“Cuộc chiến” chống tội phạm mua bán người

Trong đó, Việt Nam vừa là địa bàn xảy ra vừa là địa bàn trung chuyển đi các nước.

Tội phạm mua bán người gia tăng

Tại hội thảo “Chia sẻ kinh nghiệm đấu tranh phòng chống tội phạm mua bán người tại các địa phương trọng điểm phía nam” gần đây, đại tá Lê Văn Chương, Phó chánh văn phòng thường trực phòng chống tội phạm và ma túy (C56) - Bộ Công an đã dẫn báo cáo của Liên Hiệp Quốc và Tổ chức Lao động quốc tế: Hằng năm trên thế giới có khoảng 800.000 - 1 triệu người bị mua bán, lợi nhuận bọn tội phạm thu được khoảng 32 tỉ USD. Trong đó, trên 80% là phụ nữ và các bé gái, trên 55% là vị thành niên và có khoảng 20,9 triệu nạn nhân bị cưỡng bức lao động và lao động tình dục.

Theo báo cáo từ các địa phương, từ 2005 đến nay, cả nước xảy ra hơn 3.200 vụ, với gần 5.600 đối tượng, lừa bán hơn 7.000 nạn nhân. So với cùng thời gian trước đã tăng 2 lần số vụ; 2,5 lần số đối tượng và 3 lần số nạn nhân. Chỉ tính riêng năm 2012 và 6 tháng đầu năm 2013, cả nước xảy ra gần 700 vụ, với hơn 1.100 đối tượng lừa bán 1.300 nạn nhân, trong đó 80% là lừa bán ra nước ngoài. Tại 10 địa phương trọng điểm phía nam đã xảy ra 182 vụ, cơ quan chức năng đã bắt giữ 480 đối tượng, giải cứu 725 nạn nhân. Năm 2012 và 6 tháng đầu năm 2013 tỉnh Tây Ninh phát hiện nhiều nhất với 52 vụ, kế đến là TP.HCM (45 vụ), Đồng Tháp (32 vụ), Kiên Giang (26 vụ), Hậu Giang (16 vụ), Cần Thơ (15 vụ), An Giang (12 vụ)…

Thủ đoạn phổ biến của những đối tượng bị bắt giữ là tìm đến các vùng quê làm quen với các cô gái không có việc làm ổn định, hoàn cảnh gia đình khó khăn hứa hẹn đưa ra nước ngoài làm việc với lương cao. Sau khi ra nước ngoài, các nạn nhân lập tức bị đưa thẳng tới các “động” để ép bán dâm, hoặc làm việc bất hợp pháp, nô lệ tình dục. Hình thức phổ biến nữa là chúng lên mạng internet làm quen những cô gái trẻ, sau đó dụ dỗ lên vùng biên giới đi du lịch, mua sắm rồi bí mật tổ chức bắt cóc đem bán qua các nước khác. Bên cạnh đó, thủ đoạn buôn người núp bóng dưới dạng “xem mặt chọn vợ”, kết hôn giả, xuất khẩu lao động trái phép cũng được bọn buôn người áp dụng... Đối tượng bị giới mua bán người nhắm vào chủ yếu là phụ nữ độ tuổi từ 16 đến 25 ở nông thôn, dân trí thấp, nghèo và cận nghèo, từng lầm lỡ trong cuộc sống. Lợi dụng sự thiếu hiểu biết, bọn chúng lừa họ bán ra nước ngoài bằng nhiều hình thức như tổ chức xem mặt chọn vợ, kết hôn giả rồi bán sang Trung Quốc, Hàn Quốc, Malaysia, Đài Loan sau đó ép làm gái mại dâm.

Xét xử một vụ mua bán người

Theo kết quả điều tra của các cơ quan chức năng, hiện toàn quốc có hơn 22.000 phụ nữ, trẻ em vắng mặt lâu ngày không rõ lý do, không có tin tức, nhiều người trong số này nghi bị mua bán; hơn 80.000 phụ nữ xuất cảnh và xuất cảnh trái phép ra nước ngoài lấy chồng, hoặc xuất cảnh trái phép ra nước ngoài tìm kiếm việc làm, hơn 20.000 trẻ em được cho nhận làm con nuôi có yếu tố nước ngoài. Trong đó, đã có rất nhiều người trở thành nạn nhân của tội phạm mua bán người, bị cưỡng ép lao động, bị bóc lột tình dục.

Nắm bắt được nhu cầu một số người ở nước ngoài có nhu cầu ghép nội tạng, nên các đối tượng đã tiếp xúc, làm quen những người có hoàn cảnh khó khăn cần tiền, sau đó dụ dỗ, lừa gạt, tổ chức cho họ xuất cảnh trái phép để bán nội tạng (như vụ bán thận ở Cần Thơ). Một số đối tượng khác tìm kiếm phụ nữ ở vùng nông thôn miền Tây Nam bộ dụ dỗ họ ra nước ngoài đẻ thuê (như vụ 15 cô gái đẻ thuê tại Thái Lan)… Hành vi chiếm đoạt, bắt cóc phụ nữ, trẻ em ở khu vực giáp biên cũng tiếp tục diễn biến phức tạp tại nhiều địa phương, như Hà Giang, Lào Cai, Lai Châu… Cơ quan chức năng đã phát hiện một số vụ bắt cóc trẻ sơ sinh tại các tỉnh trong nội địa để bán sang Trung Quốc, chẳng hạn từ tháng 12/2011 đến nay, tại Hà Giang đã xảy ra 08 vụ bắt cóc, chiếm đoạt trẻ em hiện chưa được giải cứu, nạn nhân là trẻ sơ sinh từ 2 đến 4 tháng tuổi.

Nhiều tồn tại cần khắc phục

Đại tá Lê Văn Chương cho rằng hoạt động của loại tội phạm này đang diễn biến ngày càng phức tạp, xu hướng tăng và quốc tế hóa, trong nước còn tiềm ẩn nhiều đường dây, băng nhóm hoạt động với nhiều hình thức rất tinh vi. Ông nhìn nhận, ngoài kết quả thắng lợi lớn trong đấu tranh khám phá nhiều vụ án, chuyên án phức tạp xuyên quốc gia, quốc tế, quy mô lớn; hỗ trợ nạn nhân bị mua bán trở về thì vẫn còn nhiều tồn tại, yếu kém cần khắc phục. Theo đó, nhiều địa phương vẫn chưa đánh giá đúng thực trạng tình hình hoạt động tội phạm mua bán người, có địa phương báo cáo hằng năm không phát hiện hoặc chỉ xảy ra 1 đến 2 vụ nên chưa tham mưu cho các cấp lãnh đạo biện pháp đấu tranh ngăn chặn có hiệu quả loại tội phạm này. Mặt khác, công tác truyền thông chưa tập trung vào các đối tượng có nguy cơ bị mua bán, nhất là vùng sâu, vùng xa để tuyên truyền.

Nhằm nâng cao hiệu quả đấu tranh với tội phạm mua bán người trong thời gian tới, theo Bộ Công an, các lực lượng chức năng cần thực hiện một cách kịp thời, một trong số các giải pháp là kiên quyết điều tra khám phá, xử lý nghiêm các vụ án mua bán người, đấu tranh triệt phá các đường dây tội phạm mua bán người xuyên quốc gia, có yếu tố nước ngoài, bắt, xử lý các đối tượng phạm tội. Trong quá trình đấu tranh cần kết hợp linh hoạt các biện pháp nhằm điều tra mở rộng vụ án, thu thập chứng cứ, tài liệu có liên quan để làm cơ sở xử lý đối tượng phạm tội; tập trung lực lượng giải quyết dứt điểm các vụ mua bán người còn tồn đọng, cơ quan điều tra kịp thời hoàn chỉnh hồ sơ chuyển VKSND truy tố, TAND đưa ra xét xử nghiêm minh các đối tượng phạm tội. Bộ Công an kịp thời chủ trì phối hợp với TANDTC, VKSNDTC, Bộ Tư pháp, Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội, Bộ Tài chính cùng các ngành chức năng khác thực hiện có hiệu quả Nghị định số 62/2012/NĐ-CP ngày 13/8/2012 của Chính phủ quy định căn cứ xác định nạn nhân bị mua bán và bảo vệ an toàn cho nạn nhân, người thân thích của họ. Đồng thời, triển khai thực hiện hiệu quả Thông tư liên ngành 1/2013/TTLT/TANDTC-VKSNDTC-BCA-BQP-BTP giữa Bộ Công an, TANDTC, VKSNDTC, Bộ Quốc phòng Bộ Tư pháp ngày 23/7/2013 hướng dẫn thực hiện Điều 119, 120 Bộ luật Hình sự về truy cứu trách nhiệm hình sự đối với hành vi mua bán người.