Rào cản vô hình đang khiến doanh nghiệp "chậm lớn"

Tại tọa đàm với chủ đề: “Loại bỏ những rào cản để kinh tế tư nhân phát triển theo Nghị quyết 68-NQ/TW” được tổ chức tại TP.HCM, các chuyên gia và lãnh đạo doanh nghiệp đều cho rằng, doanh nghiệp tư nhân đang bị trong cái vòng luẩn quẩn "xin - cho", mất rất nhiều thời gian và chi phí.

Thông tin đưa ra tại tọa đàm cho thấy, trong thời gian dài, dưới nhiều hình thức, từ việc xin cấp phép, xin chỉ tiêu, cho đến xin chủ trương, nhiều doanh nghiệp vẫn đang phải mất rất nhiều thời gian, chi phí, thậm chí cả cơ hội chỉ để “xin được làm ăn”.

Ngay cả trong các ngành được xem là trụ cột như logistics, năng lượng tái tạo hay tài chính số, doanh nghiệp vẫn phải đi qua một “mê cung thủ tục” mà mỗi chặng đều là xin - cho. Chính điều này khiến nhiều nhà đầu tư nản lòng, hoặc buộc phải chọn con đường không chính thức để tồn tại.

TS Mạc Quốc Anh, Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa TP. Hà Nội khẳng định, doanh nghiệp không thể phát triển nếu phải “xin phép” để được đầu tư, “xin ý kiến” để được cấp quota, hay “xin cơ chế riêng” để được thử nghiệm mô hình mới. Những điều đó khiến môi trường kinh doanh thiếu tính minh bạch, không tạo được sự bình đẳng giữa các chủ thể kinh tế, đặc biệt là giữa doanh nghiệp tư nhân trong nước với các doanh nghiệp FDI.

Hơn nữa, dù Luật Đầu tư đã nêu rõ nguyên tắc “nhà đầu tư được quyền làm những gì pháp luật không cấm”, nhưng thực tế thì nhiều sáng kiến vẫn phải... chờ ý kiến.

Điều này cho thấy, dù nói nhiều đến cải cách, thì tâm lý “làm chủ” của cơ quan quản lý vẫn đang lấn át vai trò phục vụ. Mỗi ngành nghề kinh doanh có điều kiện đều như một “khu vực đặc quyền”, nơi quyền lực hành chính dễ dàng bị lạm dụng.

Bên cạnh đó, theo chuyên gia kinh tế, TS Nguyễn Văn Hiến, trên thực tế, khi vận hành công tác quản lý, nhiều bộ, ngành đã đặt ra các điều kiện, trong đó có cả những điều kiện khá vô lý và không có nhiều ý nghĩa, buộc các doanh nghiệp, người dân phải tuân theo một cách miễn cưỡng.

Nhiều điều kiện bị lạm dụng để gây khó dễ, làm tăng chi phí phi chính thức, làm ảnh hưởng môi trường kinh doanh, mất tính minh bạch và công bằng. Đây là lỗi của hệ thống thực thi, phản ánh tình trạng buông lỏng hoặc lạm quyền của một bộ phận cán bộ thực hiện.

Do đó, để tháo gỡ tận gốc, cần rà soát, loại bỏ những điều kiện kinh doanh không còn phù hợp, chồng chéo, gây cản trở doanh nghiệp, người dân. Chúng ta cần sớm xóa bỏ triệt để cơ chế xin - cho trong quản lý kinh tế, nhất là trong các ngành kinh doanh có điều kiện

Trên thực tế, nhiều bộ ngành đang tích cực rà soát các văn bản quy phạm pháp luật, loại bỏ các điều kiện kinh doanh không cần thiết, đơn giản hóa thủ tục hành chính. Tuy nhiên, theo giới chuyên gia, chừng nào vẫn còn khái niệm “xin phép” để được làm điều luật không cấm, thì cơ chế xin - cho vẫn chưa thực sự bị triệt tiêu.

Triệt tiêu cơ chế xin - cho không chỉ là một yêu cầu hành chính, mà là mệnh lệnh phát triển nếu Việt Nam muốn có doanh nghiệp lớn, nền kinh tế vững mạnh và độc lập hơn. Muốn vậy, cần sớm luật hóa các nguyên tắc thị trường, xóa bỏ hoàn toàn vai trò “xin phép” của doanh nghiệp khi làm điều đúng, minh bạch hóa quy trình cấp phép và đảm bảo quyền bình đẳng trong tiếp cận cơ hội phát triển. Chỉ khi nào doanh nghiệp không còn phải đi “xin” để được sống, thì Nghị quyết 68-NQ/TW mới thực sự đi vào cuộc sống.