Phóng viên Ban Bạn đọc… người “làm dâu trăm họ”

Nếu như nói, làm Báo là một trong những nghề nguy hiểm thì phải nói rằng PV của BBĐ là một trong những bộ phận nguy hiểm nhất khi tác nghiệp trong đội ngũ phóng viên. Bởi chúng tôi là người chuyên đi giải quyết đơn thư bạn đọc, thậm chí giải quyết “hậu quả” của những đồng nghiệp trong cơ quan khi bài viết của họ bị khiếu nại, khiếu kiện.

Công việc của PV BBĐ nhìn bề ngoài có vẻ nhàn vì “ít khi” thấy có mặt ở các sự kiện nhưng thực chất với chúng tôi là cả núi công việc không tên. Tiếp bạn đọc, tiếp nhận đơn, phân loại đơn (đơn tố cáo, khiếu nại, đơn đến từ đường bưu điện, đơn tiếp công dân…), vào sổ đơn và quan trọng nhất là đọc, thẩm định hồ sơ, tài liệu và đề xuất Lãnh đạo đơn vị hướng giải quyết.

Đơn nào giải quyết được sẽ phân công phóng viên tiến hành xác minh, kết quả có thể được thể hiện bằng một bài viết, có thể bằng một mục trả lời Hộp thư bạn đọc. Đối với những đơn không thuộc thẩm quyền giải quyết, chúng tôi sẽ làm phiếu chuyển đơn đến cơ quan có thẩm quyền giải quyết, đồng thời gửi phiếu báo về cho đương sự biết, theo giỏi. Và để hoàn tất việc xử lý đối với những đơn chuyển, hàng tuần chúng tôi thực hiện thêm một thao tác đó là làm mục hộp thư thông báo trong tuần đã nhận những đơn nào, chuyển đến đơn vị nào, hướng dẫn người dân liên hệ để theo dõi quá trình xử lý.

Cũng có nhiều người cho rằng, PV BBĐ sướng vì không phải đau đầu nghĩ tuần này mình viết bài gì, đề tài gì. PV BBĐ không phải ngày nào cũng đua chỉ tiêu, không phải chạy ngoài đường chen nhau từng tin nóng… Thậm chí, không ít ý kiến cho rằng PV BBĐ xác minh đơn là việc làm dễ.

Thoạt nhìn, thoạt nghe có vẻ những ý kiến này có lý nhưng với chúng tôi- những người trong cuộc thì “xác minh đơn thực sự là chuyện không phải dễ và làm đơn càng không phải chuyện đùa”. Mỗi lá đơn gửi đến Báo là mỗi hoàn cảnh, mỗi một người dân đến Báo để được tiếp, được trình bày là mỗi tâm trạng, mỗi cảm xúc khác nhau.

Nếu họ đến để được trình bày, để “cầu cứu” được giúp đỡ thì đối với PV BBĐ được coi là… nhàn. Nhưng nếu là một người dân tìm đến Báo chỉ vì bài báo đó viết một chiều ảnh hưởng đến uy tín, danh dự, kinh tế của họ, hay những trường hợp đến Báo “làm loạn” theo kiểu “vừa ăn cắp vừa la làng”… thì cảnh trước mắt không khác nào “bão táp phong ba”. Khi người dân tức giận, họ cũng sẽ chẳng màng mà xối xả vào chúng tôi những lời khiếm nhã, cho nên mới nói PV BBĐ là người phải thực sự kiên nhẫn, phải là người “chịu nhiệt” tốt và phải đảm bảo sự linh hoạt trong mọi tình huống.

Mỗi PV khi được phân công nhận nhiệm vụ ở BBĐ điều đầu tiên phải rèn bản thân tính kiên nhẫn, tự tìm tòi học hỏi để có thêm những kiến thức cơ bản về pháp luật, có khả năng nói lưu loát, thu hút, dễ nghe.

Quá trình công tác tại BBĐ, lắm lúc tôi ngẫm lại tự tán thưởng mình… giỏi. Giỏi bởi sự kiên nhẫn lắng nghe, giỏi “đàm phán”, giỏi chịu nhiệt trong mọi trường hợp. Đối với chuyên môn, không ngoa khi nói rằng, đã làm PV BBĐ rồi thì không sợ “va chạm” bất cứ lĩnh vực gì, mảng nào trên mặt báo, đó là điều đáng tự hào. PV BBĐ cũng vì thế được đánh giá là người gánh “nhiều vai” nhất khi tiếp dân, ở vai trò là PV nhưng có khi kiêm Luật sư hay thậm chí là một Nhà tâm lý học…

Trên thực tế, mỗi lá đơn là một vụ việc, mỗi vấn đề đều có liên quan đến quyền lợi của nguyên đơn, cho nên đòi hỏi người giải quyết đơn thư khi tiến hành xác minh phải có phương pháp riêng. Đằng sau mỗi lá đơn có thể là nỗi oan khuất của người trong cuộc, cũng có thể là vấn đề của toàn xã hội cần phải chung tay. Có thể là tranh chấp dân sự đất đai, tranh chấp quyền thừa kế, quyền nuôi con… cho nên, trước mỗi vấn đề đơn thư đặt ra, người xác minh đơn để viết phải dày công tìm hiểu.

Là người xác minh giải quyết đơn thư, dù ở vào ví trí nào yêu cầu tiên quyết đặt ra đó là phải luôn tôn trọng sự thật, có “cái nhìn” công tâm, tính khách quan, nói theo ngôn ngữ Báo chí chính là “không được bẻ cong ngòi bút ”. Đặc biệt, đối với những đơn thư khiếu nại bài viết của đồng nghiệp, càng phải cẩn trọng, khách quan, phải xứng đáng là người đứng ra “cầm cân nảy mực”.

Uy tín của tờ báo, trách nhiệm của PV BBĐ được thể hiện ở kết quả và sự tín nhiệm của người dân. Vì vậy, trong mọi hoàn cảnh, dù khó khăn, khúc mắc đến đâu chúng tôi vẫn phải đặt sự công tâm, tính khách quan… làm điều quan trọng nhất.

PV BBD, cũng tác nghiệp như một phóng viên nhưng người làm công tác điều tra, viết theo đơn bạn đọc lại mang một nét rất riêng, tìm hiểu nghiên cứu viết theo những vấn đề được bạn đọc nêu ra… mảng đề tài có thể nói rất đa dạng. Đó có thể là những vấn đề mà đông đảo bạn đọc đang quan tâm về kinh tế xã hội, giáo dục, y tế, ANTT trên địa bàn, … nhưng cũng có thể đó là những vấn đề dưới góc nhìn pháp lý, cần áp dụng đến luật của một cá nhân gia đình hay tập thể nào đó.

Vấn đề có thể khác nhau, nhưng giống nhau ở chỗ mỗi lá đơn, mỗi sự việc được người dân gửi đến Báo, trao đến tay chúng tôi là họ đã đặt trọn niềm tin, sự hy vọng sẽ được sẻ chia, được bảo vệ để tìm thấy công lý.

Có thể ví von, PV BBĐ chẳng khác nào “làm dâu trăm họ”, bởi những phóng viên chúng tôi phải giải quyết nhiều công việc cùng một lúc, tiếp xúc nhiều người và giải quyết nhiều vấn đề cho nên cũng có lắm người khen, kẻ chê. Người đúng việc, đúng ý thì không nói, nhưng đúng việc, đúng ý mà sai người, ảnh hưởng đến quyền lợi là người ta chẳng quan tâm đến lý lẽ, đến sự thật sẵn sàng “quay xe” không tiếc lời mắng vốn.

Cho nên, để giải quyết công việc được đến nơi đến chốn, thấu tình đạt lý là điều không hề dễ dàng với những PV giải quyết đơn thư như chúng tôi. Công việc thu thập tài liệu, chứng cứ không phải vụ nào cũng thuận tiện suôn sẻ. Có những vụ việc, các cơ quan có quyền phát ngôn họ nại ra nhiều lý do để từ chối, thậm chí có những cơ quan, đơn vị tiếp nhận thông tin nhưng… hẹn rày hẹn mai rồi không chịu trả lời.

Bên cạnh đó, có những người liên quan đến nội dung đơn thư, tố cáo khi chúng tôi tiếp cận để xác minh thông tin được khách quan thì họ bất hợp tác, thậm chí có nhiều người lớn tiếng mắng chửi phóng viên không tiếc lời.

Còn nhớ, nội dung đơn mà tôi tiếp nhận để tác nghiệp hôm ấy là đơn tố cáo của một bà mẹ Việt Kiều bị con gái ruột hành hung dã man vì liên quan đến tiền tạc và thừa kế. Tiếp nhận đơn từ người thân của bà với những hình ảnh kèm theo là khuôn mặt đầy những vết thương, khắp người bầm tím. Sau khi đến nhà tiếp xúc trực tiếp với bà mẹ, nghe bà kể sự tình, có thêm được thông tin cần thiết tôi tìm đến nhà con cái ruột của bà.

Chỉ vừa mới kịp giới thiệu đơn vị công tác, người con của bà nhảy dựng lên vừa chửi, xua đuổi tôi gây ồn ào khiến nhiều người dân xung quanh hiếu kỳ tìm đến. Sau khi nghe tôi giải thích, người con gái “đồng ý” tiếp tôi nhưng với điều kiện “chỉ mình cô vào nhà”.

Sau lời tuyên bố chỉ tiếp mình tôi, vừa bước qua cánh cổng sắt, người này bấm khóa, vậy là thực sự chỉ có tôi và cô ta biệt lập trong một ngôi nhà rộng, kiên cố “không lối thoát”. Hăm dọa, gào lên mắng chửi, cứ như thể tôi là người gây ra chuyện… nhưng cuối cùng với những kỹ năng xử lý tình huống mà tôi góp nhặt được trong quá trình công tác, cô ấy đã lắng nghe, đã trình bày hết thảy nguồn cơn. Sự việc sau đó được giải quyết, cô gái ấy cũng đã bị chính quyền địa phương mời lên xử lý.

Hay một lần khác, vụ việc gây ảnh hướng đến uy tín, tài chính của một công ty A. Ngay khi tôi tiến hành thu thập tài liệu, cũng nhận được một vài lời nhờ vả chiếu cố từ người này người kia nhưng khi biết không thể thay đổi được quyết định của tôi, người ta sẵn sàng cho “đàn em” theo dõi “kèm cặp” tôi trên mỗi cung đường.

Đây chỉ là một vài vụ việc trong vô số những vụ mà PV BBĐ như tôi phải tiếp cận, xử lý. Vậy mới nói, PV nói chung và PV BBĐ xử lý đơn thư nói riêng luôn đối mặt với vô vàn hiểm nguy, gian khó. Đối với những đơn, thư nội thành thì còn “dễ thở” nhưng đối với những đơn, thư ngoại tỉnh thì những khó khăn, nguy hiểm của những PV BBĐ lại nhân lên bội phần.

Vất vả, nguy hiểm nhưng một khi đã là PV của BBĐ thì tôi và đồng nghiệp của mình luôn xác định và đặt trách nhiệm vì công việc, dấn thân… để tìm công lý cho người dân, đó là điều hạnh phúc. Hiện tại, dù đã chuyển đơn vị công tác, dù không còn là PV BBĐ như trước nhưng tôi luôn tự hào và biết ơn vì mình đã có được những năm tháng gắn bó, “chinh chiến” trong nghề ở một vị trí được ví là “làm dâu trăm họ” này.