Phòng thủ dân sự phải chuẩn bị từ sớm, từ xa

Trước đó, các đại biểu cũng đã nghe báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật này.

Tại kỳ họp thứ 4, Quốc hội khóa XV, Quốc hội đã thảo luận về dự án Luật Phòng thủ dân sự (Luật PTDS). Sau khi được tiếp thu, chỉnh lý, hoàn thiện, dự thảo Luật có 07 chương, 57 Điều, quy định nguyên tắc, hoạt động phòng thủ dân sự; quyền và nghĩa vụ của cơ quan, tổ chức, cá nhân trong hoạt động phòng thủ dân sự; quản lý nhà nước và nguồn lực bảo đảm thực hiện phòng thủ dân sự.

Báo cáo giải trình, tiếp thu và chỉnh lý dự thảo Luật Phòng thủ dân sự (Luật PTDS), Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng và An ninh Lê Tấn Tới cho biết, về khái niệm “Sự cố”, “Thảm họa” , tiếp thu ý kiến ĐBQH, UBTVQH đã cho bỏ cụm từ “có nguy cơ dẫn đến thảm họa” ở khái niệm “Sự cố”; đồng thời, chỉnh lý lại khái niệm “Sự cố” và khái niệm “Thảm họa” rõ ràng, cụ thể, thống nhất với khái niệm “Phòng thủ dân sự”.

Các khái niệm được giải thích phù hợp với Nghị quyết 22 của Bộ chính trị, tương thích với khái niệm “thảm họa” trong Hiệp định ASEAN về Quản lý thảm họa và Ứng phó khẩn cấp (AADMER) mà Việt Nam là thành viên.

Cũng theo báo cáo, phạm vi điều chỉnh của dự thảo Luật PTDS có liên quan đến hoạt động, chính sách, biện pháp… phòng, chống, khắc phục hậu quả thảm họa, sự cố, thiên tai, dịch bệnh đã quy định tại nhiều luật chuyên ngành có liên quan, nên cần xác định phạm vi điều chỉnh trên cơ sở quy định những nguyên tắc, xác định những vấn đề chung nhất, bao quát, ổn định nhất để thực hiện đồng bộ, hiệu quả hoạt động PTDS.

Để tạo cơ sở cho việc triển khai các biện pháp PTDS phù hợp với từng cấp độ, dự thảo Luật quy định: Cấp độ PTDS; căn cứ xác định các cấp độ PTDS; các biện pháp được áp dụng trong từng cấp độ PTDS và thẩm quyền được áp dụng của các cấp chính quyền. Đồng thời, UBTVQH đề nghị Quốc hội cho bổ sung quy định về áp dụng Luật PTDS và các luật liên quan như: Luật Đầu tư, Luật Dầu khí (sửa đổi), Luật Kinh doanh bảo hiểm...

Liên quan đến ý kiến đề nghị làm rõ điều luật quy định nguyên tắc hoạt động PTDS hay nguyên tắc PTDS để quy định nội dung các nguyên tắc cho phù hợp; tại khoản 2, đề nghị sửa thành: “Hoạt động PTDS là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị và toàn dân”; làm rõ “phương châm bốn tại chỗ” để dễ áp dụng trong thực tiễn…Để phù hợp với thực tiễn yêu cầu hoạt động PTDS, UBTVQH đã tiếp thu, chỉnh lý lại và bổ sung quy định “Hoạt động PTDS phải đảm bảo tính nhân đạo, công bằng, minh bạch và bình đẳng giới”.

UBTVQH đề nghị cho bổ sung nội dung “kết hợp với chi viện, hỗ trợ của Trung ương, các địa phương khác và cộng đồng quốc tế; chủ động đánh giá nguy cơ xảy ra sự cố, thảm họa, xác định cấp độ phòng thủ dân sự và áp dụng các biện pháp phòng thủ dân sự phù hợp để ứng phó, khắc phục kịp thời hậu quả chiến tranh, sự cố, thảm họa, thiên tai, dịch bệnh, bảo vệ nhân dân, cơ quan, tổ chức và nền kinh tế quốc dân, hạn chế thấp nhất thiệt hại về người và tài sản, ổn định đời sống nhân dân” để phù hợp với Nghị quyết số 22 và thực tiễn hoạt động PTDS.

UBTVQH đề nghị Quốc hội cho bổ sung chính sách ưu tiên đầu tư xây dựng công trình PTDS chuyên dùng theo quy hoạch, kế hoạch và khuyến khích, tạo điều kiện để cơ quan, tổ chức, cá nhân ủng hộ vật chất, tài chính, tinh thần cho hoạt động PTDS trên nguyên tắc tự nguyện, không trái với pháp luật Việt Nam và phù hợp với luật pháp quốc tế.

Về cấp độ PTDS, có ý kiến cho rằng, dự thảo Luật quy định thành 03 cấp độ, nhưng lại có 05 cấp độ rủi ro thiên tai, nên đề nghị nghiên cứu, xem xét việc phân loại cấp độ về PTDS và cấp độ rủi ro thiên tai, bảo đảm thống nhất, phù hợp với các luật khác; dự thảo Luật mới quy định đến cấp độ 3 PTDS, còn khoảng trống về quy định đối với PTDS ở quy mô toàn quốc; có ý kiến đề nghị làm rõ căn cứ xác định và thẩm quyền công bố, bãi bỏ 02 cấp độ phòng thủ “tình trạng khẩn cấp” và “tình trạng chiến tranh”.

Theo UBTVQH, việc phân định cấp độ PTDS để điều chỉnh thống nhất chung hoạt động của các cấp chính quyền, lực lượng tham gia PTDS và người dân trong ứng phó, khắc phục sự cố, thảm họa. Hiện nay, quy định về cấp độ đối với các loại sự cố được quy định khác nhau ở các luật chuyên ngành có liên quan, gắn với đặc điểm, đặc thù của từng loại hình sự cố. Do đó, dự thảo Luật PTDS chỉ quy định các cấp độ chung nhất, tùy theo loại sự cố, thảm họa của luật chuyên ngành để áp dụng các biện pháp ứng phó phù hợp.

Quá trình thảo luận, các đại biểu cũng đánh giá, Phòng thủ dân sự là bộ phận của phòng thủ đất nước bao gồm các biện pháp phòng, chống, khắc phục hậu quả chiến tranh; phòng, chống, khắc phục hậu quả sự cố, thảm họa, thiên tai, dịch bệnh; bảo vệ nhân dân, cơ quan, tổ chức và nền kinh tế quốc dân.

Do vậy, PTDS sự phải chuẩn bị từ sớm, từ xa, phòng là chính; chủ động đánh giá nguy cơ xảy ra sự cố, thảm họa, xác định cấp độ phòng thủ dân sự và áp dụng các biện pháp phòng thủ dân sự phù hợp để ứng phó, khắc phục kịp thời hậu quả chiến tranh, sự cố, thảm họa, thiên tai, dịch bệnh,.. đồng thời, thể chế hóa các quy định này trong dự thảo Luật là cần thiết và phù hợp với tình hình hiện nay.

Đại biểu Tô Văn Tám - Đoàn Kon Tum cho biết, về nguyên tắc hoạt động PTDS, khoản 6 Điều 3 của dự thảo Luật có quy định: Việc áp dụng các biện pháp, huy động nguồn lực trong phòng thủ dân sự phải bảo đảm tính hợp lý, khả thi, hiệu quả, tránh lãng phí và phù hợp với đối tượng, tính chất và cấp độ phòng thủ dân sự. Đại biểu đề nghị cần bổ sung tính kịp thời vào khoản 6 Điều 3.

Đại biểu, Hòa thượng Thích Bảo Nghiêm nêu rõ, cấp độ phòng thủ dân sự là vấn đề mà các luật khác chưa quy định. Đây cũng là cơ sở để phân công, phân cấp trách nhiệm của chính quyền cấp huyện, cấp tỉnh và Trung ương nhằm phát huy phương châm 4 tại chỗ, nâng cao tính chủ động của chính quyền các cấp trong việc nắm bắt thông tin, theo dõi giám sát các nguy cơ, kịp thời phòng ngừa, ứng phó, khắc phục hậu quả của sự cố, thảm họa. Do vậy, cần phải có sự phân công phân cấp trách nhiệm cho chính quyền các cấp để chủ động áp dụng các biện pháp phòng ngừa, ứng phó, khắc phục phù hợp tình hình thực tiễn.

Đại biểu Lý Thị Lan - Đoàn Hà Giang đề nghị Ban soạn thảo nghiên cứu xem xét, bổ sung nội dung quy định về trách nhiệm của các tổ chức kinh tế, chủ động khắc phục hậu quả bồi thường, chi trả chi phí nếu để xảy ra thảm họa, sự cố trong quá trình hoạt động sản xuất; bổ sung nhiệm vụ, hành vi che giấu khi chính các tổ chức kinh tế đó gây ra thảm họa, sự cố để nâng cao trách nhiệm của các tổ chức kinh tế, đặc biệt là các doanh nghiệp lớn có nguy cơ gây ra thảm họa, sự cố như đã từng xảy ra trước đây.

Bộ trưởng Bộ Quốc phòng Phan Văn Giang cho biết, dự thảo Luật sau khi trình Quốc hội cho ý kiến tại kỳ họp sẽ được tiếp thu thấu đáo các ý kiến đóng góp, hoàn thiện để trình Quốc hội xem xét thông qua. Đồng thời khẳng định, công tác PTDS phải chuẩn bị nguồn lực từ sớm, từ xa mới có thể đáp ứng được các yêu cầu cấp thiết cần giải quyết ngay của đất nước.