Cải cách tư pháp

Vai trò của Hội thẩm nhân dân trong Luật Tổ chức Tòa án nhân dân 2024

Phạm Văn Phiếm - Chánh án TAND huyện Tuy Đức • 05/10/2024 - 12:37

Hội thẩm nhân dân là chế định độc đáo trong hệ thống tư pháp Việt Nam, đại diện cho nhân dân tham gia vào quá trình xét xử tại Tòa án. Với vai trò đặc biệt này, họ không chỉ là cầu nối giữa nhân dân với Tòa án, mà còn góp phần quan trọng vào việc bảo đảm tính khách quan, công bằng của các phán quyết.

Luật Tổ chức Tòa án nhân dân 2024 đã ghi nhận và nâng cao vai trò của hội thẩm nhân dân, đồng thời tạo ra các quy định rõ ràng hơn về quyền hạn và trách nhiệm của họ trong quá trình xét xử.

Hội thẩm nhân dân là những công dân được chọn từ các tầng lớp xã hội, không thuộc biên chế của Tòa án, nhưng có quyền và trách nhiệm tham gia vào quá trình xét xử. Họ đại diện cho nhân dân trong các phiên tòa, đóng vai trò giám sát và tham gia vào việc ra quyết định cùng với thẩm phán. Điều này giúp đảm bảo rằng quá trình xét xử không chỉ tuân theo pháp luật mà còn phản ánh được ý chí và nguyện vọng của cộng đồng.

picture1(1).jpg — Hội thẩm nhân dân tham gia xét xử cùng với Tòa án.

Luật Tổ chức Tòa án nhân dân 2024 đã có những thay đổi quan trọng liên quan đến hội thẩm nhân dân nhằm củng cố vai trò và nâng cao hiệu quả hoạt động của họ trong quá trình xét xử.

Theo quy định mới, hội thẩm nhân dân có quyền tham gia đầy đủ vào quá trình thảo luận và biểu quyết các quyết định xét xử, ngang hàng với thẩm phán. Họ không bị phụ thuộc vào thẩm phán khi đưa ra quyết định, điều này đảm bảo rằng quyết định của phiên tòa luôn được xem xét kỹ lưỡng từ nhiều góc độ, vừa pháp lý, vừa xã hội.

Luật cũng quy định rõ ràng hơn về trách nhiệm của hội thẩm nhân dân. Họ không chỉ tham gia xét xử mà còn chịu trách nhiệm về các phán quyết mình tham gia. Nếu có sai sót hoặc vi phạm trong quá trình xét xử, hội thẩm có thể phải chịu trách nhiệm theo pháp luật. Điều này đòi hỏi hội thẩm phải có kiến thức, sự chuẩn bị tốt hơn khi tham gia xét xử .

Một trong những cải cách lớn của Luật Tổ chức Tòa án nhân dân 2024 là việc nâng cao tiêu chuẩn lựa chọn hội thẩm nhân dân. Chỉ những công dân có đủ phẩm chất đạo đức, trình độ pháp lý và hiểu biết xã hội mới được chọn làm hội thẩm. Điều này giúp nâng cao chất lượng của hội thẩm, đảm bảo rằng các quyết định đưa ra luôn dựa trên những đánh giá công tâm và có cơ sở .

Sự tham gia của hội thẩm nhân dân giúp bảo đảm tính khách quan trong quá trình xét xử, nhất là trong các vụ án phức tạp hoặc có ảnh hưởng lớn đến xã hội.

Hội thẩm nhân dân đóng vai trò quan trọng trong việc giám sát quyền lực của Thẩm phán. Khi tham gia xét xử, họ giúp cân bằng giữa quyền lực pháp lý của thẩm phán và quyền đại diện của nhân dân, bảo đảm rằng các phán quyết không bị chi phối bởi những yếu tố thiên vị hay chủ quan.

Với vai trò đại diện cho nhân dân, hội thẩm nhân dân giúp các quyết định của Tòa án phản ánh được nguyện vọng, ý chí của xã hội. Điều này đặc biệt quan trọng trong các vụ án có liên quan đến quyền lợi của nhiều người, vì hội thẩm nhân dân mang lại góc nhìn thực tiễn từ đời sống xã hội vào các phiên tòa.

Sự hiện diện của hội thẩm nhân dân trong các phiên tòa giúp quá trình xét xử trở nên minh bạch và công khai hơn. Khi có sự tham gia của họ, các quyết định được thảo luận, biểu quyết công khai, tránh được sự tập trung quyền lực quá mức vào một cá nhân hoặc một nhóm nhỏ .

Luật Tổ chức Tòa án nhân dân 2024 đã tạo ra những bước tiến quan trọng trong việc bảo đảm tính khách quan của hệ thống tư pháp thông qua vai trò của hội thẩm nhân dân. Với quyền hạn và trách nhiệm được mở rộng, hội thẩm không chỉ góp phần bảo vệ quyền lợi của nhân dân mà còn đảm bảo các phán quyết của Tòa án luôn dựa trên sự thật và công bằng. Điều này không chỉ giúp nâng cao chất lượng xét xử mà còn góp phần củng cố niềm tin của nhân dân vào hệ thống tư pháp Việt Nam.