Xét xử lưu động góp phần tuyên truyền, phổ biến và giáo dục pháp luật

Xét xử lưu động là một hình thức tổ chức các phiên tòa ngay tại địa phương nơi xảy ra vụ việc thay vì tại trụ sở Tòa án. Đây là cách tiếp cận hiệu quả, kết hợp giữa việc xử lý tội phạm với tuyên truyền, giáo dục pháp luật đến cộng đồng.

Trong thời gian qua, tại tỉnh Cà Mau, các phiên tòa lưu động đã được tổ chức thường xuyên và mang lại nhiều giá trị cả về pháp lý lẫn xã hội. Những phiên tòa này không chỉ nhấn mạnh tính nghiêm minh của pháp luật mà còn góp phần cải thiện ý thức pháp luật trong cộng đồng, phòng ngừa tội phạm và bảo vệ lợi ích chung của xã hội.

Các phiên tòa xét xử lưu động mang đến nhiều lợi ích thiết thực. Trước tiên, các phiên tòa đóng vai trò quan trọng trong việc giáo dục pháp luật cho người dân địa phương. Thông qua các vụ án được xét xử công khai, minh bạch, người dân có cơ hội chứng kiến quy trình tố tụng, từ đó hiểu rõ hơn về các hành vi vi phạm pháp luật và hậu quả nghiêm trọng của các phiên tòa lưu động.

Cụ thể, ngày 30/09/2024, TAND tỉnh Cà Mau xét xử lưu động vụ án Quách Thanh Tuấn đã cấu kết cùng Nguyễn Văn Công, Dương Hoàng Giang, Nguyễn Văn Phu thực hiện hành vi tổ chức cho 9 ngư phủ trốn đi nước ngoài trái phép để thực hiện đánh bắt thủy sản trên vùng biển Malaysia.

Kết thúc phiên tòa, căn cứ cáo trạng và các tình tiết, HĐXX đã tuyên phạt bị cáo Quách Thanh Tuấn 7 năm tù; Nguyễn Văn Công 6 năm tù; Nguyễn Văn Phu 5 năm tù và Dương Hoàng Giang 3 năm tù cùng về tội "Tổ chức, môi giới cho người khác xuất cảnh, nhập cảnh trái phép".

Những người tham gia phiên tòa đã nhận thức rõ hơn về tác hại của việc xâm phạm vùng biển nước ngoài, không chỉ đối với môi trường mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến nỗ lực gỡ bỏ “thẻ vàng” của Ủy ban châu Âu đối với thủy sản Việt Nam. Điều này nhấn mạnh rằng, pháp luật không chỉ bảo vệ quyền lợi của quốc gia mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì môi trường bền vững và kinh tế biển lâu dài.

Ngoài ra, xét xử lưu động còn tạo điều kiện thuận lợi để tuyên truyền các quy định pháp luật đến cộng đồng, đặc biệt là tại các vùng nông thôn, vùng ven biển nơi người dân ít có cơ hội tiếp cận thông tin.

Các phiên tòa lưu động tại Cà Mau, với sự tham gia đông đảo của người dân, đã trở thành những buổi tuyên truyền trực quan, sinh động. Người dân không chỉ nghe thấy mà còn nhìn thấy sự nghiêm minh của pháp luật được thực thi. Đây là một cách giáo dục hiệu quả, tác động mạnh mẽ đến nhận thức và ý thức chấp hành pháp luật của cộng đồng.

TAND huyện Đầm Dơi đã xét xử lưu động vụ án “Sử dụng công cụ kích điện để khai thác thủy sản” đối với bị cáo Lê Văn Tình. TAND huyện Thới Bình đã xét xử bị cáo Nguyễn Văn Thừa về tội “Hủy hoại nguồn lợi thủy sản”.

Cả 2 vụ án, các bị can cùng sử dụng dụng cụ kích điện để khai khác thủy sản. Từ đó, đã đã giúp người dân nhận thức được việc sử dụng kích điện hoặc dòng điện để khai thác thủy sản là hành vi vi phạm pháp luật, đã bị pháp luật nghiêm cấm và bị xử lý theo các quy định của pháp luật. Hành vi này không chỉ vi phạm pháp luật mà còn làm cạn kiệt nguồn lợi thủy sản, hủy hoại môi trường sinh thái, ảnh hưởng đến sinh kế lâu dài của chính họ.

Một lợi ích lớn khác của xét xử lưu động là tác động mạnh mẽ trong việc phòng ngừa và răn đe tội phạm. Những mức án nghiêm khắc, công khai tại địa phương gửi đi thông điệp rõ ràng rằng mọi hành vi vi phạm đều phải trả giá. Điều này giúp giảm ý định phạm tội của các cá nhân khác trong cộng đồng.

Bên cạnh đó, xét xử lưu động còn mang lại hiệu quả kinh tế và tổ chức. Việc tổ chức phiên tòa ngay tại địa phương giúp giảm đáng kể chi phí và thời gian đi lại cho người tham gia, nhân chứng và người dân. Đồng thời, nó cũng giúp cơ quan chức năng nhanh chóng giải quyết vụ việc, hạn chế việc kéo dài quy trình tố tụng.

Các phiên tòa tại địa phương còn khuyến khích sự tham gia tích cực của cộng đồng vào việc giám sát quá trình xét xử, qua đó củng cố thêm niềm tin của nhân dân vào tính minh bạch, công bằng của hệ thống tư pháp. Khi người dân chứng kiến các bản án được tuyên đúng người, đúng tội, họ cảm nhận được rằng pháp luật đang bảo vệ quyền lợi chung của toàn xã hội, từ đó tăng cường sự đồng thuận xã hội và ủng hộ các chính sách pháp luật.

Những bài học rút ra từ các phiên tòa lưu động cũng rất giá trị, đặc biệt là trong việc nâng cao ý thức cộng đồng. Qua các vụ án như sử dụng kích điện để khai thác thủy sản hay tổ chức đưa người vượt biên trái phép, có thể thấy rằng việc thiếu hiểu biết và coi thường pháp luật vẫn còn phổ biến ở nhiều nơi. Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết về việc đẩy mạnh các chương trình tuyên truyền pháp luật, nhất là tại những địa phương vùng sâu, vùng xa, nơi mà người dân có ít cơ hội tiếp cận thông tin.

Đồng thời, thông qua các phiên tòa lưu động, hệ thống tư pháp còn củng cố được niềm tin của nhân dân vào pháp luật. Những phiên tòa được tổ chức công khai, minh bạch đã khẳng định rằng pháp luật được thực thi không thiên vị, không có sự mập mờ. Khi người dân tin tưởng vào hệ thống tư pháp, họ sẽ chủ động hơn trong việc tuân thủ pháp luật, hợp tác với cơ quan chức năng và tham gia vào việc xây dựng một xã hội an toàn, văn minh hơn. Đây là giá trị cốt lõi mà các phiên tòa lưu động mang lại, vượt xa mục tiêu xử lý một vụ án cụ thể.

Các phiên tòa xét xử lưu động tại Cà Mau đã cho thấy sự hiệu quả trong việc kết hợp giữa xét xử và tuyên truyền pháp luật. Không chỉ xử lý nghiêm minh các hành vi phạm tội mà còn góp phần nâng cao nhận thức pháp luật, củng cố niềm tin của người dân và bảo vệ lợi ích chung của cộng đồng.

Để tiếp tục phát huy giá trị này, cần tổ chức nhiều hơn các phiên tòa lưu động, đặc biệt tại các địa phương có tỷ lệ tội phạm cao, đồng thời kết hợp chặt chẽ với các hoạt động tuyên truyền, giáo dục pháp luật nhằm xây dựng một xã hội văn minh, an toàn và bền vững.