TANDTC trình dự thảo Pháp lệnh liên quan việc đưa trẻ 12 đến dưới 18 tuổi đi cai nghiện

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định chủ trì phiên họp.

Trình thông qua theo thủ tục rút gọn

Trình bày Tờ trình, Phó Chánh án TANDTC Nguyễn Văn Du cho biết: Ngày 30/3/2021, tại kỳ họp thứ 11 Quốc hội đã thông qua Luật Phòng, chống ma túy với nhiều nội dung mới đã khắc phục những hạn chế, bất cập trong các quy định của Luật Phòng, chống ma túy năm 2000 (sửa đổi, bổ sung năm 2008). Một trong những nội dung mới của Luật Phòng, chống ma túy năm 2021 là quy định về cai nghiện bắt buộc đối với người nghiện ma túy từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi.

Theo quy định tại khoản 4 Điều 33 của Luật Phòng, chống ma tuý, thẩm quyền quyết định đưa người nghiện ma túy từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi vào cơ sở cai nghiện bắt buộc do TAND cấp huyện xem xét, quyết định. Tuy nhiên, trình tự, thủ tục này chưa được quy định cụ thể. Luật cũng quy định thẩm quyền quy định trình tự, thủ tục này của UBTVQH.

Với lý do trên, việc ban hành Pháp lệnh Trình tự, thủ tục TAND xem xét, quyết định việc đưa người nghiện ma túy từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi vào cơ sở cai nghiện bắt buộc là cần thiết.

Ngày 24/12/2021, TANDTC đã có Công văn số 230/TANDTC - PC gửi Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị cho phép áp dụng trình tự, thủ tục rút gọn trong xây dựng, ban hành Pháp lệnh theo quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật. UBTVQH cũng đã đồng ý với đề xuất này, tuy nhiên vẫn phải tổ chức đánh giá tác động và lấy ý kiến của các cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan.

Quá trình xây dựng dự thảo Pháp lệnh, TANDTC đã triển khai tổ chức, nghiên cứu theo đúng trình tự, thủ tục quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, cụ thể: Tổ chức nghiên cứu, xây dựng dự thảo Pháp lệnh; Tổ chức xin ý kiến góp ý đối với dự thảo Pháp lệnh đầy đủ.

Trên cơ sở các ý kiến góp ý của các Bộ, ngành và các thành viên Hội đồng Thẩm phán TANDTC đã nghiên cứu, tiếp thu, chỉnh lý, xây dựng dự thảo Pháp lệnh.

Theo đó, dự thảo Pháp lệnh trình UBTVQH hôm nay gồm 05 chương, 48 điều quy định nguyên tắc xem xét, quyết định đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc; thẩm quyền xem xét, quyết định đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc; kiểm sát việc xem xét, quyết định đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc; trách nhiệm của cá nhân, cơ quan, tổ chức trong việc xem xét, quyết định đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc; trách nhiệm quản lý công tác xem xét, quyết định đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc; chi phí, lệ phí xem xét, quyết định áp dụng biện pháp cai nghiện bắt buộc.

Cùng với đó, tại phiên họp này, cơ quan trình cũng xin ý kiến về một số nội dung còn có quy định khác nhau liên quan đến quy định điều kiện hoãn, miễn chấp hành quyết định đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc; tạm đình chỉ, miễn chấp hành phần thời gian đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc…

Thẩm tra dự thảo Pháp lệnh, UBTP thống nhất với sự cần thiết ban hành Pháp lệnh này.

Về một số nội dung dự thảo, UBTP cho rằng: đối tượng điều chỉnh của dự thảo Pháp lệnh này là người nghiện ma túy từ đủ 12 tuổi đến dưới 18 tuổi (người bị đề nghị) và việc đưa họ vào cơ sở cai nghiện bắt buộc không phải là biện pháp xử lý hành chính, nên dự án cần thể hiện tính đặc thù này, thủ tục thân thiện, nhân văn và bảo đảm lợi ích tốt nhất của người bị đề nghị.

Dự thảo pháp lệnh được chuẩn bị công phu, kỹ lưỡng

Về một số vấn đề còn có ý kiến khác nhau như điều kiện hoãn, miễn chấp hành quyết định đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc (Điều 22); điều kiện tạm đình chỉ, miễn chấp hành phần thời gian còn lạiđưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc (Điều 31):

Đa số ý kiến của UBTP và ý kiến của các cơ quan tham gia thẩm tra tán thành loại ý kiến thứ nhất của TANDTC, bởi vì: Luật Phòng, chống ma túy và Nghị định số 116 năm 2021 của Chính phủ chưa quy định đầy đủ, bao quát được hết các trường hợp cần thiết phải hoãn, miễn, tạm đình chỉ cho người phải chấp hành cai nghiện bắt buộc là người nghiện ma túy từ đủ 12 đến dưới 18 tuổi.

Nếu không quy định trong dự thảo Pháp lệnh thì thiếu căn cứ pháp lý để áp dụng, thi hành. Mặt khác, việc quy định trong dự thảo Pháp lệnh là phù hợp với thẩm quyền của UBTVQH. Do đó, dự thảo Pháp lệnh này cần quy định các trường hợp được hoãn, miễn, tạm đình chỉ việc chấp hành để bảo đảm phù hợp với tính chất đặc thù của đối tượng áp dụng.

Về thủ tục thân thiện, UBTP thấy rằng, đối tượng áp dụng của Pháp lệnh này là người nghiện ma túy từ đủ 12 đến dưới 18 tuổi; việc đưa họ vào cơ sở cai nghiện bắt buộc có tính chất hỗ trợ chữa bệnh, không phải là biện pháp xử lý hành chính. Vì vậy, cần tiếp tục rà soát để bổ sung, hoàn thiện thêm về thủ tục thân thiện và các yêu cầu để thực hiện có hiệu quả thủ tục này.

Liên quan đến nội dung Kiểm sát việc xem xét, quyết định đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc, Khoản 1 Điều 4 dự thảo Pháp lệnh quy định: “VKSND kiểm sát về trình tự, thủ tục trong việc xem xét, quyết định đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc”.

Đa số ý kiến UBTP nhận thấy, việc TAND xem xét, quyết định đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc có tác động đến quyền con người. Về bản chất, hoạt động của Tòa án cũng là hoạt động tư pháp. Theo quy định của Hiến pháp và pháp luật thì Viện Kiểm sát có chức năng kiểm sát hoạt động tư pháp. Trong việc giải quyết vụ việc đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc, VKS không chỉ kiểm sát về trình tự, thủ tục, mà còn kiểm sát vấn đề về thẩm quyền, việc áp dụng điều kiện hoãn, miễn, tạm đình chỉ, đình chỉ,.. trực tiếp tham gia các phiên họp. Do đó, các ý kiến đề nghị tiếp tục rà soát các nội dung cụ thể trong dự thảo Pháp lệnh để chỉnh lý cho phù hợp.

Tuy nhiên, một số  kiến đề nghị quy định như dự thảo Pháp lệnh là phù hợp, bởi vì: Luật phòng, chống ma túy giao cho các cơ quan lập hồ sơ và đề nghị Tòa án xem xét, quyết định đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc. Việc đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc không phải là biện pháp xử lý hành chính. Dự thảo quy định VKSND kiểm sát trình tự, thủ tục trong việc Tòa án xem xét, quyết định đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc là phù hợp với chức năng, nhiệm vụ của Viện kiểm sát và phù hợp với tính chất, yêu cầu kiểm sát vụ việc.

Về thời hiệu xem xét, quyết định đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc Dự thảo Pháp lệnh không quy định vấn đề này. UBTP có 02 loại ý kiến: Đa số ý kiến cho rằng: Luật Phòng, chống ma túy quy định việc đưa người bị đề nghị vào cơ sở cai nghiện bắt buộc không phải là biện pháp xử lý hành chính; không phải là chế tài pháp luật. Người bị đề nghị được coi là người có bệnh, và cần được chữa bệnh. Không đặt ra vấn đề thời hiệu đối với việc chữa bệnh. Do đó, dự thảo Pháp lệnh không nên quy định thời hiệu đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc là phù hợp.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định cũng đánh giá, dự thảo pháp lệnh đã được chuẩn bị công phu, kỹ lưỡng. Tuần vừa qua UBTP đã làm việc 3 ca, rất trách nhiệm thẩm tra và tham dự các cuộc họp giải trình tiếp thu các ý kiến đóng góp. Các cơ quan Bộ ngành liên quan, Chính phủ cũng đã có ý kiến chính thức về dự thảo pháp lệnh. Tuy nhiên, vẫn còn một số vấn đề có ý kiến khác nhau xin ý kiến tại phiên họp này.

Tại phiên họp, các đại biểu đã tham gia nhiều ý kiến đóng góp. Lãnh đạo TANDTC cũng có phần giải trình làm rõ thêm các ý kiến.