Nỗi lo trẻ trầm cảm, tự hủy hoại bản thân vì bạo lực học đường

Bắt nạt học đường là câu chuyện không mới, thế nhưng tình trạng này xuất hiện ngày càng nhiều và một số cha mẹ vẫn nghĩ rằng đó là chuyện của trẻ con.

Tại Viện Sức khoẻ tâm thần, Bệnh viện Bạch Mai thường tiếp nhận những học sinh có ý tưởng tự sát, trầm cảm hoặc buồn chán, bi quan, giảm các hoạt động hàng ngày sau khi bị bạo lực học đường. Đâu đó một số nơi, các em bị bắt nạt, bị bạo lực, có phản hồi với bố mẹ, thầy cô nhưng không được tiếp nhận, chia sẻ, đã gây ra những hậu quả đáng tiếc.

BS Đỗ Thùy Dung - Phòng Sức khỏe tâm thần trẻ em và vị thành niên (M4), Viện Sức khỏe tâm thần đã chia sẻ về một bệnh nhân bị trầm cảm, có ý định tự tử sau một thời gian dài bị bạn bè bắt nạt ở trường.

Theo đó, nữ sinh lớp 8 (14 tuổi, tại Bắc Ninh) vào viện do buồn chán, có ý định tự sát, tự hủy hoại bản thân. Bệnh nhân có tiền sử khoẻ mạnh, không có tiền sử viêm não, chấn thương sọ não; không có tiền sử sử dụng chất tác động tâm thần.

Theo gia đình nữ sinh, ở bậc tiểu học, bệnh nhân học tập tốt, lên cấp II, bệnh nhân có học lực giỏi khi học lớp 6, 7. Bệnh nhân ít chơi với các bạn ở lớp, chỉ có một vài bạn thân ngoài lớp. Bệnh nhân ít khi nói chuyện với các bạn cùng lớp.

Khoảng 1 năm nay, nữ sinh có căng thẳng với một nhóm bạn nữ trong lớp. Các bạn hay nói mỉa mai, chê bai về ngoại hình, nói xấu nữ sinh rằng em "kiêu, chảnh" và "khinh người", cho rằng em hay "nhìn đểu".

Nhóm bạn nữ trong lớp thường đe dọa, xúc phạm, có lúc cầm vở tát vào mặt bệnh nhân trong lớp học vào giờ ra chơi. Thỉnh thoảng khi tan học, nhóm bạn có chặn bên ngoài trường để gây căng thẳng, có lúc đánh bệnh nhân.

Bệnh nhân còn bị các bạn doạ nếu mách giáo viên hoặc bố mẹ sẽ bị đánh nhiều hơn. Do đó, bệnh nhân không dám báo cáo. Bệnh nhân đã có lần nói qua với mẹ về việc gặp một vài vấn đề với bạn trên lớp (không nói cụ thể bị bắt nạt) nhưng mẹ bệnh nhân cho rằng đó là việc trẻ con, tuổi học trò nên bảo con tự giải quyết.

Bị bắt nạt kéo dài khoảng gần 1 năm khiến bệnh nhân luôn lo lắng, căng thẳng và sợ hãi, dễ cáu gắt, nổi nóng với người thân, học tập bị giảm sút. Bệnh nhân nghỉ học thường xuyên hơn, trở lên lầm lì và ít nói hơn, ăn uống kém, đêm ngủ chập chờn.

Khoảng 2 tuần trước khi vào viện, bệnh nhân tự ý nghỉ học ở nhà, chỉ ở trong phòng khóc, có suy nghĩ tiêu cực, không muốn sống, có ý nghĩ tự sát để giải thoát, có hành vi rạch tay với mục đích giảm căng thẳng. Gia đình lo lắng nên đưa con đi khám và được nhập viện. Các bác sĩ chẩn đoán, nữ sinh bị trầm cảm nặng, có ý tưởng tự sát và có hành vi tự hủy hoại.

"Sau 21 ngày điều trị liệu pháp tâm lý và thuốc, bệnh nhân đã tích cực giao tiếp, hoạt động, tương tác, giảm ý tưởng tự sát, kiểm soát và giảm hành vị tự huỷ hoại", BS Dung nói.

Hiện, bệnh nhân được xuất viện về nhà, tái khám tại phòng khám ngoại trú bệnh viện sau 2 tuần.

Bị bắt nạt, trẻ có thể đối diện với nguy cơ gì?

BSCKII Nguyễn Hoàng Yến - Phòng Sức khoẻ tâm thần trẻ em và thanh thiếu niên, Viện Sức khoẻ tâm thần, đồng thời là giảng viên Bộ môn Tâm thần, Trường Đại học Y Hà Nội cho hay, bắt nạt là việc sử dụng vũ lực, ép buộc, trêu chọc, đe doạ, lạm dụng được lặp đi lặp lại của người được cho là mạnh mẽ, quyền lực hơn về thể chất hoặc xã hội.

Hành vi bắt nạt có 3 yếu tố chính: Hành vi hung hăng, lời nói nhằm làm tổn thương cá nhân cả về thể chất, tinh thần và xã hội; hành vi lặp đi lặp lại; có sự mất cân bằng về sức mạnh thể chất và xã hội.

Theo BS Yến, hành vi bắt nạt là một vấn đề nghiêm trọng ở trẻ em và thanh thiếu niên trong độ tuổi đi học. Nó có tác động ngắn hạn và dài hạn đối với cá nhân bị bắt nạt, cá nhân bắt nạt, cũng như người ngoài cuộc có mặt trong sự kiện bắt nạt. Bắt nạt ảnh hưởng ngay lập tức tới sức khoẻ thể chất.

"Bắt nạt học đường có thể ảnh hưởng tới sức khỏe tinh thần, thể chất và tình cảm trong những năm học và khi trưởng thành. Nó có thể dẫn đến chấn thương thể chất, các vấn đề xã hội hay cảm xúc, và trong một số trường hợp là tử vong", BS Yến nói.

Trung bình 1 tháng, Viện Sức khỏe tâm thần tiếp nhận 3-4 học sinh bị bắt nạt, bạo lực học đường đến khám, thường đông vào dịp hè hoặc đầu năm học. Có những trường hợp bị bạn bắt nạt ở trường, cũng có trường hợp bị bắt nạt qua mạng, lập nhóm trên mạng xã hội để "anti" bạn. Khi đến đây, bệnh nhân có biểu hiện buồn chán, bi quan, có hành vi làm giảm đi các hoạt động hàng ngày của học sinh như: ăn kém, cáu gắt với cha mẹ, học tập sa sút hoặc không có hứng thú học.

Lý giải vì sao nhiều học sinh bị bắt nạt, bị bạo lực học đường nhưng không nói với cha mẹ, thầy cô giáo. BS Yến cho biết, ở lứa tuổi thanh thiếu niên, các em đang muốn chứng tỏ mình, muốn tự giải quyết bằng khả năng của mình. Khi bị bắt nạt, các em chưa muốn nói điều đó ra với thầy cô, cha mẹ, vì nghĩ rằng mình nói ra thì mình là người yếu đuối, không giải quyết được vấn đề.

Nhiều nghiên cứu nhận thấy các vấn đề ở thanh thiếu niên bị bắt nạt có lòng tự trọng thấp, cảm thấy chán nản, lo lắng và cô đơn. Những cá nhân từng bị bắt nạt trên mạng cho biết mức độ trầm cảm và ý định tự tử cao hơn, cũng như gia tăng cảm xúc đau khổ, thái độ thù địch bên ngoài và hành vi phạm pháp, so với những người không bị bắt nạt. Hơn nữa, mức độ trầm cảm ở thanh thiếu niên từng bị bắt nạt trên mạng đã được chứng minh là có tương quan với mức độ và mức độ nghiêm trọng của bắt nạt trên mạng.

"Để dự phòng bắt nạt học đường cần có sự phối hợp của gia đình và nhà trường. Bên cạnh đó, cộng đồng cần có các chương trình truyền thông, hợp tác liên ngành trong việc giải quyết bắt nạt học đường. Chương trình bao gồm các đường dây nóng về giáo dục, xử lý các khủng hoảng", BS Yến khuyến cáo.