Những lời khai “đối nhau” trong vụ mua bán đất ở Ninh Bình

Theo cáo trạng, Phạm Thị Mỹ làm nghề kinh doanh dịch vụ lưu trú khách sạn và mua bán, môi giới mua bán bất động sản. Thông qua em trai là anh Phạm Văn Hà, bị cáo Mỹ và chị Quách Thị Mai Lan (bạn gái của anh Hà) quen biết nhau.

Trong khoảng thời gian từ tháng 1 đến tháng 3/2023, Mỹ biết chị Lan có nhu cầu đầu tư tiền để kinh doanh bất động sản. Mặc dù không có giao dịch mua bán, chuyển nhượng hay sở hữu thửa đất của ông H.T.T (tại Thanh Hóa) nhưng Mỹ đã nói với chị Lan về việc đầu tư thửa đất trên, hứa hẹn sẽ cắt chia cho chị Lan 200m2. Chị Lan tin tưởng nên đã chuyển cho Mỹ với tổng số tiền 1 tỷ đồng. Sau khi nhận tiền, Mỹ đã sử dụng vào mục đích cá nhân.

Quá trình điều tra, Phạm Thị Mỹ khai có nhận 1 tỷ đồng của chị Lan và đã sử dụng vào việc gì không nhớ nhưng không phải nhận tiền để mua bán thửa đất của gia đình ông H.T.T cho chị Lan. Mỹ cũng khẳng định bản thân không chỉ vị trí đất nhà ông H.T.T cho chị Lan và anh Hà và bản thân bị cáo không có ý thức lừa đảo chiếm đoạt tiền của chị Lan.

Ngày 15/8/2024, bị cáo Mỹ đã tự giác giao nộp số tiền 1 tỷ đồng cho Cơ quan điều tra để trả lại cho chị Lan.

Những lời khai "đối nhau"

Tuy nhiên, tại phiên tòa, bị cáo Mỹ không thừa nhận nội dung cáo trạng. Giải thích về việc từng có lời khai nhận tội, bị cáo nói thời điểm đó một người bạn cùng phòng giam tử vong nên rất hoảng sợ, “chỉ muốn nhận cho xong để được về”, toàn bộ lời khai là do “điều tra viên đọc cho chép”. Khi bình tĩnh trở lại, bị cáo nhận thấy mình không lừa đảo nên thay đổi lời khai.

Bị cáo khai mình và bị hại vốn thân thiết, từng cùng nhau mua bán đất để kiếm lời. Đúng là bị hại đã chuyển 1 tỉ đồng cho bị cáo, song số tiền này là do bị hại chủ động đặt vấn đề, nói đang có tiền nhàn rỗi nên muốn nhờ bị cáo đầu tư dài hạn 3 - 5 năm, miễn sao có lợi nhuận.

Bị cáo cũng phủ nhận việc dẫn bị hại đi xem đất. Bởi lẽ, bị cáo đang đầu tư vào nhiều lô đất, bị hại nhờ đầu tư nhưng là đầu tư lâu dài chứ không phải lướt sóng, nên khi bị hại đặt vấn đề thì bị cáo nói sẽ tính toán chứ chưa chốt là mảnh đất cụ thể nào.

Với số tiền 1 tỷ đồng, vì bị hại cho phép sử dụng miễn sao có lời, bị cáo đã tạm thời dùng vào việc cá nhân, song trong nhà lúc nào cũng sẵn tiền mặt để xử lý khi cần thiết, chứ không phải lừa bị hại để lấy tiền chi tiêu.

Ngược lại, bị hại khẳng định ít nhất 2 lần được dẫn đi xem đất. Số tiền 1 tỉ đồng là để mua mảnh đất mà bị cáo giới thiệu, chứ không phải đầu tư chung chung. Sau khi chuyển tiền và chờ mãi không thấy sang tên đất, bị hại hỏi thì bị cáo lấy lý do hồ sơ trục trặc, thậm chí gọi điện mà không bắt máy.

Em trai của bị cáo được triệu tập với tư cách người làm chứng. Ông này cho biết “rất khó xử” khi một bên là bạn gái, một bên là chị gái, nhưng “việc gì phải ra việc đó”. Ông khẳng định lời khai của bạn gái là đúng, từng khuyên chị gái trả lại tiền để giải quyết êm xuôi song không thành.

Trong phần luận tội và đề nghị mức án, đại diện Viện kiểm sát (VKS) cho rằng bị cáo không thành khẩn nhận tội, bị cáo đã dùng các thủ đoạn gian dối, bao gồm việc đưa ra thông tin không đúng về thửa đất, nhằm mục đích chiếm đoạt tiền của bị hại, bị cáo nói nhận tội vì hoảng sợ khi thấy bạn cùng phòng giam tử vong và bị điều tra viên tác động vào lời khai, song không đưa ra được căn cứ chứng minh cho việc này,.. Do đó, VKS đề nghị HĐXX tuyên phạt bị cáo mức án từ 14 - 15 năm tù về tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản”.

Luật sư đề nghị làm rõ các “điểm mờ”

Trước phần đề nghị của VKS, luật sư Nguyễn Thị Phương Anh và luật sư Lê Ngọc Hà, người bào chữa cho bị cáo Mỹ cho rằng, chưa đủ căn cứ pháp lý xác định thân chủ phạm tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản”.

Thứ nhất, thông tin mà Mỹ trao đổi với bà Lan về việc góp tiền mua đất là có thật, không phải gian dối. Việc bị cáo giao dịch, trao đổi với anh Huấn về việc mua bán thửa đất diễn ra trong thời gian dài, trao đổi nhiều lần chứ không phải đã dừng lại ở lần đầu tiên bị cáo Mỹ vào xem đất. Sau khi vào xem đất trực tiếp, bị cáo và anh Huấn còn có nhiều lần trao đổi, gọi và nhắn tin qua Zalo. Điều này cho thấy hai bên chưa thực hiện được giao dịch (đặt cọc, chuyển tiền, ký kết thoả thuận mua bán…), cũng chưa kết thúc việc trao đổi mua bán, chứ không phải đưa ra thông tin gian dối để chiếm đoạt tiền.

Thứ hai, không có chứng cứ vật chất cụ thể như nội dung tin nhắn, đoạn ghi âm, lời hội thoại qua điện thoại, hình ảnh chứng minh Mỹ là người chủ động trao đổi với bà Lan về việc góp tiền mua đất. Hồ sơ vụ án và lời khai của bị cáo đều khẳng định bà Lan mới là người chủ động hỏi, đề cập việc đang có khoản tiền 1 tỷ đồng, muốn góp cho bị cáo đầu tư mua đất chung.

Thứ ba, việc bị cáo Mỹ nhờ ông Đinh Ngọc Toàn đi kiểm tra thực địa, thực hiện các kỹ thuật đo đạc diện tích đất của 1 thửa đất thuộc xã Ban Công, huyện Bá Thước, tỉnh Thanh Hóa vào tháng 3/2023 là có thật, không phải là thủ đoạn gian dối. Đồng thời, ông Lục Văn Tuấn không phải là người trực tiếp thực hiện các kỹ thuật kiểm tra thực địa, đo đạc diện tích đất mà chỉ tham gia với vai trò là người chứng kiến.

Theo luật sư, cơ quan tiến hành tố tụng lại tin vào lời khai chưa được kiểm chứng của chị Lan trình bày về nội dung của Video Call không có trong hồ sơ vụ án trong đó có nội dung tố cáo và lời khai không đúng sự thật để xác định là chứng cứ buộc tội bị cáo Mỹ như vậy là khiên cưỡng, thiếu tính thuyết phục.

Thứ tư, cáo trạng xác định bị cáo Mỹ nhiều lần chỉ vị trí thửa đất không có thật để thỏa thuận sẽ giao dịch với bà Lan là không đúng thực tế. Quá trình nghiên cứu toàn bộ hồ sơ vụ án chúng tôi không thấy có bất cứ tài liệu, chứng cứ vật chất nào như nội dung tin nhắn, đoạn ghi âm, lời hội thoại qua điện thoại, hình ảnh… mà chỉ có lời khai một chiều của bà Lan và ông Hà về nội dung trên.

Tại phiên tòa, ngoài lời khai ra, bà Lan và ông Hà không xuất trình được bất cứ tài liệu, chứng cứ nào chứng minh lời khai của mình là đúng sự thật. Trong khi đó, bị cáo không có lời khai nào thừa nhận thông tin “khoảng tháng 4/2023, Mỹ đã dẫn chị Lan và anh Hà vào chọn vị trí 200m2 đất gồm 10m mặt đường và 20m chiều sâu”.

Vẫn theo luật sư, bị cáo Mỹ đã thỏa thuận với bà Lan và bà Lan đã nhận lời bán 1 mảnh đất khác hộ bị cáo để lấy tiền trả cho bà Lan chứ bị cáo không có ý thức chiếm đoạt bằng được khoản tiền 1 tỉ đồng. Xuyên suốt quá trình điều tra, bị cáo không chối cãi, không phủ nhận khoản tiền 1 tỷ đồng đã nhận là tiền đầu tư mua đất cho bà Lan, hoàn toàn khác với các hành vi thường gặp trong vụ án lừa đảo là bị can tìm mọi cách phủ nhận, không thừa nhận tiền, tài sản đã nhận của bị hại để chiếm đoạt tiền, tài sản của bị hại.

Đặc biệt, bị cáo đã tự nguyện giao nộp cho Cơ quan điều tra số tiền 1 tỷ đồng để chuyển trả cho bà Lan trước khi Cơ quan điều tra ban hành quyết định khởi tố vụ án, khởi tố bị can. Như vậy, hậu quả vật chất chưa xảy ra, bị cáo không có ý thức chiếm đoạt tiền và chưa chiếm đoạt số tiền 1 tỷ đồng. Cơ quan điều tra chưa chứng minh được thời điểm tội phạm hoàn thành, việc khởi tố, truy tố là có phần khiên cưỡng, không nhân văn.

Cũng trong phần tranh luận, các luật sư của bị cáo Mỹ cũng cung cấp một vi bằng được cho là ảnh chụp màn hình tin nhắn giữa bị cáo Mỹ và em trai trước khi vụ án bị khởi tố. Nội dung tin nhắn cho thấy hai người có mâu thuẫn vì chuyện đầu tư đất đai. Vì thế, lời khai làm chứng của ông này có thể không đảm bảo khách quan… Do đó, các luật sư đề nghị HĐXX trả hồ sơ để điều tra bổ sung, làm rõ các “điểm mờ” như đã nêu. Trường hợp không chấp nhận trả, luật sư đề nghị HĐXX áp dụng nguyên tắc suy đoán vô tội cho bị cáo.