Sức Khỏe

Nhiễm độc xyanua do uống nước măng chua

Nguyễn Liên - Quang Huy • 17/06/2023 - 20:16

Một bệnh nhân nữ ở Thái Nguyên rơi vào tình trạng hôn mê, thở máy, tổn thương cơ tim do uống nước từ lọ măng chua nhà làm.

Mới đây, Trung tâm chống độc Bệnh viện Bạch Mai đã tiếp nhận một bệnh nhân nữ 44 tuổi từ Thái Nguyên chuyển đến trong tình trạng hôn mê, tổn thương cơ tim, phải thở máy.

Măng chua có chứa xyanua, nếu ăn/uống nhiều có thể bị ngộ độc

Theo lời kể của gia đình, bệnh nhân cùng chồng uống nước măng chua từ lọ măng chua nhà tự ngâm (lọ chứa khoảng 1kg măng tre, ngâm tươi đã để được một năm, dùng để ăn dần).

Bệnh nhân uống khoảng 200ml, còn chồng uống khoảng 30ml (không có biểu hiện gì). Sau uống khoảng 5 phút, bệnh nhân xuất hiện triệu chứng đau đầu, nôn nhiều, co giật toàn thân, hôn mê.

Sau khi được cấp cứu tại bệnh viện địa phương, kết quả xét nghiệm máu có tình trạng nhiễm toan chuyển hóa nặng, lactat máu tăng cao. Bệnh nhân được chuyển tới Trung tâm chống độc, Bệnh viện Bạch Mai do nghi ngộ độc xyanua tiên lượng nặng, có thể diễn biến phức tạp.

Bác sĩ Nguyễn Trung Nguyên, giám đốc Trung tâm chống độc bệnh viện, cho biết theo các kết quả xét nghiệm cho thấy tất cả các mẫu đều có chứa xyanua. Bao gồm cả mẫu nước măng và các mẫu từ cơ thể bệnh nhân.

Bệnh nhân được tiếp tục điều trị hồi sức tích cực, tình trạng cải thiện dần, tỉnh táo, các xét nghiệm trở về bình thường và đã được rút nội khí quản. Sau 4 ngày điều trị, bệnh nhân đã được xuất viện.

TS.BS. Nguyễn Trung Nguyên - Giám đốc Trung tâm chống độc Bệnh viện Bạch Mai - cho biết, xyanua là chất cực độc, liều thấp nhất có thể gây tử vong trên người là 0,56 mg/kg cân nặng, nên với trọng lượng của bệnh nhân, uống 30mg xyanua đã có thể gây tử vong.

Măng là món ăn khoái khẩu của nhiều người tuy nhiên cần biết cách chế biến và sử dụng đúng nếu không sẽ gây độc nguy hiểm.

TS. Nguyên cho biết, một số loài cây như sắn và măng (măng tre, vầu, trúc,…) có chứa các tiền chất của xyanua (gọi là các chất glycoside sinh xyanua). Khi ăn vào cơ thể, các chất này sẽ chuyển thành xyanua.

Trong măng, chất glycoside sinh xyanua được gọi là taxiphyllin đã được xác định. Đồng thời, măng cũng chứa một enzym gọi là B-glycosidase có khả năng chuyển đổi taxiphyllin thành xyanua (HCN).

Tuy nhiên, khi cây măng nguyên vẹn, enzym B-glycosidase ở trạng thái không tiếp xúc với chất taxiphyllin, nên không tạo ra xyanua. Khi cây măng bị đứt gãy, giập nát, hoặc măng được thái và ngâm, thì enzym B-glycosidase tiếp xúc với chất taxiphyllin và chuyển chất này thành xyanua.

Ruột người cũng có enzym B-glycosidase tồn tại, vì vậy khi măng đi qua ruột, enzym này sẽ chuyển đổi taxiphyllin thành xyanua và hấp thụ vào cơ thể.

Trên thực tế, lượng độc tố trong măng nhanh chóng giảm nhiều qua quá trình chế biến như luộc, ngâm, ủ. Khi ngâm măng, một lượng xyanua nhất định cũng được tạo ra, cả xyanua và chất taxiphyllin khuếch tán ra nước, lượng độc tố trong măng có thể giảm đi nhưng các độc tố có trong nước có thể tăng lên, nên nếu uống quá nhiều nước măng có thể bị ngộ độc.

Ngộ độc xyanua do ăn măng ở người rất hiếm gặp và chỉ khi ăn quá nhiều tới mức ăn no măng hoặc ăn nhiều, đặc biệt là với măng tươi, do lượng độc tố còn nhiều.

Cách phòng tránh ngộ độc xyanua do ăn măng và sắn

Để phòng tránh ngộ độc xyanua do ăn măng và sắn, Trung tâm chống độc khuyến cáo người dân cần chế biến trước khi ăn.

Với măng nên luộc sôi kỹ trong 1-2 tiếng; măng tươi trước khi ngâm trong lọ thì thái thành các miếng nhỏ và mỏng, ngâm trong nước 24 giờ để loại bớt độc tố. Trong quá trình luộc hoặc ngâm măng cần thay nước nhiều lần để loại bỏ độc tố.

Người dân cũng nên tránh ăn quá nhiều măng một lúc. Nước ngâm măng có thể làm gia vị nhưng không nên uống nhiều. Với sắn thì cần bóc sạch vỏ, rửa sạch nhựa và ngâm kỹ trong nước hoặc thay nước nhiều lần, cũng không nên ăn quá nhiều.

Các chuyên gia đặc biệt khuyến cáo: không nên nghe theo những quan niệm sai lầm như uống nước măng tươi để hạ sốt và chữa bệnh, nấu kỹ măng sẽ mất chất, hay măng ngâm dấm chưa đủ thời gian đã ăn… vì sẽ gây nên tình trạng ngộ độc xyanua có trong măng.