Tạo đột phá cho kinh tế tư nhân

Kinh tế tư nhân đóng góp tới 45% GDP, 98% tổng kim ngạch xuất khẩu và tạo ra hơn 85% việc làm.

Trong đó, đã xuất hiện một lực lượng doanh nghiệp tư nhân lớn, tích lũy đủ năng lực về quy mô vốn, trình độ công nghệ và quản trị doanh nghiệp, có thương hiệu tại thị trường khu vực và thế giới, trở thành động lực quan trọng của nền kinh tế.

Tuy nhiên, cộng đồng doanh nghiệp nói chung còn gặp nhiều khó khăn, thách thức; các doanh nghiệp lớn còn nhiều rào cản, hạn chế; chưa phát huy hết tiềm lực, chưa thực hiện vai trò tiên phong, dẫn dắt như kỳ vọng.

Hoạt động sản xuất kinh doanh của khu vực doanh nghiệp nói chung còn chịu nhiều tác động bất lợi của bối cảnh khách quan, xung đột địa chính trị, đứt gãy các chuỗi cung ứng, nguyên vật liệu đầu vào.

Bên cạnh đó, thể chế, pháp luật còn một số vướng mắc, bất cập. Việc phân cấp, phân quyền, cắt giảm một số quy định, thủ tục hành chính chưa triệt để. Ngoài ra, mặc dù đã xuất hiện đội ngũ doanh nghiệp vừa và lớn, nhưng chưa thực sự trở thành lực lượng dẫn dắt nền kinh tế như kỳ vọng.

Quá trình phát triển của đội ngũ doanh nhân nước ta còn non trẻ so với các nước trong khu vực và trên thế giới, chưa tích lũy được nhiều về vốn, tri thức, công nghệ và kinh nghiệm, truyền thống kinh doanh.

Quy mô doanh nghiệp trong nền kinh tế phần lớn là nhỏ và vừa, chưa có công nghệ gốc, chưa đủ tiềm lực để số hóa và xanh hóa hoạt động kinh doanh. Tỉ trọng doanh nghiệp tham gia vào lĩnh vực sản xuất chế biến còn hạn chế.

TS Nguyễn Đình Cung, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu Quản lý kinh tế Trung ương nhận định: “Số doanh nghiệp thành lập mới có thời điểm chỉ bằng một nửa số doanh nghiệp phá sản và ngừng hoạt động. Nhưng quan trọng hơn, doanh nghiệp tư nhân đang nhỏ về quy mô và chất lượng.

Một trong những nguyên nhân khiến doanh nghiệp không muốn lớn là vì nhiều rủi ro về mặt thể chế, đặc biệt doanh nghiệp phải đối mặt rủi ro pháp lý do hệ thống pháp luật không cụ thể, không rõ ràng, minh bạch, hiệu lực và hiệu quả. Đâu là những điểm cần sớm khắc phục để khơi dậy khí thế, niềm tin doanh nghiệp doanh nhân”.

Ông Đậu Anh Tuấn, Phó Tổng Thư ký Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam cho rằng, mặc dù đã có nhiều giải pháp để hỗ trợ doanh nghiệp tư nhân phục hồi và phát triển nhưng vẫn khó để có thể tiếp cận hiệu quả. Nếu như doanh nghiệp không tiếp cận được sự hỗ trợ về đất đai, nguồn vốn, lao động… thì cũng không có nguồn lực để duy trì và phục hồi sản xuất, kinh doanh.

Đây chính là điểm nghẽn của pháp luật trong việc phát triển doanh nghiệp Việt Nam nói chung và doanh nghiệp tư nhân nói riêng. Bên cạnh những trở ngại khách quan, nguyên nhân nữa được các doanh nghiệp chỉ ra là môi trường kinh doanh thiếu thuận lợi, vướng mắc, bất cập trong quy trình, thủ tục hành chính, nhiều quy định hiện hành còn mâu thuẫn, chồng chéo.

Điều này tác động không nhỏ đến hoạt động sản xuất, đầu tư kinh doanh, làm chậm tiến trình phát triển của doanh nghiệp.

Theo TS Nguyễn Đình Cung, kinh tế tư nhân đã được coi trọng hơn nhưng vẫn cần có những thay đổi mạnh mẽ hơn nữa để đánh giá đúng khả năng và vai trò của thành phần kinh tế này.

Có thể khẳng định rõ ràng khu vực kinh tế tư nhân là một động lực chủ yếu của tăng trưởng kinh tế. Chúng ta đã xây dựng được thể chế kinh tế theo hướng tạo thuận lợi tự do kinh doanh, nhưng làm sao phải tạo ra sự bình đẳng trong việc tiếp cận các nguồn lực của Nhà nước để phát triển.

Còn theo GS Ngô Thắng Lợi, Trường đại học Kinh tế quốc dân, đang có sự mất cân đối trong bức tranh phát triển kinh tế tư nhân ở Việt Nam khi các tập đoàn lớn đang chiếm tỷ lệ rất nhỏ (khoảng 4%), trong khi các doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ chiếm đa số.

Chính vì thế, bên cạnh việc cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, hỗ trợ lực lượng doanh nghiệp nhỏ và vừa, cần thúc đẩy hình thành những “sếu đầu đàn” tư nhân để thu hút và lôi kéo được đội ngũ doanh nghiệp nhỏ và vừa theo mô hình kinh doanh tạo tác động. Chỉ khi đó, lực lượng doanh nghiệp tư nhân Việt Nam mới có cơ hội lớn lên và cạnh tranh một cách bình đẳng.

Báo cáo trước Quốc hội, Phó Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Chí Dũng cho biết, Chính phủ đang khẩn trương xây dựng để trình Trung ương ban hành “một Nghị quyết giống như Nghị quyết số 57 (về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia) riêng về khu vực kinh tế tư nhân”.

Ông cũng cho biết, Trung ương đã khẳng định khu vực kinh tế tư nhân là "động lực quan trọng nhất" cho phát triển trong giai đoạn tới đây.

Để đạt tăng trưởng 8% trở lên năm 2025 và tăng trưởng hai con số liên tục trong giai đoạn tới, phải có cơ chế đột phá cho khu vực kinh tế tư nhân. Cải cách thể chế phải được xem là đột phá của đột phá, là chìa khóa để kinh tế tư nhân, doanh nghiệp tư nhân vươn lên được. Đây là mong muốn lớn nhất của các doanh nghiệp tư nhân, đồng thời cũng là yêu cầu cấp bách đối với sự phát triển của đất nước trong kỷ nguyên mới.