Tăng cường tính minh bạch trong quá trình cấp phép và quản lý

Mở rộng miễn giấy phép phải đi kèm các tiêu chí minh bạch

Bàn về miễn giấy phép xây dựng, đại biểu Lê Thu Hà (Đoàn ĐBQH tỉnh Lào Cai) đánh giá cao việc dự thảo Luật đã mạnh dạn mở rộng các trường hợp miễn giấy phép xây dựng, chuyển trọng tâm từ "tiền kiểm" sang "hậu kiểm", phù hợp với tinh thần Nghị quyết 66 của Bộ Chính trị.

Tuy nhiên, chuyển mô hình quản lý không chỉ là sửa thủ tục. Chuyển mô hình quản lý là tái thiết lại tư duy quản lý theo hướng quản trị rủi ro, gắn trách nhiệm nhiều hơn cho người quyết định đầu tư, chủ đầu tư và nhà thầu.

Do đó, đại biểu Lê Thu Hà đề nghị cần quy định rõ tiêu chí áp dụng đối với từng trường hợp miễn giấy phép để tránh diễn giải khác nhau giữa các địa phương.

Mở rộng miễn giấy phép để thuận lợi, nhưng phải đi kèm các tiêu chí minh bạch để không tạo kẽ hở cho tiêu cực. Việc coi UBND cấp xã là cơ quan chuyên môn về xây dựng cần được quy định đi kèm tiêu chuẩn, điều kiện bảo đảm.

Phân cấp mà không phân chuẩn sẽ tạo rủi ro lớn hơn là lợi ích. Do đó, cần tăng mạnh chế tài xử lý vi phạm, đặc biệt với hành vi không thông báo khởi công, không cập nhật dữ liệu, hoặc thi công sai hồ sơ.

Đại biểu khẳng định, một cơ chế "hậu kiểm" mà chế tài không đủ mạnh sẽ dẫn đến buông lỏng quản lý. Đồng thời, đề nghị bổ sung rõ tiêu chí miễn giấy phép đối với Điều 43; tăng chế tài và gắn hậu kiểm với dữ liệu đối với Điều 47; làm rõ thẩm quyền chuyên môn ở Điều 20…

Cùng vấn đề liên quan, đại biểu Đinh Ngọc Minh (Đoàn ĐBQH tỉnh Cà Mau) cho biết, theo Điều 89 của Luật Xây dựng hiện hành, các công trình do tư nhân đầu tư tại vùng sâu, vùng xa hoặc khu vực chưa có quy hoạch xây dựng được miễn giấy phép xây dựng. Tuy nhiên, dự thảo Luật sửa đổi lần này chỉ miễn giấy phép cho công trình cấp IV và nhà ở riêng lẻ, thu hẹp đáng kể diện miễn so với luật hiện hành.

Đại biểu phân tích, ở nhiều địa phương vùng sâu, vùng xa, có rất nhiều công trình của người dân, doanh nghiệp nhỏ phục vụ sản xuất nông - lâm sản với quy mô không lớn. Nếu dự thảo điều chỉnh như hiện nay, các chủ thể này sẽ phải xin giấy phép, kéo theo chi phí, thời gian và thủ tục hành chính tăng lên, trong khi thực tế việc miễn giấy phép theo luật hiện hành không gây ra vướng mắc hay hệ lụy.

Từ đó, đại biểu Đinh Ngọc Minh đề nghị giữ nguyên quy định miễn giấy phép tại Điều 89 của Luật Xây dựng hiện hành, nhằm bảo đảm chính sách phù hợp thực tiễn, không làm phát sinh thủ tục cho người dân và doanh nghiệp vùng khó khăn.

Thủ tục hành chính về xây dựng đều thực hiện qua cơ chế một cửa

Đề cập về tăng cường năng lực cho địa phương trong thẩm định, cấp phép và quản lý trật tự xây dựng, đại biểu Nguyễn Thị Lệ Thủy (Đoàn ĐBQH tỉnh Vĩnh Long) cho rằng, cần có cơ sở dữ liệu số liên thông về cấp phép xây dựng để địa phương quản lý chặt chẽ những công trình, dự án được Bộ Xây dựng cấp phép trên địa bàn mình.

Đồng thời, tăng cường năng lực về thẩm định báo cáo nghiên cứu khả thi của cơ quan chuyên môn về xây dựng, nhất là đối với nội dung về đánh giá giải pháp thiết kế về phòng cháy và chữa cháy quy định tại điểm c khoản 3 Điều 27 dự thảo Luật vì đây là lĩnh vực đặc thù, đòi hỏi chuyên môn sâu, rủi ro pháp lý cao cho cán bộ thẩm định.

Tham gia thảo luận tại hội trường, đại biểu Khương Thị Mai (Đoàn ĐBQH tỉnh Ninh Bình) tán thành và nhất trí cao với Dự thảo Luật Xây dựng (sửa đổi).

Đại biểu khẳng định, dự thảo Luật đã có bước tiến quan trọng trong việc áp dụng tư duy từ quản lý hành chính sang quản lý kiến tạo, tạo hành lang pháp lý thuận lợi cho người dân và doanh nghiệp.

Để góp phần hoàn thiện dự thảo Luật, Đại biểu đề nghị cần có cơ chế hỗ trợ doanh nghiệp tham gia thị trường xây dựng như: Đơn giản hóa hồ sơ đấu thầu; tăng cường cơ hội trúng thầu cho doanh nghiệp nhỏ và vừa; xây dựng cơ chế khuyến khích đối với doanh nghiệp có ứng dụng công nghệ số, vật liệu xanh.

Bên cạnh đó, cần có quy định nhằm tăng cường tính minh bạch trong quá trình cấp phép và quản lý. Cụ thể, chuyển đổi quy trình cấp phép xây dựng sang hình thức điện tử, kết nối với cơ sở dữ liệu quốc gia về xây dựng.

Tất cả các thủ tục hành chính, kể cả thủ tục đấu nối giao thông, xin ý kiến của các cơ quan chuyên môn về xây dựng đều thực hiện qua cơ chế một cửa và chuyển đổi quy trình cấp phép xây dựng sang điện tử. Công khai các quy chuẩn, tiêu chuẩn, định mức xây dựng để doanh nghiệp và người dân dễ tiếp cận...