Kể từ năm 2003 đến nay, sự hợp tác giữa Hoa Kỳ và Việt Nam về phòng, chống AIDS đã xây dựng một chương trình ứng phó quốc gia về HIV hiệu quả và bền vững. Thông qua đó, hơn 144.000 bệnh nhân Việt Nam đã được tiếp cận thuốc điều trị ARV theo thẻ bảo hiểm y tế.
Ngày 9/5, Lễ kỷ niệm 20 năm Kế hoạch khẩn cấp của Tổng thống Hoa Kỳ về phòng, chống AIDS (PEPFAR) đã được tổ chức tại Hà Nội.
Năm 2003, Chính phủ Hoa Kỳ khởi động chương trình PEPFAR. Năm 2004, Việt Nam trở thành nước thứ 15 trên thế giới được tiếp nhận hỗ trợ từ Chính phủ Hoa Kỳ thông qua chương trình PEPFAR. Việt Nam là quốc gia đầu tiên ở châu Á nhận được hỗ trợ.
Là một nước trọng điểm trong giai đoạn đầu của PEPFAR, Chính phủ Hoa Kỳ đã trở thành nước hỗ trợ tài chính lớn nhất cho chương trình phòng, chống HIV/AIDS tại Việt Nam.
Giai đoạn 2004-2022, PEPFAR đã hỗ trợ cho Việt Nam gần 900 triệu đô la.
Trong giai đoạn 2013-2023, PEPFAR vẫn là nhà tài trợ lớn nhất chiếm tới hơn 40% tổng chi cho HIV/AIDS. PEPFAR và Quỹ Toàn cầu đã đóng góp tới gần 90% tổng chi cho thuốc ARV. Ngoài ra, chương trình trực tiếp hỗ trợ sinh phẩm xét nghiệm, thuốc methadone; thuốc điều trị dự phòng phơi nhiễm HIV cho các nhóm nguy cơ cao.
Có thời điểm PEPFAR đã mua phần lớn các loại thuốc và vật phẩm y tế cho HIV, bao gồm thuốc kháng virus (ARV) và methadone; đẩy nhanh các dịch vụ chăm sóc và hỗ trợ tại các cơ sở y tế, trong đó có đầu tư vào nguồn nhân lực; hỗ trợ kỹ thuật về chính sách, kế hoạch, triển khai và đánh giá; xây dựng năng lực cho các tổ chức xã hội dựa vào cộng đồng và khu vực tư nhân trong cung cấp dịch vụ và hàng hóa liên quan đến HIV ngoài các cơ sở của nhà nước.
Thành tựu nổi bật PEPFAR cùng các đối tác Việt Nam đã đạt được là: 98% bệnh nhân được PEPFAR hỗ trợ điều trị HIV đã đạt được ngưỡng ức chế virus, đạt tỷ lệ ức chế virus cao nhất ghi nhận từ các chương trình do PEPFAR hỗ trợ trên toàn cầu.
Tính đến cuối năm tài chính 2022, PEPFAR góp phần đưa hơn 144.000 bệnh nhân Việt Nam tiếp cận thuốc điều trị ARV theo hình thức bảo hiểm y tế, trong đó có 80.000 bệnh nhân dùng thuốc TLD (một loại thuốc điều trị HIV).
Tại buổi lễ, Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan bày tỏ mong muốn PEPFAR tiếp tục hỗ trợ Bộ Y tế một số giải pháp ưu tiên, đặc biệt là cung ứng thuốc và sinh phẩm xét nghiệm HIV trong tình trạng khẩn cấp đặc biệt. Đồng thời cho biết Chính phủ Việt Nam cam kết cùng với hỗ trợ của PEPFAR tiếp tục xây dựng cơ chế tài chính cho việc chuyển giao bền vững các dịch vụ phòng, chống HIV/AIDS, tăng cường sự tham gia của khu vực tư nhân và tổ chức xã hội nhằm đảm bảo sử dụng hiệu quả các nguồn lực huy động.
Phát biểu tại lễ kỷ niệm, Ngài Marc E Knapper - Đại sứ Hoa Kỳ tại Việt Nam cho biết, các nguồn lực của PEPFAR và Quỹ Toàn cầu đã cùng nhau hỗ trợ trực tiếp 90% chi phí mua sắm thuốc ARV của Việt Nam để điều trị cho khách hàng, mang lại cho những người nhiễm HIV cơ hội mới để không chỉ sống sót mà còn phát triển.
Với sự hỗ trợ của PEPFAR, Việt Nam đã đạt được những tiến bộ đáng kể từ năm 2014 trong việc làm chủ và dẫn dắt các nỗ lực ứng phó với HIV của mình.
"Chúng tôi tự hào về những kết quả này, thể hiện nỗ lực chung của PEPFAR và Chính phủ Việt Nam nhằm xây dựng một chương trình ứng phó với HIV quốc gia bền vững, có tác động lớn ở Việt Nam nhằm đẩy nhanh tiến độ hướng tới các mục tiêu toàn cầu của UNAIDS, nhằm kiểm soát dịch HIV vào năm 2030", Đại sứ Marc E. Knapper's cho hay.
Theo TS John N. Nkengasong - Đại sứ PEPFAR toàn cầu đánh giá, Việt Nam thực sự nổi bật như một ví dụ toàn cầu về tính bền vững và huy động nguồn lực trong nước thông qua chương trình bảo hiểm y tế. Việt Nam đã rất nhanh nhạy thích ứng với tiến bộ khoa học để triển khai ứng phó toàn diện.
Ông cho rằng yếu tố quan trọng cho sự thành công của Việt Nam là khả năng thu hút sự tham gia của nhiều bên liên quan, từ các cơ quan trung ương đến cấp tỉnh, các viện nghiên cứu, tổ chức xã hội, khu vực tư nhân và thành viên tận tâm của cộng đồng cũng như các tổ chức dựa vào cộng đồng.