10 năm sắp xếp, đổi mới DNNN: Hiệu quả, năng lực cạnh tranh được nâng lên

Sáng 8-12, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng, các Phó Thủ tướng Chính phủ Hoàng Trung Hải, Vũ Văn Ninh đồng chủ trì Hội nghị tổng kết 10 năm sắp xếp, đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả DNNN giai đoạn 2001-2010.

Hội nghị tổng kết 10 năm sắp xếp, đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả doanh nghiệp nhà nước giai đoạn 2001-2010

Sắp xếp được trên 4.750 DN

Theo báo cáo của Ban Chỉ đạo đổi mới và phát triển DN, 10 năm qua, cả nước sắp xếp được trên 4.750 DN, trong đó cổ phần hóa gần 3.390 DN; nếu tính cả thời gian trước đó là trên 5.370 DN, trong đó cổ phần hóa gần 3.980 DN. Trong số này có 14 tổng công ty được sắp xếp theo các hình thức: giải thể cơ quan văn phòng, sáp nhập, hợp nhất, chia tách. 8 tổng công ty 91 và 12 tổng công ty 90 đã được tổ chức lại để hình thành 11 tập đoàn kinh tế.

Các DN 100% vốn nhà nước đã chuyển thành công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên. Đã thành lập mới 128 DN 100% vốn nhà nước, chủ yếu là chuyển từ đơn vị sự nghiệp có thu, đơn vị hạch toán phụ thuộc thành DN và trên cơ sở Ban quản lý các dự án đã đầu tư.

Đến tháng 10-2011, cả nước còn 1.309 DNNN, trong đó có 452 DN an ninh, quốc phòng tham gia hoạt động công ích, 857 DN kinh doanh; tập trung hơn vào những ngành, lĩnh vực theo chốt, địa bàn quan trọng mà Nhà nước cần nắm giữ hoặc lĩnh vực mà DN thuộc các thành phần kinh tế khác ít hoặc chưa tham gia.

Hiện nay cả nước có 101 tập đoàn, tổng công ty và 2 ngân hàng thương mại do Nhà nước giữ 100% vốn. Các công ty nhà nước được tổ chức lại, hoạt động theo mô hình công ty mẹ - công ty con là bước đổi mới mối quan hệ giữa công ty mẹ - tổng công ty với các DN trong tổng công ty.

Báo cáo của Ban Chỉ đạo đổi mới và phát triển DN cho biết, hiệu quả hoạt động, năng lực cạnh tranh của DNNN được nâng lên; cơ bản đáp ứng được nhu cầu thiết yếu cho quốc phòng, an ninh; là một trong những công cụ quan trọng để Nhà nước điều tiết vĩ mô.

Nhiều tập đoàn, tổng công ty nhà nước đã xây dựng được đội ngũ lao động kỹ thuật với trình độ tay nghề cao; góp phần quan trọng xây dựng các kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội, các dự án trọng điểm của Nhà nước phục vụ chiến lược phát triển kinh tế - xã hội dài hạn của đất nước, những dự án lớn hoặc có ý nghĩa chính trị và hiệu quả xã hội lớn mà các DN thuộc các thành phần kinh tế khác không làm hoặc không đủ khả năng làm.

Năng lực, trình độ của nhiều cán bộ quản lý DN, đặc biệt là đội ngũ cán bộ, công nhân kỹ thuật được nâng lên, chuyên nghiệp hơn.

Mô hình tổ chức và phương thức lãnh đạo của tổ chức đảng trong DNNN được đổi mới phù hợp hơn với điều kiện DN hoạt động trong cơ chế thị trường; tổ chức đảng trong DNNN đóng góp thiết thực vào hoàn thành nhiệm vụ sản xuất kinh doanh của DN, bảo đảm quyền lợi hợp pháp, nâng cao thu nhập cho người lao động.

Còn những hạn chế

Bên cạnh việc khẳng định những kết quả đạt được, theo báo cáo, vẫn còn những tồn tại, hạn chế cần khắc phục như một số cơ chế, chính sách ban hành thường chậm; chưa kịp thời giải đáp, tháo gỡ được yêu cầu của thực tiễn.

Còn nhiều DN kinh doanh thuần túy mà Nhà nước không cần giữ 100% vốn. Một số tập đoàn, tổng công ty trong các năm 2007, 2008 đã thành lập các công ty con và đầu tư vào những lĩnh vực ngoài nhiệm vụ chính được giao nhưng kiểm soát thiếu chặt chẽ làm phân tán nguồn lực, ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng vốn của DN.

Quản lý đất trong các lâm trường còn lỏng lẻo, hiệu quả thấp. Hiệu quả hoạt động của DNNN chưa tương xứng với nguồn lực được phân bổ; trình độ công nghệ của đa số DNNN vẫn ở mức thấp. Chưa tách bạch hoạt động sản xuất kinh doanh và hoạt động công ích. Hiệu quả kinh tế - xã hội của DNNN chưa được đánh giá đầy đủ.

Tổ chức thực hiện quyền, nghĩa vụ của chủ sở hữu nhà nước đối với DNNN tuy đã rõ hơn nhưng vẫn còn nhiều bất cập, lúng túng và kém hiệu quả…

Nguyên nhân của những tồn tại, hạn chế nêu trên là một số Bộ, ngành, địa phương, tổng công ty nhà nước chưa quan tâm đúng mức và sâu sát trong chỉ đạo thực hiện. Chưa có chế tài xử lý đối với những trường hợp không hoàn thành kế hoạch đề ra.

Bên cạnh đó là các quyền, nghĩa vụ của chủ sở hữu nhà nước được phân công, phân cấp chưa đủ rõ. Công tác quản lý, kiểm tra, giám sát, đánh giá hiệu quả quản lý, điều hành của cán bộ quản lý DN còn yếu kém.

Tái cấu trúc DNNN

Về phương hướng nhiệm vụ và giải pháp tái cấu trúc DNNN, báo cáo xác định rõ việc phân loại và thực hiện cơ cấu lại trên 1.300 DN 100% vốn nhà nước hiện có đến năm 2015 theo tiêu chí, danh mục phân loại DNNN.

Thực hiện mạnh mẽ, có hiệu quả tái cấu trúc DNNN theo ngành, lĩnh vực kinh doanh, không phân biệt cấp, cơ quan quản lý để sử dụng có hiệu quả hơn cơ sở vật chất. Chuyển các DN không đủ điều kiện hạch toán kinh doanh thành các đơn vị sự nghiệp.

Tái cơ cấu từng DNNN mà trọng tâm là tập đoàn kinh tế, tổng công ty nhà nước một cách toàn diện mô hình tổ chức, quản lý, tài chính, kế hoạch sản xuất kinh doanh, đầu tư phát triển… trên cơ sở xác định rõ nhiệm vụ, ngành nghề, chiến lược phát triển và đánh giá hiệu quả sử dụng các nguồn lực.

Các DNNN tham gia sản xuất, cung ứng sản phẩm, dịch vụ công ích phải thực hiện hạch toán kinh doanh, khi đánh giá kết quả hoạt động phải làm rõ hiệu quả của phần hoạt động kinh doanh; phần thực hiện nhiệm vụ công ích thông qua đấu thầu, giao kế hoạch, đặt hàng của cơ quan nhà nước thực hiện theo quy định của hợp đồng và pháp luật.

Tạo chuyển biến cơ bản trong tái cơ cấu công ty nông, lâm nghiệp (nông, lâm trường quốc doanh).

Hoàn thiện cơ chế chính sách, trong đó có cơ chế chính sách để DN 100% vốn nhà nước nâng cao hiệu quả sản xuất, kinh doanh, hoạt động theo cơ chế thị trường; hoàn thiện thể chế quản lý của chủ sở hữu nhà nước đối với DNNN…

Tiếp tục đổi mới phương thức lãnh đạo của cấp ủy đảng trong DNNN ở 5 nội dung là lãnh đạo thực hiện nhiệm vụ chính trị, lãnh đạo công tác cán bộ; công tác kiểm tra, giám sát; lãnh đạo các tổ chức chính trị - xã hội và đẩy mạnh quy chế phối hợp.

Tại Hội nghị, các đại biểu cũng đã nghe các báo cáo về cổ phần hóa DNNN, xử lý tồn tại về tài chính trong quá trình sắp xếp lại DN 100% vốn nhà nước; về thực hiện chính sách đối với lao động dôi dư, quản lý tiền lương và thực hiện thí điểm thuê tổng giám đốc, giám đốc trong DN 100% vốn nhà nước; vai trò của tổ chức công đoàn trong việc sắp xếp, đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả DNNN…

Chiều nay, sau khi Hội nghị nghe các báo cáo tham luận của một số tập đoàn kinh tế, tổng công ty, ngân hàng, địa phương… Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng sẽ phát biểu kết luận Hội nghị.

Tam Ca