Vụ Hoài Linh “quên gần 14 tỉ”: Cần xây dựng hành lang pháp lý cho việc làm từ thiện

 Trần tình của nghệ sỹ Hoài Linh

Giữa ồn ào dư luận về số tiền gần 14 tỉ đồng do nhiều cá nhân và tổ chức đóng góp để cứu trợ đồng bào miền Trung vùng lũ lụt vào tháng 11/2020, vào ngày 24/5, Hoài Linh đã chính thức lên tiếng.

Theo Hoài Linh , vào những tháng cuối năm 2020, bà con nhiều tỉnh miền Trung phải oằn mình chống chọi những cơn bão lụt gây thiệt hại nhà cửa, tài sản, tính mạng. Cùng với nhiều văn nghệ sĩ, Hoài Linh cũng là một người con của miền Trung đã đứng ra vận động quyên góp giúp bà con miền Trung trên trang cá nhân của mình.

Sau 22 ngày kêu gọi, Hoài Linh thông báo công khai đã nhận được số tiền ủng hộ là hơn 13 tỉ đồng.

“Như Hoài Linh đã chốt số tiền ngày 11/11/2020 là 13.417.197.865 đồng. Hiện nay tôi đã liên hệ với các địa phương và tiếp tuc thực hiện công việc của mình đến khi nào hết số tiền quý vị gửi đến. Số tiền này sẽ đến đúng người, đúng đối tượng – đồng bào bị ảnh hưởng thiên tai lũ lụt vừa qua. Sau lần báo cáo này, Linh sẽ có một lần báo cáo nữa với đầy đủ tất cả các chứng từ khi Linh trao tiền cho đồng bào. Trong đó gồm những giấy tờ đã ký xác nhận và chứng nhận của chính quyền sở tại”. Hoài Linh cho biết.

Giải thích lý ly 6 tháng qua chưa đi cứu trợ, Hoài Linh cho biết, đợt Tết Nguyên đán Tân Sửu vừa qua, đã chuẩn bị chuyến đi trao số tiền cho đồng bào miền Trung, sau chuyến lưu diễn tại Điện Biên, Lai Châu. Song, vì tình hình dịch bệnh bùng phát nên anh phải dừng lại. Hoài Linh dự kiến từ ngày 10 đến 17/5 vừa qua tiến hành chuyến đi lại nhưng dịch Covid-19 lại bùng phát nên phải hoãn lại kế hoạch.

Hoài Linh cũng nhấn mạnh: “…Nếu lấy sự nghiệp 30 năm của mình để đánh đổi mười mấy tỉ này, quý vị thấy có nên không, chứ đừng nói đến chữ muốn. Ông bà mình có câu mua danh ba vạn bán danh ba đồng…”. Tuy nhiên, giải thích của nghệ sỹ Hoài Linh khiến dư luận không cảm thấy hài lòng.

Nhiều ý kiến cho rằng, việc từ thiện vốn dĩ là một hành động, nghĩa cử cao đẹp của người dân Việt Nam, trên cơ sở “lá lành đùm lá rách”, “một nắm khi đói bằng một gói khi no” nhằm giúp đỡ người dân không may gặp hoạn nạn, rơi vào tình cảnh khó khăn, éo le ... Nếu như việc giúp đỡ bà con vùng lũ được diễn ra kịp thời, nhanh chóng, đúng lúc thì có ý nghĩa tích cực, giúp bà con, người dân phần nào vơi đi được khó khăn, vất vả.

Lỗ hổng pháp luật

Qua vụ việc Hoài Linh “quên gần 14 tỉ” trong vòng hơn 6 tháng đặt ra rất nhiều vấn đề, băn khoăn, suy nghĩ, bài học đắt giá về việc nghệ sĩ “showbiz” làm từ thiện. Một số chuyên gia pháp lý cho rằng, cần thiết phải có quy định, cơ chế, cách thức quản lý của cơ quan nhà nước chặt chẽ bằng các thế chế, văn bản áp dụng.

Luật sư Nguyễn Ngọc Hùng, đoàn luật sư Hà Nội cho biết cho rằng niềm tin của những “mạnh thường quân” chuyển tiền cho Hoài Linh đã bị coi thường. Bởi lẽ trong cái tâm của các “mạnh thường quân” lúc này là mong muốn thông qua Hoài Linh để gửi tầm lòng, tình cảm và một chút vật chất để giúp đỡ bà con đang gặp nguy nan lũ lụt. Tấm lòng, tình cảm của họ không những không được chuyển đến người dân ngay mà đang bị Hoài Linh giữ hơn 6 tháng. Đây cũng có thể coi là sự bội tín, cố tình làm sai, gây ảnh hưởng thiệt hại cho chính người dân vùng lũ đáng lẽ được trợ giúp kinh tế và cũng làm cho mạnh thường quân cũng bị ảnh hưởng về uy tín, niềm tin.

Xung quanh việc nghệ sỹ Hoài Linh “quên gần 14 tỉ đồng” luật sư Hùng cho biết thấy rõ tác hại, lỗ hổng pháp luật, việc quản lý chưa chặt chẽ hành vi kêu gọi từ thiện tự phát của một cá nhân, lỗ hổng pháp luật liên quan công tác từ thiện, khi không có bất cứ cơ quan, tổ chức nào giám sát việc kêu gọi, làm từ thiện của một số cá nhân, tổ chức tự kêu gọi tiền giúp đỡ người có hoàn cảnh khó khăn.

“Số tiền gần 14 tỉ, không phải là số nhỏ để nói rằng chúng ta tùy tiện giải thích, quên hoặc đưa ra bất kì biện minh nào cho hành vi như thế. Nếu chúng ta xác định đây là hành vi chiếm đoạt tiền, tội phạm đã hoàn thành thì cũng có cơ sở. Bởi lẽ, điều kiện, hoàn cảnh để thực hiện hành động giúp đỡ bà con Miền Trung bị lũ lụt không còn, người dân lúc này cũng đã trải qua lũ lụt và đã ổn định cuộc sống. Số tiền giữ trong tài khoản lâu như thế, không thể nói quên, hay chưa giải ngân, đó chỉ là lý giải khi bị “lộ” ra chứ không phải “tự nguyện” trình bày”. Bởi vậy cần làm rõ động cơ, mục đích của việc chậm giải ngân tiền để có câu trả lời xác đáng cho cả nghìn hộ dân, đồng bào Miền Trung bị bão lũ cũng như cả nghìn cá nhân, tổ chức, mạnh thường quân đã chuyển tiền cho Hoài Linh, luật sư Hùng bày tỏ.

Dưới góc độ pháp lý, các chuyên gia có cùng quan điểm cho rằng, hiện nay, theo quy định, sự ủng hộ, quyên góp từ thiện là qua chính quyền, Ủy ban Mặt trận tổ quốc, hội Chữ thập đỏ. Luật pháp chưa có quy định cho phép các cá nhân đứng ra quyên góp làm từ thiện, nhưng cũng chưa có quy định cấm, bởi vì đây là giao kết dân sự. Việc cá nhân vận động, quyên góp chủ yếu mang tính tự phát, pháp luật không có hành lang pháp lý cụ thể. Do đó,cần thiết phải có quy định, cách thức quản lý của cơ quan nhà nước chặt chẽ bằng các thế chế, văn bản áp dụng vừa khuyến khích các cá nhân, tổ chức làm từ thiện nhưng cũng phải thực hiện trong khuôn khổ pháp luật để đảm bảo khách quan, minh bạch.