Bộ Quy tắc ứng xử trong hoạt động tư pháp đã tiệm cận với các tiêu chuẩn quốc tế

Ông Nguyễn Thanh Hải, Phó Trưởng Ban Nội chính Trung ương và bà Sitara Syed, Phó Trưởng đại diện Thường trú UNDP chủ trì hội thảo.

Tham dự Hội thảo có đại diện Ủy ban Tư pháp  Quốc hội, Văn phòng Trung ương Đảng,  Bộ Tư pháp, Tòa án nhân dân tối cao, Viện Kiểm sát nhân dân tối cao, Thanh tra Chính phủ, Liên đoàn Luật sư Việt Nam… cùng các chuyên gia, nhà khoa học hoạt động trong lĩnh vực tư pháp và đại diện các cơ quan liên quan.

Bộ quy tắc đã tiệm cận với các tiêu chuẩn quốc tế

Phát biểu tại hội thảo, Phó Trưởng Ban Nội chính Trung ương Nguyễn Thanh Hải cho biết: Việc xây dựng các bộ quy tắc đạo đức ứng xử có vai trò hết sức quan trọng trong việc tạo nét văn hóa liêm chính trong hoạt động của các cơ quan tư pháp và bổ trợ tư pháp.

Một trong những phương hướng của chiến lược cải cách tư pháp theo Nghị quyết số 49-NQ/TW ngày 2/6/2005 của Bộ Chính trị đó là xây dựng đội ngũ cán bộ tư pháp, bổ trợ tư pháp trong sạch, vững mạnh, dũng cảm đấu tranh vì công lý, bảo vệ pháp chế XHCN. Trên cơ sở kết quả tổng kết 15 năm thực hiện Nghị quyết số 49-NQ/TW, Nghị quyết Trung ương về Chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020, Bộ Chính trị đã ban hành Kết luận số 84-KL/TW, trong đó nhấn mạnh yêu cầu trong thời gian tới cần tiếp tục xây dựng đội ngũ cán bộ tư pháp, nhất là đội ngũ Thẩm phán, Kiểm sát viên, Điều tra viên, chấp hành viên phải thật sự liêm chính, công tâm, chuyên nghiệp, có bản lĩnh chính trị, giỏi về nghiệp vụ, tinh thông về pháp luật, nắm vững chủ trương chính sách của Đảng, đủ phẩm chất năng lực, uy tín, đáp ứng yeu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới.

Để thực hiện yêu cầu này, một trong những nhiệm vụ quan trọng cần thiết là tiếp tục nghiên cứu để hoàn thiện các Bộ quy tắc đạo đức ứng xử đối với các chức danh tư pháp, bổ trợ tư pháp. Qua nghiên cứu và thực tiễn thi hành cho thấy, các Bộ quy tắc ứng xử của Thẩm phán, kiểm sát viên và Luật sư của Việt Nam nhìn chung đã tiệm cận với các tiêu chuẩn quốc tế. Tuy nhiên, vẫn còn những điểm hạn chế nhất định. Vì vậy, hội thảo mong muốn nhận được những đóng góp hữu ích từ các chuyên gia để hoàn thiện các cơ chế chính sách, giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ tư pháp, bổ trợ tư pháp và hoạt động tư pháp trong giai đoạn mới đồng thời đây cũng là nội dung quan trọng để tham khảo khi xây dựng Chiến lược cải cách tư pháp giai đoạn sau năm 2020.

Theo nghiên cứu của nhóm chuyên gia thấy rằng, các Bộ Quy tắc đạo đức ứng xử trong hoạt động tư pháp nên được xây dựng thành 3 phần chính: Các chuẩn mực đạo đức; các quy tắc ứng xử nghề nghiệp; các giải thích, hướng dẫn thực thi các chuẩn mực, quy tắc. Mỗi Bộ quy tắc của từng ngành có thể có những khác biệt phù hợp với đặc điểm của ngành đó nhưng các Bộ quy tắc cần quy định một số chuẩn mực chung như: “bảo vệ công lý”, “bảo vệ nhà nước pháp quyền”, “tính độc lập”, “công bằng”, “Bộ quy tắc tập trung vào Thẩm phán, Kiểm sát viên và Luật sư bình đẳng”, “sự liêm chính”, “vô tư khách quan”…

Tập trung chủ yếu vào Thẩm phán, Kiểm sát viên và Luật sư

Tại hội thảo, nhóm nghiên cứu gồm PGS.TS Trần Văn Độ, nguyên Phó Chánh án Tòa án nhân dân tối cao và Luật sư Nguyễn Hưng Quang đã trình bày một số tiêu chuẩn quốc tế về quy tắc đạo đức và ứng xử nghề nghiệp trong hoạt động tư pháp của một số quốc gia; những định hướng, khuyến nghị về hoàn thiện và thực thi hiệu quả các bộ quy tắc đạo đức và ứng xử nghề nghiệp trong hoạt động tư pháp nhằm đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp ở Việt Nam.

Hội thảo chủ yếu tập trung vào các bộ quy tắc đạo đức và ứng xử của 3 nhóm chủ thể: Thẩm phán, Kiểm sát viên và Luật sư. Nhóm nghiên cứu cũng chỉ ra những khó khăn, thách thức phát sinh từ việc thực thi các quy tắc đạo đức và ứng xử nghề nghiệp trong hoạt động tư pháp, để xác định nguyên nhân và đề xuất giải pháp khắc phục.

Hiện nay, ở Việt Nam đã có các bộ quy tắc đạo đức và ứng xử của một số chức danh tư pháp và bổ trợ tư pháp riêng rẽ, mang tính đặc thù riêng cửa từng chức danh, từng lĩnh vực mà chưa được kết nối một cách có hệ thống, hài hòa với nhau, dù các quy tắc này cùng điều chỉnh hoạt động tư pháp.

Nghiên cứu này được thực hiện với mục tiêu hỗ trợ Ban Nội chính Trung ương trong công tác tham mưu tiếp tục thực hiện nhiệm vụ cải cách tư pháp theo Nghị quốc số 49-NQ/TW của Bộ Chính trị (khóa XI) về Chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020 và Kết luận số 84-KL/TW của Bộ Chính trị về tổng kết 15 năm thực hiện Nghị quyết số 49-NQ/TW, là xây dựng đội ngũ cán bộ tư pháp, bổ trợ tư pháp, nhất là cán bộ có chức danh tư pháp và những người hoạt động bổ trợ tư pháp, theo hướng đề cao quyền hạn, trách nhiệm pháp lý, nâng cao và cụ thể hóa tiêu chuẩn chính trị, phẩm chất đạo đức, chuyên môn nghiệp vụ và kinh nghiệm, kiến thức xã hội đối với từng loại cán bộ.

Các đại biểu tham dự hội thảo đã tập trung làm rõ những quy định đạo đức và ứng xử nghề nghiệp của các chức danh tư pháp tương tác, kết nối giữa các quy định của ngành, tiêu chuẩn đạo đức của đảng viên, Luật Cán bộ, công chức; các bộ quy tắc đã tiếp cận với các tiêu chuẩn quốc tế; cơ chế giám sát nội bộ, giám sát cộng đồng với việc thực hiện quy tắc đạo đức và ứng xử nghề nghiệp; công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục các quy tắc đạo đức và ứng xử của các chức danh tư pháp và người có hoạt động tư pháp.

  Phát biểu tại hội thảo, bà Sitara Syed, Phó Trưởng đại diện Thường trú Chương trình phát triển của Liên hợp quốc tại Việt Nam cho rằng, tuân thủ bộ quy tắc đạo đức và ứng xử nghề nghiệp của các cơ quan tư pháp sẽ giúp các chủ thể thực hiện tốt chức năng và nhiệm vụ của mình. Việt Nam đã và đang thực hiện Nghị quyết số 49-NQ/TW về Chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020.

Qua đó đã đưa ra được những định hướng, xây dựng tiêu chuẩn và cụ thể hóa các quy tắc đạo đức và ứng xử nghề nghiệp cho các chức danh tư pháp. Đây là điểm rất quan trọng để hoàn thiện pháp quyền, liêm chính trong các hoạt động tư pháp. UNDP luôn sẵn sàng hỗ trợ các cơ quan chức năng của Việt Nam để tăng cường tính liêm chính trong việc tiếp cận công lý, xây dựng nền tư pháp trung thực, công tâm, khách quan.

Phát biểu kết luận hội thảo, ông Nguyễn Thanh Hải, Phó Trưởng Ban Nội chính Trung ương đánh giá cao kết quả của nhóm nghiên cứu, cùng với trao đổi của các chuyên gia, nhà khoa học về quy tắc đạo đức và ứng xử trong hoạt động tư pháp.

Những nội dung này rất cần thiết, kịp thời và hữu ích trong quá trình nghiên cứu, tham mưu, đề xuất với Ban Chỉ đạo Cải cách tư pháp Trung ương và các cơ quan tư pháp Trung ương trong việc hoàn thiện các cơ chế, chính sách, giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ tư pháp, bổ trợ tư pháp và hoạt động tư pháp trong giai đoạn tới; đồng thời, cũng là tư liệu quan trọng để có thể tham khảo khi nghiên cứu xây dựng Chiến lược cải cách tư pháp giai đoạn sau năm 2020, bảo đảm thực hiện quy tắc đạo đức, ứng xử theo định hướng chuyên nghiệp, công bằng, nghiêm minh, liêm chính, phụng sự Tổ quốc, phục vụ nhân dân.

Ban Tổ chức sẽ tiếp thu đầy đủ các ý kiến tham luận để làm cơ sở cho quá trình xây dựng và hoàn thiện chính sách pháp luật về các bộ quy tắc đạo đức và ứng xử trong hoạt động tư pháp đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp tại Việt Nam trong thời gian tới, ông Nguyễn Thanh Hải cho biết.