Tung hô Obama - Ném đá Kỳ Duyên, và… “Cái lý” của người Việt

Tổng thống Mỹ Brack Obama và 3 người phụ nữ quan trọng nhất của mình

1. Barack Obama là một Tổng thống rất thành công trong lịch sử nước Mỹ. Hai nhiệm kỳ Tổng thống, chỉ số uy tín ngày càng tăng; một người chồng, một người cha hạnh phúc với hai cô con gái đáng yêu; và đặc biệt không thể không nhắc đến những bài diễn văn lay động lòng người của ông. Một trong những chủ đề rất được hoan nghênh trong diễn văn của Tổng thống Obama chính là BÌNH ĐẲNG GIỚI và NỮ QUYỀN.

Trong bài diễn văn đọc trước Nhà Trắng ngày 14/6/2016, Tổng thống Obama đã đưa ra những thông điệp quyết liệt và sâu sắc về nữ quyền, làm lay động người nghe. Ông khẳng định: “Đã qua rồi cái thời phụ nữ lấy chồng để dựa dẫm hay đảm bảo một cuộc sống ổn định. Ngày nay, phụ nữ dù kết hôn hay chưa, họ vẫn luôn độc lập về tài chính”.

“Nhưng vẫn còn rất nhiều việc chúng ta cần phải làm để nâng cao nữ quyền trên khắp thế giới. Chúng ta cần hiểu, có những thay đổi không thể thực hiện được nhờ luật pháp mà sự thay đổi quan trọng nhất, khó khăn nhất, đó là thay đổi chính mình. Tất cả chúng ta vẫn còn bị “đóng hộp” trong những khuôn mẫu về cách ứng xử giữa đàn ông và phụ nữ”. Và theo Tổng thống Obama, “Định kiến đối với phụ nữ bắt đầu từ khoảnh khắc bác sĩ siêu âm nói với người mẹ: Đó là con gái”. (CafeBiz, ngày 6/8/2016)

Là bố của hai cô con gái, ông cảm nhận sâu sắc “Định kiến về giới tính như lưỡi dao vô hình khắc sâu vào tâm hồn các bé gái từ khi còn rất trẻ, khiến chúng cảm thấy, mình sẽ bị thua kém nếu không có ngoại hình cũng như hành xử theo một chuẩn mực nào đó. Trong thực tế, định kiến ​​giới tính ảnh hưởng đến tất cả chúng ta, bất kể là phân biệt giới tính hay khuynh hướng tình dục”. Ông khẳng định: “Dù là đàn ông, phụ nữ, người đồng tính hay chuyển giới, chỉ cần đơn giản là chính mình mà thôi”!

Tổng thống Obama đã truyền cảm hứng cho nhiều bạn trẻ Việt Nam

2. Những chia sẻ của Tổng thống Obama không chỉ được người Mỹ hưởng ứng mà còn rất được công chúng Việt Nam tán thưởng. Đặc biệt, sau chuyến thăm Việt Nam hồi tháng 5/2016, bằng tài năng diễn thuyết và sự gần gũi, ông đã trở thành thần tượng trong mắt của rất nhiều người Việt Nam, đặc biệt là giới trẻ.

Tuy nhiên, điều đáng ngạc nhiên là, trong khi rất nồng nhiệt ca ngợi các giá trị nhân văn ông mang lại, một bộ phận không nhỏ người Việt lại hành xử khác hẳn đối với nữ giới.

Qua báo chí, truyền thông, mạng xã hội, chúng ta dễ dàng bắt gặp sự “phân biệt đối xử” ở các mức độ nặng - nhẹ khác nhau, mà ở đó lý do (một phần/phần lớn) là vì… “giới tính của em là Nữ” (!?). Hơn nữa, là nữ giới, lại làm người nổi tiếng, lỡ dính phải một scandal nào đó thì (ôi thôi), không khác gì phạm phải… tội tày đình!? Công kích, ném đá hội đồng từ mạng xã hội đến các phương tiện truyền thông. Và khi ấy, nếu có ai đó đứng ra nói lời ủng hộ, “làm trái” với số đông, thì cứ đợi đó, số phận coi như đã an bài.

Ở đây, tôi xin được nhắc đến câu chuyện Nguyễn Cao Kỳ Duyên, cô sinh viên ĐH Ngoại thương, vừa đăng quang HHVN 2014 đã vấp phải hàng loạt scandal. Nghe thì có vẻ quy kết, nhưng có lẽ trong lịch sử thi Hoa hậu ngắn ngủi của Việt Nam, hiếm có Hoa hậu nào chịu nhiều thị phi như Kỳ Duyên!

3. Ngay khi đăng quang, một bộ phận công chúng đã phản ứng gay gắt vì cho rằng cô không đáp ứng chuẩn mực của họ về cái Đẹp (!?). Một quan điểm rất vô lý!  Rõ ràng, đây là sự lựa chọn của Ban Giám khảo, dựa trên những tiêu chí do chính họ - mà hầu hết đều là những chuyên gia có giàu kinh nghiệm và “mắt tinh đời” trong lĩnh vực chấm điểm người đẹp - đề ra. Ban Giám khảo cũng là những người tiếp xúc trực tiếp, và ắt là có nhiều điều kiện để đưa ra đánh giá chuẩn xác hơn đám đông chỉ nhìn thấy cô qua màn hình tivi!

HHVN Nguyễn Cao Kỳ Duyên trong dịp về trường sau khi đăng quang hồi cuối năm 2014

4. Những tưởng theo thời gian và việc Kỳ Duyên đường hoàng thi đỗ ĐH Ngoại thương, mọi chuyện sẽ chìm dần theo thời gian, nhưng công chúng vẫn không tha cho cô. Những scandal khá khôi hài như chê cô nói tiếng Pháp không hay, hay ngủ gục trên máy bay… cũng bị những người có nhiều thời gian dành cho mạng xã hội đem ra mổ xẻ, và sau đó nhanh chóng được các trang tin điện tử (thậm chí báo chính thống)… vợt về xào xáo, chế biến. Đỉnh điểm là việc ai đó đưa lên mạng tấm ảnh Kỳ Duyên đang hút thuốc trong một quán café đã kích hoạt sự hung hăng của những anh hùng bàn phím.

Hút thuốc lá là một hành vi vi phạm pháp luật? Quán café thì cấm hút thuốc lá? Rõ ràng không! BTC HHVN cũng có quy định một cách rõ ràng rằng: cô là Hoa hậu, cô không được hút thuốc, không được làm việc ABC, XYZ…, và nếu vi phạm, cô sẽ bị xử lý? Rõ ràng không! Tất cả chỉ dựa theo một “quy chuẩn đạo đức mặc định” đối với người đẹp (mà lại là HHVN) là: Em là Hoa hậu, em phải hành xử cho xứng đáng với vị trí mình đang đứng. Em là tấm gương phản ánh vẻ đẹp của phụ nữ Việt Nam, v.v… và v.vv…

5. Từ sự việc của Kỳ Duyên (cùng nhiều việc khác từng xảy ra với những Hoa hậu trước đó), BTC cuộc thi tỏ ra khá bị động vì quy chế cuộc thi không có điều khoản nào về việc này! Đại diện báo Tiền Phong (đơn vị tổ chức HHVN) đã tiến hành xác minh các nguồn tin, gặp và làm việc với Hoa hậu Kỳ Duyên và gia đình; tham vấn ý kiến các chuyên gia quản lý văn hóa và pháp luật. Kỳ Duyên đã viết thư xin lỗi BTC cuộc thi HHVN 2014, lãnh đạo báo Tiền Phong và xin lỗi công khai trên trang mạng của mình về hành vi hút thuốc lá như trong đoạn băng hình nhưng ngày 5/8.

Thế nhưng cuối cùng, Hội đồng kỷ luật Kỳ Duyên họp lần cuối và thống nhất nhận định: “HHVN 2014 Nguyễn Cao Kỳ Duyên hút thuốc lá nơi công cộng và tụ tập với bạn bè ở nơi có khung cảnh không phù hợp là những hành vi không tương xứng với danh vị HHVN. Điều này ảnh hưởng tiêu cực đến hình ảnh của HHVN cũng như cuộc thi HHVN và bị dư luận xã hội phản ứng.

Hình ảnh Hoa hậu Kỳ Duyên hút thuốc trong quán cafe

Xét mức độ vi phạm cũng như thái độ thành khẩn nhận lỗi và xin lỗi trước công luận của Hoa hậu Nguyễn Cao Kỳ Duyên, hội đồng quyết định: Khiển trách HHVN 2014 Nguyễn Cao Kỳ Duyên vì đã có hành vi gây ảnh hưởng tiêu cực đến hình ảnh HHVN cũng như cuộc thi HHVN; yêu cầu Hoa hậu Nguyễn Cao Kỳ Duyên phải chấn chỉnh hành vi, lối sống, tích cực cải thiện hình ảnh của mình trước công chúng.

Đồng thời, báo Tiền phong cũng đề nghị BTC cuộc thi HHVN 2016 không sử dụng hình ảnh và không để Hoa hậu Nguyễn Cao Kỳ Duyên tiếp tục đồng hành với các sự kiện tiếp theo của cuộc thi”.

6. Bản thân tôi là người không ủng hộ việc hút thuốc, trong gia đình không ai hút thuốc, khách đến nhà cũng được yêu cầu không hút thuốc để không ảnh hưởng đến người khác. Thế nhưng khi nghe quyết định này tôi rất bất bình.

Thống kê năm 2014 cho thấy Việt Nam là quốc gia có tỷ lệ hút thuốc lá cao nhất thế giới với khoảng 50% nam giới trưởng thành nghiện thuốc. Rất nhiều người chê trách Duyên ai dám chắc rằng tất cả đều “Nói không với hút thuốc lá”, kể cả thành viên BTC. Vậy thì, vì lý do gì họ có thể chê trách em nếu không phải là dấu hiệu của việc vi phạm Mục 3, Điều 7 của Luật Bình đẳng giới về Chính sách của Nhà nước về bình đẳng giới?

Đành rằng hút thuốc là việc không nên nhưng đó là quyền tự do cá nhân của công dân Nguyễn Cao Kỳ Duyên. Họ có thể nhắc nhở, khuyên nhủ chứ không có quyền cấm và nhất là không có quyền xử phạt em! BTC cuộc thi là những người đã trưởng thành, có vị trí xã hội, chính họ đã mời những  cô bé mới lớn tham dự cuộc thi và chính họ đã lựa chọn em để trao vương miện. Vậy xin hỏi, tại sao khi các em gặp trở ngại, họ lại chỉ biết hùa theo đám đông để kết tội các em???

Ở nước ngoài, BTC các cuộc thi Hoa hậu đều phải có ekip để huấn luyện, hướng dẫn và bảo vệ hình ảnh cho các thí sinh trong và sau cuộc thi. Nhưng ở nước ta, có vẻ các thí sinh hoàn toàn phải tự lo?! Trong khi đó, người Á đông vốn được xem là kín kẽ, những người đẹp Việt ở các đấu trường sắc đẹp cũng thường bị đánh giá là hạn chế về giao tiếp (ở đây không nói đến vấn đề hạn chế ngoại ngữ); các chuẩn mực ứng xử cũng chỉ là đời nọ truyền đời kia, mà xã hội thì ngày càng phát triển, trong xu thế quốc tế hóa, toàn cầu hóa, chuẩn mực đó có còn phù hợp?

Điểm kỳ quặc nhất là ngoài việc yêu cầu Hoa hậu Nguyễn Cao Kỳ Duyên viết bản cam đoan không còn hành vi nào không phù hợp với danh vị HHVN như dư luận đồn thổi, đại diện gia đình cũng phải xác nhận vào bản cam đoan này (!?). Trong khi đó, Nguyễn Cao Kỳ Duyên đã đủ tuổi thành niên từ 2 năm nay!

Hoa hậu Kỳ Duyên lên tiếng thừa nhận hút thuốc trong quán cafe

7.Không biết cộng đồng và BTC “săn đuổi” cô bé với tư duy phong kiến, lạc hậu như vậy, có ai đọc lại những lời văn đơn giản mà thấm thía của vị Tổng thống da màu Barack Obama được ngưỡng mộ trên toàn thế giới mà tôi nhắc đến kể trên?

“Cần bỏ ngay suy nghĩ, cứ con gái là phải dịu dàng, hiền thục, còn con trai phải mạnh mẽ, quyết đoán cũng như từ bỏ suy nghĩ “phụ nữ là phần thưởng cho đàn ông”. Chúng ta cần thay đổi thái độ về sự xuất hiện của người phụ nữ, cũng như “dạy” những người đàn ông, không cảm thấy kém cỏi khi phụ nữ thành công hơn mình. Chúng ta cần thay đổi thái độ thiên vị, khen ngợi một người cha biết thay tã cho con, nhưng lại chỉ trích người mẹ đang phải vật lộn nơi công sở”.

Hoa hậu hay Á hậu cũng chỉ là danh xưng của một cuộc thi, các em chỉ có trách nhiệm tuân thủ nội quy cuộc thi đó, chứ không thể đại diện cho tất cả phụ nữ mọi vùng miền, càng không thể làm vừa lòng tất cả mọi người. Uy tín của một cuộc thi sắc đẹp không chỉ nằm ở chỗ chọn được người phù hợp nhất với tiêu chí của cuộc thi mà còn ở chỗ bảo vệ được sự lựa chọn của mình.

8. Và, thật kỳ lạ là trên website của cuộc thi Hoa Hậu được quảng bá là lâu đời nhất và uy tín nhất ở Việt Nam lại không hề có tiêu chí lựa chọn thí sinh. Tuy nhiên, qua các cuộc thi, có thể (ngầm) hiểu tiêu chí BTC hướng tới là chọn những thí sinh không chỉ có nhan sắc mà còn có trí tuệ, bản lĩnh và lòng nhân ái. Vậy, không biết, thông qua vụ xử phạt HHVN 2014 Nguyễn Cao Kỳ Duyên, BTC có đạt TIÊU CHUẨN  ấy không?

Tất nhiên, cũng xin nhắc lại rằng, bản thân tôi là người không ủng hộ việc hút thuốc, trong gia đình không ai hút thuốc, khách đến nhà cũng được yêu cầu không hút thuốc để không ảnh hưởng đến người khác. Thế nhưng khi nghe quyết định của BTC, quả thực, tôi rất bất bình!

PGS.TS. Nguyễn Hoàng Ánh