Điều kiện để công chức ứng cử đại biểu Quốc hội và quy trình giới thiệu ứng cử ở Trung ương

Theo Luật Bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân, người ứng cử đại biểu Quốc hội phải đáp ứng các tiêu chuẩn của đại biểu Quốc hội quy định tại Luật tổ chức Quốc hội.

Cùng với Thông báo kết luận số 174-TB/TW của Bộ Chính trị về phương hướng bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XV và đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2021-2026 (Kết luận số 174) đã cụ thể hóa đầy đủ hơn đối với người ứng cử đại biểu Quốc hội, ứng cử đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp đang công tác tại các cơ quan Nhà nước, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị-xã hội, đơn vị sự nghiệp công lập, doanh nghiệp nhà nước.

Mặt khác, quán triệt Kết luận số 174, Hướng dẫn 36 đã bổ sung cụ thể yêu cầu phải kiên quyết không để lọt những người không xứng đáng, những người chạy chức, chạy quyền tham gia Quốc hội và Hội đồng nhân dân các cấp.

Công chức ứng cử đại biểu Quốc hội cần điều kiện gì?

Ngoài tiêu chuẩn chung, Hướng dẫn 36 cũng quy định chi tiết về tiêu chuẩn, điều kiện của đại biểu Quốc hội chuyên trách và đại biểu Hội đồng nhân dân chuyên trách.

Cụ thể: Trung thành với Tổ quốc, Nhân dân và Hiến pháp, phấn đấu thực hiện công cuộc đổi mới, vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh.

Đối với cán bộ đảng viên phải là những người tiêu biểu, xuất sắc, có bản lĩnh chính trị vững vàng, có năng lực, kinh nghiệm, thể hiện trách nhiệm nêu gương, không vi phạm những điều đảng viên, cán bộ, công chức, viên chức không được làm. Liên hệ chặt chẽ với nhân dân, lắng nghe ý kiến, nguyện vọng của nhân dân, được nhân dân tín nhiệm. Có điều kiện tham gia các hoạt động của Quốc hội…

Đối với người giới thiệu để bầu đại biểu Quốc hội chuyên trách phải có quy hoạch đại biểu Quốc hội chuyên trách hoặc quy hoạch chức danh Thứ trưởng và tương đương trở lên; ở địa phương phải là các chức danh giám đốc sở, ngành và tương đương trở lên; chỉ huy trưởng bộ chỉ huy quân sự tỉnh, chỉ huy trưởng bộ đội biên phòng tỉnh, giám đốc công an tỉnh và tương đương trở lên.

Cán bộ, công chức, viên chức lần đầu ứng cử đại biểu Quốc hội phải đủ tuổi tham gia 2 khóa trở lên hoặc ít nhất trọn một khóa tính đến tháng 5/2021, nam sinh từ tháng 2/1966, nữ sinh từ tháng 01/1971 trở lại đây (tính đến tháng 5/2021 chưa quá 55 tuổi 3 tháng đối với nam; 50 tuổi 4 tháng đối với nữ).

Đại biểu Quốc hội chuyên trách tái cử (trừ các Ủy viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội) phải còn đủ tuổi công tác ít nhất là 1/2 nhiệm kỳ (30 tháng) trở lên tính đến tháng 5/2021, nam sinh từ tháng 8/1963, nữ sinh từ tháng 7/1968 trở lại đây (tính đến tháng 5/2021 chưa quá 57 tuổi 9 tháng đối với nam; 52 tuổi 10 tháng đối với nữ).
Riêng những người ứng cử đại biểu Quốc hội là cán bộ Quân đội, Công an thực hiện theo độ tuổi quy định tại Luật sĩ quan Quân đội nhân dân Việt Nam và Luật Công an nhân dân.

Đại biểu Quốc hội chuyên trách ở Trung ương khi đến tuổi nghỉ hưu được giữ chức vụ công tác đến hết nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV. Đại biểu Quốc hội chuyên trách ở địa phương khi đến tuổi nghỉ hưu thì thôi giữ các chức vụ và tiếp tục làm nhiệm vụ đại biểu Quốc hội đến hết nhiệm kỳ.

Việc xem xét kết luận về tiêu chuẩn chính trị và bố trí sử dụng đối với nhân sự là đảng viên, cán bộ, công chức, viên chức và người lao động trong các doanh nghiệp nhà nước ứng cử đại biểu Quốc hội thực hiện theo Quy định 126-QĐ/TW của Bộ Chính trị và Hướng dẫn 19-HD/BTCTW của Ban Tổ chức Trung ương.

Hồ sơ ứng cử đại biểu Quốc hội khóa XV gồm: Đơn ứng cử theo mẫu số 01/HĐBC-QH; Sơ yếu lý lịch theo mẫu số 02/HĐBC-QH, có đóng dấu giáp lai và xác nhận của cơ quan, tổ chức, đơn vị nơi người ứng cử công tác hoặc Ủy ban nhân dân cấp xã nơi người ứng cử cư trú; Tiểu sử tóm tắt theo mẫu số 03/HĐBC-QH; Bản kê khai tài sản, thu nhập theo mẫu số 04/HĐBC-QH. Mỗi bộ hồ sơ ứng cử kèm theo 03 ảnh chân dung màu, nền trắng, cỡ 4x6cm (không kể ảnh dán trên Sơ yếu lý lịch và Tiểu sử tóm tắt); Ảnh được chụp trong thời gian 6 tháng tính đến này nộp hồ sơ ứng cử.

Người ứng cử thực hiện kê khai các nội dung đầy đủ, chính xác theo hướng dẫn trong các mẫu văn bản thuộc hồ sơ ứng cử. Việc kê khai có thể thực hiện bằng cách viết tay hoặc đánh máy nhưng phải bảo đảm đúng mẫu văn bản thuộc hồ sơ ứng cử do Hội đồng Bầu cử quốc gia ban hành. Người ứng cử ký vào từng trang văn bản của hồ sơ ứng cử.

Người được tổ chức chính trị, các tổ chức chính trị-xã hội, tổ chức xã hội, lực lượng vũ trang nhân dân, cơ quan nhà nước ở trung ương giới thiệu ứng cử đại biểu Quốc hội nộp 2 bộ hồ sơ ứng cử tại Hội đồng Bầu cử quốc gia (Nhà Quốc hội, số 01 đường Độc Lập, quận Ba Đình, thành phố Hà Nội).

Người được cơ quan, tổ chức, đơn vị ở địa phương giới thiệu ứng cử đại biểu Quốc hội và người tự ứng cử đại biểu Quốc hội nộp 2 bộ hồ sơ ứng cử tại Ủy ban Bầu cử ở tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương nơi mình cư trú hoặc công tác thường xuyên.

Quy trình giới thiệu ứng cử đại biểu Quốc hội khóa XV ở Trung ương

Việc giới thiệu người của cơ quan, tổ chức, đơn vị ở Trung ương ứng cử đại biểu Quốc hội khóa XV được thực hiện theo 3 bước:

Đầu tiên là, họp ban lãnh đạo cơ quan, tổ chức, đơn vị để dự kiến người được giới thiệu ứng cử đại biểu Quốc hội.

Những người dự họp thảo luận về dự kiến giới thiệu người của cơ quan, tổ chức, đơn vị mình ứng cử đại biểu Quốc hội để lấy ý kiến nhận xét của hội nghị cử tri trong cơ quan, tổ chức, đơn vị.

Bước thứ hai là, tổ chức Hội nghị lấy ý kiến của cử tri tại cơ quan, tổ chức, đơn vị đối với người được dự kiến giới thiệu ứng cử.

Việc tổ chức hội nghị cử tri nơi công tác hoặc nơi làm việc để lấy ý kiến đối với người ứng cử đại biểu Quốc hội được tổ chức ở nơi người ứng cử đang công tác hoặc nơi làm việc.

Trường hợp người ứng cử có nhiều nơi công tác hoặc làm việc thì tổ chức lấy ý kiến của cử tri nơi người đó công tác hoặc làm việc thường xuyên.

Những nơi có dưới 100 cử tri thì tổ chức hội nghị toàn thể cử tri, nhưng phải đảm bảo số lượng cử tri tham dự hội nghị đạt ít nhất 2/3 tổng số cử tri được triệu tập. Nơi có 100 cử tri trở lên thì có thể tổ chức hội nghị toàn thể hoặc hội nghị đại diện cử tri và phải đảm bảo ít nhất là 70 cử tri tham dự hội nghị. Người ứng cử đại biểu Quốc hội được mời tham dự Hội nghị.

Trường hợp người được dự kiến giới thiệu ứng cử đại biểu Quốc hội không đạt sự tín nhiệm của trên 50% tổng số cử tri tham dự hội nghị cử tri nơi công tác thì Ban lãnh đạo cơ quan, tổ chức, đơn vị tổ chức giới thiệu người khác.

Bước thứ ba là, tiến hành hội nghị ban lãnh đạo mở rộng của cơ quan, tổ chức, đơn vị để thảo luận, giới thiệu người ứng cử đại biểu Quốc hội.

Căn cứ vào kết quả của hội nghị ban lãnh đạo mở rộng, cơ quan, tổ chức, đơn vị có trách nhiệm hướng dẫn người của cơ quan, tổ chức, đơn vị mình được lựa chọn, giới thiệu người ứng cử đại biểu Quốc hội làm hồ sơ ứng cử theo quy định tại Điều 35 Luật Bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân, hướng dẫn của Hội đồng Bầu cử quốc gia.

Người ứng cử phải hoàn thành việc nộp hồ sơ ứng cử đại biểu Quốc hội khóa XV chậm nhất 17 giờ ngày 14/3/2021.