Bị hại trong vụ án Bùi Thị Thu Hằng lừa đảo chiếm đoạt tài sản kháng cáo đề nghị TAND tỉnh Quảng Ninh xác định lại tư cách tố tụng của Công ty PRUDENTIAL là bị đơn dân sự thay vì nguyên đơn dân sự như Tòa án cấp sơ thẩm xác định trước đây.
Điều đó đã đặt ra vấn đề: Liệu việc TAND tỉnh Quảng Ninh xác định Công ty PRUDENTIAL là nguyên đơn dân sự trong vụ án có chính xác không?. Quy định của pháp luật về vấn đề này thế nào?
Theo quy định tại Điều 52 BLHS thì: “Nguyên đơn dân sự là cá nhân, cơ quan, tổ chức bị thiệt hại do tội phạm gây ra và có đơn yêu cầu bồi thường thiệt hại”. Thực tế, trong hoạt động lừa đảo của Bùi Thị Thu Hằng cùng các đồng phạm, ngoài người bị hại và người có quyền lợi liên quan bị thiệt hại về tài sản, thì chính Công ty PRUDENTIAL cũng bị Bùi Thị Thu Hằng lừa đảo chiếm đoạt tài sản.
Tại Đơn yêu cầu bồi thường thiệt hại gửi tới TAND tỉnh Quảng Ninh ngày 12/7/2013, PRUDENTIAL xác định Bùi Thị Thu Hằng đã thực hiện hành vi chiếm đoạt các khoản thu từ các Hợp đồng bảo hiểm mà Hằng đã tạo dựng để lừa đảo Prudential.
Trong thời gian thực hiện hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản của các bị hại trong vụ án này, ngoài một số lớn các hồ sơ và hợp đồng giả mạo mà Hằng đã tự thuê bên ngoài in ấn để bán các sản phẩm bảo hiểm giả mạo không phải của PRUDENTIAL có trị giá hàng trăm tỉ đồng, có một số hợp đồng Hằng đã cùng các đồng phạm tạo dựng bằng biểu mẫu hồ sơ yêu cầu tham gia bảo hiểm và phiếu thu tiền do Công ty PRUDENTIAL phát hành (giao cho Hằng) để lừa Prudential cũng như nhằm duy trì hoạt động Đại lý với Công ty PRUDENTIAL, hòng che giấu hành vi phạm tội và tiếp tục lợi dụng danh nghĩa của Công ty PRUDENTIAL chiếm đoạt tài sản của khách hàng.
Với vỏ bọc bên ngoài hợp lệ, các Hợp đồng đã được PRUDENTIAL cấp Giấy chứng nhận bảo hiểm, với tổng số tiền nộp về Công ty là 1.488.387.100 đồng. Tuy nhiên, thực chất đây là các Hợp đồng giả tạo (tên khách hàng giả, khách hàng không có thật, hoặc do đồng bọn của Hằng, giả mạo chữ ký của khách hàng, hoặc có ký tên nhưng không đóng phí, giả mạo tên người đóng phí, tiền nộp về công ty được trích từ số hàng trăm tỉ Hằng đã chiếm đoạt của các bị hại). Vì vậy số tiền 1.488.387.100 đồng đã được Công ty PRUDENTIAL giao nộp cho CQĐT để Tòa án cấp sơ thẩm xử lý vật chứng theo quy định của pháp luật.
Bị cáo Bùi Thị Thu Hằng tại phiên tòa sơ thẩm
Từ những nội dung trên cho thấy Hằng đã có hành vi gian đối trong quá trình thiết lập các Hồ sơ bảo hiểm và đã chiếm đoạt được của PRUDENTIAL các khoản thu từ hoạt động đại lý cho Prudential. Do đó, số Hợp đồng bảo hiểm này là các giao dịch dân sự vô hiệu do bị lừa dối theo quy định tại Điều 132 BLDS năm 2005. Đồng thời, các Hợp đồng này vi phạm quy định tại khoản 7, 9 Mục A Phần III của Quy chế xử lý vi phạm đối với Đại lý được Công ty PRUDELTIAL ban hành ngày 1/7/2010 khi Hằng cùng đồng phạm có hành vi điền hồ sơ bảo hiểm và ký thay khách hàng. Vì vậy, Hằng có nghĩa vụ phải hoàn trả cho Công ty PRUDENTIAL số tiền đã nhận từ công ty theo quy định tại Điều 137 BLDS. Do đó, có thể thấy, tư cách tham gia tố tụng của Công ty PRUDENTIAL không thể là ai khác ngoài vai trò là nguyên đơn dân sự.
Không những thế, Hằng phải bồi thường chi phí mà Công ty PRUDENTIAL đã bỏ ra tiến hành các hoạt động ngăn chặn, hạn chế và khắc phục những thiệt hại mà bị cáo đã gây ra. Những chi phí phát sinh là do Hằng đã lợi dụng hình ảnh, uy tín của PRUDENTIAL để lừa đảo chiếm đoạt tài sản của các bị hại. Các chi phí này phù hợp với các thiệt hại được quy định tại khoản 4, Điều 608 BLDS. Việc này, bị cáo Hằng biết rõ tại Quy trình xử lý nội bộ của Công ty PRUDENTIAL, khi đã Hằng đã học qua Khóa bồi dưỡng Đại lý và thi qua kỳ thi cấp chứng chỉ đại lý theo quy định.
Hơn nữa, Hằng có nghĩa vụ bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng cho Công ty PRUDENTIAL theo quy định tại Điều 604 BLDS và Mục 1, Phần I, Nghị quyết số 03/2006/NQ-HĐTP ngày 8/7/2006 của Hội đồng Thẩm phán TANDTC quy định về bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng. Việc này trước đó đã được Tòa án cấp sơ thẩm chấp nhận yêu cầu với tổng số tiền bồi thường lên tới 640.717.872 đồng.
Như vậy, có thể khẳng định Công ty PRUDENTIAL có thiệt hại từ hoạt động lừa đảo của Bùi Thị Thu Hằng và cũng bị chính bị cáo lừa đảo chiếm đoạt tài sản. Do đó, việc PRUDENTIAL tham gia tố tụng với tư cách là nguyên đơn dân sự trong vụ án Bùi Thị Thu Hằng cùng đồng phạm lừa đảo chiếm đoạt tài sản là hoàn toàn chính xác và đúng pháp luật.