Những cuộc "nội chiến" gây chao đảo chính trường Australia

Theo đó, Australia vừa có thủ tướng thứ 6 trong vòng 10 năm sau cuộc “đảo chính” nội bộ do cựu bộ trưởng Nội vụ Peter Dutton, phe bảo thủ đảng Tự do cầm quyền, khởi xướng. Qua một đêm, người dân Australia có vị thủ tướng thứ 30 là ông Scott Morrison.

"Đảo chính” trong nội bộ đảng không phải điều hiếm gặp ở Australia. Bản thân ông Turnbull, giữ chức Bộ trưởng Truyền thông năm 2015, trở thành thủ tướng sau khi lật đổ người tiền nhiệm Tony Abbott với số phiếu 54-44. Nhưng, câu chuyện về các thủ tướng đột ngột “mất ghế” đã bắt đầu từ năm 2007 khi John Howard thuộc đảng Tự do, thủ tướng nắm quyền lâu thứ 2 tại Australia, thất bại dưới tay Kevin Rudd, đảng Lao động.

Năm 2010, Thủ tướng Rudd lại bị chính cấp dưới Julia Gillard lật đổ. Sau đó 3 năm, ông Rudd quay trở lại vị trí thủ tướng sau khi mức tín nhiệm của bà Gillard sụt giảm nặng nề. Tuy nhiên, ông chỉ nắm quyền được trong 3 tháng trước khi đảng Lao động mất ưu thế tại quốc hội vào tay đảng Tự do. Tháng 11/2013, Rudd buộc phải rời chính trường trong sự chỉ trích của nhiều nghị sĩ.

Việc thách thức vị trí lãnh đạo thường diễn ra theo cách thức cụ thể. Khi có bất mãn trong nội bộ, lãnh đạo đảng buộc phải triệu tập cuộc họp toàn đảng. Đối với đảng Tự do cầm quyền, một bản kiến nghị với chữ ký của 43/85 nghị sĩ là đủ để triệu tập cuộc họp. Tất cả các nghị sĩ bắt buộc có mặt và có thể bầu, ứng cử vị trí lãnh đạo. Ứng cử viên nào nhận được hơn 50% số phiếu sẽ trở thành lãnh đạo mới của đảng.

Tuy nhiên, hậu quả của quy định này là “nội chiến” nghiêm trọng trong đảng và 10 năm qua, không có bất kỳ thủ tướng Australia nào hoàn thành nhiệm kỳ 3 năm. Giới chuyên gia gọi chiếc ghế Thủ tướng Australia là một "công việc đẫm máu" không tuân theo bất cứ quy trình nào, khiến người dân nước này liên tục chứng kiến những hỗn loạn và các cuộc lật đổ lãnh đạo trong nội bộ đảng cầm quyền.

Thủ tướng Turnbull rời chính trường sau khi thua trong lần thách thức thứ 2 từ cựu Bộ trưởng Nội vụ Peter Dutton

Sau khi ông Turnbull mất chức, nghị sĩ Craig Laundy nói với ABC News rằng, cần có thay đổi để tránh những trường hợp tương tự xảy ra trong tương lai. Australia đang phải chứng kiến nền chính trị hiện đại đổ vỡ. Nó cần được sửa chữa.

Craig Laundy, nghị sĩ đảng Tự do ủng hộ Malcolm Turnbull cho biết, ông sụp đổ cả về tinh thần lẫn thể chất sau khi ông Turnbull mất chức thủ tướng Australia ngày 24/8. Được biết, vị trí của ông Turnbull bị thách thức sau cuộc bỏ phiếu bầu lãnh đạo đảng cầm quyền ngày 21/8. Tuy chiến thắng với số phiếu 48-35 trước Dutton, cuộc khủng hoảng của ông Turnbull lúc này mới thực sự bắt đầu.

Dutton cùng nhiều bộ trưởng, quan chức cấp cao trong nội các đồng loạt đệ đơn từ chức. Bộ trưởng Tài chính Mathias Cormann thân cận thủ tướng Turnbull cũng đột ngột quay lưng, tuyên bố không còn ủng hộ ông. Ngày 23/8, cựu bộ trưởng Nội vụ Dutton “phản công”, thách thức ông Turnbull để trở thành lãnh đạo đảng cầm quyền.

Đến 13h cùng ngày, Turnbull tuyên bố sẽ rời chính trường nếu thua trong lần đối đầu thứ 2 với Dutton. Chỉ một ngày sau, điều này trở thành sự thật. Sau đó, ba ứng viên cạnh tranh vị trí lãnh đạo gồm cựu bộ trưởng Nội vụ Dutton, Ngoại trưởng Julie Bishop và Bộ trưởng Ngân khố Scott Morrison.

Tuy nhiên, thủ tướng mới của Australia bất ngờ không phải Dutton, người trực tiếp thách thức cựu thủ tướng Turnbull, mà là Bộ trưởng Morrison, ứng viên xếp cuối cùng trong cuộc thăm dò dân ý hôm 22/8 với 8,6% người ủng hộ.

Cuối ngày thảm họa của ông Turnbull, tờ Guardian viết: “Đây chỉ là một ngày bình thường của chính trị Australia. Thủ tướng đương nhiệm bị lật đổ bởi chính đảng của mình”.

Lãnh đạo đảng Lao động Bill Shorten đã tố đảng Tự do không đối xử với ông Turnbull theo cách một thủ tướng xứng đáng được đối xử, đồng thời cho rằng Canberra đang thiếu sự lãnh đạo. Ông cũng cảnh báo chính phủ sẽ tiếp tục bị chia rẽ nặng nề không lối thoát.

Về phía ông Morrison, trong bài phát biểu đầu tiên sau khi đắc cử, ông cam kết hướng tới đoàn kết trong nội bộ đảng Tự do đang chia rẽ nghiêm trọng. Ngoài ra, theo Tân thủ tướng Morrison, chính phủ dự định sẽ giải quyết các ưu tiên quan trọng để đảm bảo “an ninh kinh tế và an ninh quốc gia”.

Tuy nhiên, với quy định bỏ phiếu bất tín nhiệm trong đảng chưa có dấu hiệu thay đổi, câu hỏi mà giới quan sát đặt ra là liệu ông Morrison có thể giữ chức thủ tướng Australia được bao lâu trước khi rơi vào tình cảnh "mất ghế" không được báo trước như những người tiền nhiệm.