Thổ Nhĩ Kỳ có “siêu Tổng thống”, nắm đặc quyền chưa từng có

Ngày hôm qua 17/4, Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan đã chính thức giành chiến thắng trong cuộc trưng cầu dân ý, nhằm sửa đổi Hiến pháp và trao những đặc quyền hành pháp mới cho chức danh Tổng thống.

Theo một kết quả không chính thức, ông Erdogan đã chiến thắng với 51,4% phiếu bầu. Kết quả này mở ra một cuộc cải cách mạnh mẽ nhất trong lịch sử chính trị Thổ Nhĩ Kỳ cũng như hệ thống lãnh đạo đất nước. Nó cũng sẽ tái định hình các mối quan hệ quốc tế của Thổ Nhĩ Kỳ, đặc biệt là quan hệ với phương Tây.

Lãnh đạo ủy ban bầu cử Thổ Nhĩ Kỳ cũng xác nhận chiến thắng dành cho phe ủng hộ cải cách hiến pháp. Kết quả cuối cùng sẽ được công bố trong 11-12 ngày nữa.

Mặc dù, kết quả này chưa phải là một chiến thắng áp đảo như ông Erdogan và Đảng AK cầm quyền mong muốn. Tuy nhiên, hàng nghìn người ủng hộ ông Erdogan đã xuống đường ở Ankara vẫy cờ ăn mừng chiến thắng.

Thổ Nhĩ Kỳ có “siêu Tổng thống”, nắm đặc quyền chưa từng có

Từ nay, ông Erdogan sẽ có quyền tự quyết định nhiều vấn đề quan trọng của Thổ Nhĩ Kỳ, mà không cần phải thông qua Quốc hội. Cũng theo quy định mới, Tổng thống được phép chỉ định nội các và số lượng Phó Tổng thống không giới hạn. Thậm chí, người đứng đầu Nhà nước còn có quyền bãi nhiệm những quan chức cấp cao, mà không cần sự thông qua của Quốc hội.

Nếu người dân ủng hộ cải cách hiến pháp, phần lớn quyền hành pháp sẽ được tập trung vào tổng thống. Vị trí thủ tướng hiện do ông Binali Yildirim nắm giữ - sẽ bị xóa bỏ.

Với hiến pháp mới, ông Erdogan cũng được quyền tuyên bố tình trạng khẩn cấp trong trường hợp xảy ra “bạo động có thể gây chia rẽ đất nước”. Việc bổ nhiệm các vị trí cấp cao của quân đội, tình báo và hiệu trưởng các đại học công lập cũng thuộc về tổng thống. Quyền hạn của quốc hội sẽ trở nên hạn chế.

Kết quả cuộc trưng cầu ý dân này cũng có thể góp phần thay đổi mối quan hệ vốn đang căng thẳng giữa Thổ Nhĩ Kỳ và Liên minh châu Âu (EU).

Được biết, những sửa đổi trên sẽ chính thức có hiệu lực từ năm 2019. Đây là động thái cực kỳ có lợi cho ông Tayyip Erdogan và đảng Công lý và Phát triển (AK) của ông. Nhiều khả năng, ông Erdogan sẽ tiếp tục chiến thắng trong kỳ bầu cử tiếp theo và sẽ nắm quyền cho tới năm 2029.

Những người ủng hộ Tổng thống Erdogan cho rằng, cải cách hiến pháp sẽ góp phần hiện đại hóa đất nước, chấm dứt hệ thống hiện nay mà trong đó cả Tổng thống và Quốc hội đều được bầu trực tiếp - một hệ thống mà họ cho là dễ dẫn tới tình trạng bế tắc.

Ngược lại, những người phản đối cho rằng cuộc trưng cầu dân ý là một bước tiến tới sự độc đoán và chuyên chế lớn hơn.

Nhiều ý kiến chỉ trích về kết quả của cuộc trưng cầu dân ý đã được đưa ra. Những nhà hoạt động dân chủ cho rằng, đó là động thái nhằm củng cố quyền lực độc tài của ông Erdogan, cho rằng ông có thể sẽ lạm quyền.

Ông Erdogan cũng bị các đảng phái đối lập trong nước chỉ trích dữ dội vì cho rằng ông muốn tập trung quyền lực để trở thành “siêu tổng thống”.

Đại diện đảng đối lập chính của Thổ Nhĩ Kỳ vừa tuyên bố sẽ đề nghị kiểm tra lại phiếu vì cho rằng, có những điểm bất thường trong quá trình lấy ý kiến trưng cầu dân ý.

Ông Kemal Kilicdaroglu, lãnh đạo đảng Cộng hòa Nhân dân (CHP) nói rằng, ông tôn trọng ý chí của cử tri, nhưng ông cũng lên tiếng chỉ trích quyết định của Hội đồng Bầu cử Tối cao Thổ Nhĩ Kỳ (YSK) khi đã “che giấu” kết quả của cuộc trưng cầu.