Hạ viện Mỹ công nhận “nạn diệt chủng người Armenia” khiến Thổ Nhĩ Kỳ tức giận

Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi nói rằng bà rất vinh dự được tham gia cùng các đồng nghiệp của mình "tưởng nhớ đến một trong những tội ác tàn bạo của thế kỷ 20"

Tiếng hoan hô và tiếng vỗ tay vang lên khi kết quả bỏ phiếu được công bố với 405 phiếu ủng hộ, 11 phiếu chống. Đây là lần đầu tiên một nghị quyết như thế được thông qua tại phiên họp toàn thể của một viện Quốc hội Mỹ. Văn kiện cũng là sự đồng thuận hiếm hoi mà các nghị sĩ đảng Dân chủ và Cộng hòa đạt được.

Những tranh cãi lịch sử xung quanh vụ thảm sát người Armenia thời Chiến tranh Thế giới thứ nhất vẫn phủ bóng đen lên quan hệ giữa hai nước Armenia và Thổ Nhĩ Kỳ. Armenia cho rằng có khoảng 1,5 triệu công dân nước này đã bị giết hại trong cuộc chiến tranh này.

Trong khi đó, Thổ Nhĩ Kỳ vẫn luôn bác bỏ vụ thảm sát, cầm tù và trục xuất cưỡng ép đối với người Armenia từ năm 1915 và sau đó leo thang thành vụ diệt chủng dưới Đế chế Ottoman ngày 24/4/1915.

Các nhà lập pháp Hoa Kỳ đã đưa ra cùng lúc hai “cú đấm” đối với Thổ Nhĩ Kỳ vào đúng ngày quốc khánh của nước này - đó là nghị quyết công nhận “nạn diệt chủng người Armenia” được thông qua và một dự luật áp đặt các biện pháp trừng phạt đối với cuộc tấn công người Kurd ở vùng Đông Bắc Syria sau khi Mỹ rút quân khỏi khu vực này.

Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi cho biết bà rất vinh dự được tham gia cùng các đồng nghiệp của mình "để tưởng nhớ đến một trong những tội ác tàn bạo của thế kỷ 20: vụ giết hại có hệ thống hơn 1,5 triệu đàn ông, phụ nữ và trẻ em Armenia của Đế quốc Ottoman."

Người Armenia nói rằng những vụ giết người hàng loạt người dân Amrenia từ năm 1915 đến 1917 là một tội diệt chủng – đây là một tuyên bố được công nhận bởi khoảng 30 quốc gia.

Thổ Nhĩ Kỳ phủ nhận mạnh mẽ cáo buộc diệt chủng và nói rằng cả người Armenia và người Thổ Nhĩ Kỳ đều chết vì chiến tranh thế giới thứ nhất. 

Bộ Ngoại giao Thổ Nhĩ Kỳ ngay lập tức ra tuyên bố phản đối, lên án mạnh mẽ cuộc bỏ phiếu tại Mỹ và cho rằng, quốc gia đồng minh trong NATO này đang tìm cách biến những sự kiện lịch sử thành một vấn đề chính trị.

"Chúng tôi tin rằng những người bạn Mỹ của Thổ Nhĩ Kỳ ủng hộ việc tiếp tục liên minh và quan hệ thân thiện sẽ đặt câu hỏi về sai lầm nghiêm trọng này và những người có trách nhiệm sẽ bị phán xét bởi lương tâm của người dân Mỹ", Bộ Ngoại giao Thổ Nhĩ Kỳ cho biết.

Thủ tướng Armenia Nikol Pashinyan đã ca ngợi động thái này của Hạ viện. Ông đã viết trên twitter rằng đây là một "bước đi táo bạo để bảo vệ sự thật và sự bất công lịch sử. Nó cũng mang lại sự an ủi cho hàng triệu hậu duệ của nạn nhân diệt chủng người Armenia".

Thủ tướng Armenia Nikol Pashinyan hoan nghênh nghị quyết của Hạ viện Hoa Kỳ chính thức công nhận "nạn diệt chủng người Armenia"

Năm 2017, Tổng thống Mỹ Donald Trump mới nhậm chức đã chỉ trích các vụ giết người là "một trong những tội ác tàn bạo hàng loạt tồi tệ nhất thế kỷ 20", nhưng để phù hợp với thực tiễn lâu đời của Hoa Kỳ, ông đã không sử dụng từ “diệt chủng”.

Trước khi được bầu vào năm 2008, người tiền nhiệm của ông Barack Obama đã cam kết công nhận tội diệt chủng, nhưng cuối cùng đã không làm như vậy trong hai nhiệm kỳ của mình.

Nhưng Chủ tịch Hạ viện Pelosi đã đưa ra những nhận xét táo bạo hôm thứ 3 rằng, sự thật của "tội ác đáng kinh ngạc" đã bị từ chối quá lâu rồi.

"Hôm nay, chúng ta hãy nói rõ sự thật tại đây và nó sẽ được khắc vĩnh viễn vào Hồ sơ Quốc hội: Sự man rợ cam kết chống lại người Armenia là một cuộc diệt chủng".

Hạ viện cũng thông qua một biện pháp lưỡng đảng áp đặt các biện pháp trừng phạt đối với các quan chức cấp cao của Thổ Nhĩ Kỳ liên quan đến quyết định khởi động cuộc tấn công Syria cùng với một ngân hàng của Thổ Nhĩ Kỳ.

Một dự luật trừng phạt tương tự đã được đưa ra tại Thượng viện, nhưng không có phiếu bầu nào được thực hiện.

Bộ Ngoại giao Thổ Nhĩ Kỳ "lên án mạnh mẽ" quyết định phê chuẩn các lệnh trừng phạt của Hạ viện nói rằng, họ "không có dấu hiệu tốt với tinh thần quan hệ" khi các đồng minh NATO và cũng đi ngược lại thỏa thuận với Hoa Kỳ về Syria.

Chính quyền Trump trước đó đã tuyên bố các biện pháp trừng phạt khiêm tốn hơn đối với Thổ Nhĩ Kỳ vì cuộc tấn công, trước khi dỡ bỏ chúng khi đạt được đàm phán ngừng bắn với Ankara.

Cựu Phó Tổng thống Joe Biden đã ca ngợi cuộc bỏ phiếu về vấn đề “nạn diệt chủng người Armenia”, đã viết trên twitter rằng "bằng cách thừa nhận tội diệt chủng này, chúng tôi tôn trọng ký ức của các nạn nhân và thề: sẽ không bao giờ để việc đó lặp lại".

Những người không hoạt động chính trị cũng ca ngợi nghị quyết này của Hạ viện. Ngôi sao truyền hình thực tế Hoa Kỳ Kim Kardashian, người có nguồn gốc Armenia, đã viết trên twitter với 62 triệu người theo dõi của cô. "Đây là vấn đề cá nhân đối với tôi và hàng triệu người Armenia là hậu duệ của những người sống sót sau nạn diệt chủng", cô nói.

Theo ước tính, có khoảng 500.000 đến 1,5 triệu người Mỹ gốc Armenia.