mạc Đĩnh Chi còn thờ 2 danh nhân Khoa bảng hàng đầu là cụ Mạc Hiển Tích, cụ Mạc Kiến Quan và nữ Anh hùng Mạc Thị Bưởi.

Thủ khoa Minh kinh bác học Mạc Hiển Tích, đỗ đầu tại khoa thi năm Quảng Hựu thứ 2 (năm Bính Dần 1086) tương đương Trạng nguyên, được bổ nhiệm chức Hàn lâm học sỹ, sau thăng lên Thượng thư Bộ Lại và từng đi sứ Chiêm Thành.

Tiến sĩ Mạc Kiến Quan (em ruột của Trạng nguyên Mạc Hiển Tích) thi đỗ Khoa thủ tuyển (năm Kỷ Ngọ 1089), làm quan đến chức Thượng thư Bộ Công.

Mạc Thị Bưởi là nữ Anh hùng Liệt sỹ, tham gia cách mạng, làm liên lạc và có những công lao đóng góp to lớn trong thời kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp.

Với những giá trị lịch sử, văn hóa còn lưu giữ, năm 1995, đền Long Động được Bộ Văn hóa Thông tin xếp hạng, công nhận là Di tích lịch sử quốc gia.

Năm 2019, UBND tỉnh Hải Dương đã công nhận Di tích đền Long Động là điểm du lịch cấp tỉnh.