Giữ mãi âm vang cồng chiêng Tây Nguyên

Chiều cuối tuần, khi làng Plei Chor còn chìm trong sự yên bình của buôn làng Tây Nguyên, âm thanh rộn ràng của cồng chiêng bỗng vang vọng như đánh thức cả núi rừng. Từ ngôi nhà nhỏ của nghệ nhân A Glững, những thanh âm ấy được cất lên không chỉ bằng kỹ thuật điêu luyện, mà còn bằng cả trái tim đong đầy yêu thương với di sản văn hóa dân tộc.

A Glững, năm nay 41 tuổi, là gương mặt không xa lạ với những người yêu văn hóa cồng chiêng ở Kon Tum. Sinh ra trong một gia đình có truyền thống nghệ thuật với người cha là nghệ nhân nổi tiếng A Hin, anh sớm tiếp xúc và gắn bó với cồng chiêng từ thuở nhỏ. Những đêm trăng sáng cùng bạn bè hòa mình trong điệu xoang, nhịp chiêng rộn ràng đã in sâu vào ký ức anh như những thước phim sống động, thiêng liêng.

Khác với nhiều nghệ nhân cùng thời, A Glững không dừng lại ở sự say mê bản năng. Anh chủ động tiếp cận kiến thức mới, ghi chép cẩn thận lý thuyết chỉnh chiêng trong một cuốn vở dày đặc sơ đồ, ký hiệu. Sau lớp học chỉnh chiêng do Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Kon Tum tổ chức, anh không còn làm theo cảm tính mà đã có thể “bắt bệnh” cho từng chiếc chiêng chỉ trong vòng 15 phút, điều mà không phải nghệ nhân nào cũng có thể làm được.

“Trước đây mỗi lần chiêng bị hỏng, bà con phải mang đến tận Gia Lai để sửa, vừa tốn kém vừa có khi hỏng thêm. Giờ tôi có thể tự chỉnh được, không còn lo chiêng bị lạc nhịp nữa” – A Glững chia sẻ với ánh mắt rạng rỡ niềm tự hào.

Trong mắt người dân Plei Chor, A Glững không chỉ là nghệ nhân, mà còn là người “chữa lành” cho những thanh âm đã phai mờ. Mỗi chiếc chiêng với anh là một “bệnh nhân” cần sự chăm sóc, trân quý. Anh cẩn thận lau chùi từng mặt chiêng, dùng tay gõ nhẹ, lắng nghe âm thanh với sự chính xác của một chuyên gia thẩm âm.

Bộ chiêng quý của làng gồm 24 chiếc được anh và bà con bảo quản cẩn thận tại nhà sinh hoạt chung. Ngoài ra, nhiều nghệ nhân trong thôn còn sở hữu những bộ chiêng quý hiếm khác. Nhờ sự gìn giữ chu đáo, cồng chiêng ở Plei Chor vẫn giữ được thanh âm trong trẻo, trầm hùng của đại ngàn.

Trăn trở trước thực trạng phong trào cồng chiêng ngày càng mai một, nghệ nhân A Glững đã chủ động truyền dạy cho lớp trẻ trong làng. Hiện anh đang phụ trách đội chiêng trẻ, thường xuyên tập luyện và biểu diễn tại các sự kiện lớn nhỏ ở địa phương. Tuy đội chiêng hiện có 10 thành viên chủ yếu lớn tuổi, nhưng nhờ có A Glững mà sức sống mới đã được thổi vào từng buổi tập.

“Giới trẻ bây giờ không còn nhiều người mặn mà với cồng chiêng. May mà làng mình có A Glững – vừa trẻ, vừa giỏi lại tâm huyết. Cả đội rất quý và đang dự kiến bầu A Glững làm đội trưởng để tiếp tục dẫn dắt phong trào” – ông A Nghỉ (76 tuổi), Bí thư Chi bộ thôn Plei Chor, chia sẻ.

Không chỉ là nghệ nhân, A Glững từng đảm nhận vai trò Bí thư Chi đoàn, Thôn trưởng thôn Plei Chor và luôn là người tiên phong trong các hoạt động văn hóa – xã hội tại địa phương. Dù không còn giữ chức vụ chính quyền, anh vẫn năng nổ, nhiệt tình với công việc gìn giữ bản sắc văn hóa dân tộc.

Trong tương lai, A Glững dự định tiếp tục học nhạc lý và ký âm để có thể chuyển thể các bản nhạc cồng chiêng thành văn bản, giúp việc truyền dạy thuận lợi và bài bản hơn. Đó là bước tiến lớn trong việc hiện đại hóa phương pháp bảo tồn di sản, giúp âm vang cồng chiêng không chỉ lưu truyền bằng trí nhớ mà còn hiện diện trên từng trang giấy, một dạng ký ức bền bỉ của dân tộc.

Âm thanh cồng chiêng không chỉ là âm nhạc, mà còn là hồn cốt của văn hóa Tây Nguyên. Giữa đại ngàn Kon Tum, người nghệ nhân trẻ A Glững đang ngày ngày gìn giữ thanh âm ấy bằng cả trái tim, để tiếng chiêng không bao giờ lặng mất trong dòng chảy hiện đại.