Cần xây dựng một luật riêng đối với hộ kinh doanh

Phạm vi điều chỉnh rộng

Dự thảo Luật Doanh nghiệp (sửa đổi) hiện được xây dựng với bố cục gồm 10 chương với 213 điều, quy định về việc thành lập, tổ chức quản lý, tổ chức lại, giải thể và hoạt động có liên quan của doanh nghiệp, bao gồm công ty trách nhiệm hữu hạn, công ty cổ phần, công ty hợp danh và doanh nghiệp tư nhân; quy định về nhóm công ty và hộ kinh doanh.

Đối tượng áp dụng của luật là: các doanh nghiệp, hộ kinh doanh; cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan đến việc thành lập, tổ chức quản lý, tổ chức lại, giải thể và hoạt động có liên quan của doanh nghiệp, hộ kinh doanh.

Dự luật cũng nêu lên quy định về các hành vi bị nghiêm cấm như: Cấp hoặc từ chối cấp Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp, yêu cầu người thành lập doanh nghiệp nộp thêm giấy tờ khác trái với quy định của luật này; gây chậm trễ, phiền hà, cản trở, sách nhiễu người thành lập doanh nghiệp và hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp; ngăn cản chủ sở hữu, thành viên, cổ đông của doanh nghiệp thực hiện các quyền, nghĩa vụ theo quy định của luật này và điều lệ công ty.

Toàn cảnh phiên họp

Hoạt động kinh doanh dưới hình thức doanh nghiệp mà không đăng ký hoặc tiếp tục kinh doanh khi đã bị thu hồi Giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp. Kê khai không trung thực, không chính xác nội dung hồ sơ đăng ký doanh nghiệp và nội dung hồ sơ đăng ký thay đổi nội dung đăng ký doanh nghiệp...

Theo quan điểm của Chính phủ, nội dung về hộ kinh doanh không phải là nội dung mới trong Luật Doanh nghiệp. Ngay trong Luật Doanh nghiệp năm 1999, 2005 và năm 2014 cũng đã có điều khoản quy định về hộ kinh doanh và giao Chính phủ quy định chi tiết. Bên cạnh đó, việc quy định hộ kinh doanh trong dự luật cũng sẽ có tác động tích cực, xóa bỏ hạn chế về thương quyền và nâng cao địa vị pháp lý của hộ kinh doanh.

Thường trực Ủy ban Kinh tế của Quốc hội đề nghị tách nội dung về hộ kinh doanh để quy định thành luật riêng. Xét về bản chất, hộ kinh doanh là một loại hình kinh doanh nên quyền và nghĩa vụ của hộ kinh doanh phải được điều chỉnh bằng luật, không thể quy định bằng nghị định. Việc đưa hộ kinh doanh vào dự thảo Luật Doanh nghiệp (sửa đổi) là không phù hợp, vì hộ kinh doanh chưa thuộc phạm vi điều chỉnh và đối tượng áp dụng của Luật Doanh nghiệp.

Quy định hộ kinh doanh trong dự thảo Luật Doanh nghiệp (sửa đổi) dẫn đến phải mở rộng phạm vi điều chỉnh, đối tượng áp dụng. Ngoài ra, số lượng đối tượng chịu tác động là hộ kinh doanh rất lớn nên cần có thời gian nghiên cứu kỹ lưỡng, đánh giá thực tiễn và tham vấn để hoàn thiện khung khổ pháp luật tốt nhất.

Hai phương án để Quốc hội lựa chọn

Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Hà Ngọc Chiến đặt vấn đề: Nếu đưa hộ kinh doanh vào Luật Doanh nghiệp thì có làm tăng thêm số lượng doanh nghiệp không? Những hộ kinh doanh có được coi là doanh nghiệp hay không?

Trả lời câu hỏi này, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng khẳng định, hộ kinh doanh không phải là doanh nghiệp, nhưng hoạt động gần giống như doanh nghiệp.

Khi Quốc hội thảo luận tại tổ và  tại hội trường vừa qua, nhiều ý kiến cho rằng cần thiết phải luật hóa quy định về hộ kinh doanh. Tuy nhiên, các ý kiến đều có quan điểm khác nhau là xây dựng luật riêng hay đưa vào Luật Doanh nghiệp. Luật Doanh nghiệp đã có quy định về hộ kinh doanh rồi, giờ chỉ làm rõ và hỗ trợ hộ kinh doanh tốt hơn, tạo thuận lợi hơn và bảo vệ hộ kinh doanh tốt hơn. Vì thế sẽ có lợi cho cả hộ kinh doanh và nền kinh tế.

Vậy nên, trước mắt vẫn nên để quy định về hộ kinh doanh trong Luật Doanh nghiệp, sau này nếu quy định một luật riêng về hộ kinh doanh thì sẽ chuyển nội dung này từ Luật Doanh nghiệp sang. Nếu xây dựng luật mới thì phải bắt đầu quy trình xây dựng luật mất rất nhiều thời gian, kéo dài vài năm nữa.

Chủ nhiệm Ủy ban Đối ngoại Nguyễn Văn Giàu cho rằng cần thừa nhận hộ kinh doanh tồn tại với các thành phần kinh tế khác và được hướng dẫn riêng bằng một nghị định của Chính phủ cho linh hoạt theo mức độ hoạt động linh hoạt và đa dạng của doanh nghiệp.

Còn theo Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân, bản chất hộ kinh doanh không phải là doanh nghiệp, nên đưa vào Luật Doanh nghiệp là không đúng. Hiện nay, hộ kinh doanh cũng đang được điều chỉnh bởi một số luật khác. Không đưa 5 triệu hộ kinh doanh vào Luật Doanh nghiệp cũng không ảnh hưởng gì tới hoạt động sản xuất, kinh doanh, không gây ách tắc, cản trở gì. Hộ kinh doanh vẫn làm ăn bình thường, vẫn nộp thuế bình thường.

Chủ tịch Quốc hội nêu câu hỏi, tại sao có tới 5 triệu hộ kinh doanh mà không xây dựng luật riêng để điều chỉnh? Vì vậy đề nghị UBTVQH cho phép tiến hành tổng kết hộ kinh doanh và ban hành một luật riêng, trên cơ sở có báo cáo đánh giá tác động.

Kết luận nội dung này, Phó chủ tịch Quốc hội Phùng Quốc Hiển nhấn mạnh, UBTVQH nhất trí cần có luật để tạo cơ sở pháp lý cho hoạt động của hộ kinh doanh. Do có 2 luồng ý kiến khác nhau về việc quy định hộ kinh doanh trong Luật Doanh nghiệp hay tách ra thành luật riêng, nên UBTVQH sẽ trình cả 2 phương án tại hội nghị đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách, trình Quốc hội xem xét, quyết định.