Chuẩn bị Tết cho vua

Lam Kinh là nơi trở về với nguồn cội dân tộc, trái tim của quốc gia Đại Việt trong cuộc kháng chiến bình Ngô gần sáu thế kỷ trước. Đến đây, du khách được đi thăm những dấu tích của kinh đô xưa gắn liền với lịch sử hào hùng của cha ông trong kháng chiến chống quân Minh xâm lược đầu thế kỷ XV và một thời kỳ vàng son của kinh đô thứ hai triều đại Hậu Lê. Về thăm Lam Kinh, du khách sẽ được dâng hương tại Thái miếu, nơi thờ các vua và hoàng hậu triều Lê, được thăm và dâng hương tại các lăng mộ trên mảnh đất đế đô lịch sử.

Trở về Lam Kinh những ngày cuối năm, sự tôn nghiêm, linh thiêng như bao trùm cả một không gian rộng lớn. Lắng đọng trong thẳm sâu tâm khảm của những người con xứ Thanh cùng triệu triệu người dân Việt Nam, Lam Kinh mãi mãi là kinh đô kháng chiến một thời, nơi Lê Lợi dựng nên một triều đại thịnh trị, kéo dài vào bậc nhất trong lịch sử phong kiến Việt Nam.

Nghi lễ cúng thời Lê được biết đến: Sáng mùng 1 theo lệnh vua, các công thần, quan văn, quan võ vào cung làm lễ. Trước đó ngày 30, tại Điện Kính Thiên đã bày biện, trang hoàng, cắm cờ tán vàng 2 bên vua ngồi, chuẩn bị đại nhạc…theo nghi thức. Khoảng 5h sáng ngày mùng 1, đoàn rước bắt đầu khởi hành, đoàn nhạc đi trước, đội nghi vệ cầm tán vàng che, khiêng kiệu đến để rước vua đi. Khi đoàn rước đến Điện Kính Thiên (chỗ bàn thờ cúng Tết), các quan văn võ đứng ở hai bên, nhạc tấu lên, Hoàng thượng làm lễ cúng bái tổ tiên xong, các quan dâng lễ kính chúc sức khỏe Hoàng thượng.

Đồ cúng ngày Tết, đền Thái Miếu (thờ vua) gồm: 375 bát gạo nếp, 45 bát gạo tẻ, dầu, mật, mắm muối... Trong 3 ngày Tết, mỗi ngày dâng 20 mâm để cúng. Điện Chí Kính (chỗ vua thiết triều) gồm: 240 bát gạo nếp, 36 bát gạo tẻ…các cung miếu khác ở trong triều mỗi ngày phải chuẩn bị 65 mâm để cúng.

Lễ hội Lam Kinh 2018

Những ngày cuối và đầu năm mới, dân chúng từ muôn nơi về thắp hương tưởng nhớ những vị vua anh minh, những khai quốc công thần có công khai sơn lập quốc. Thờ cúng các vua và hoàng hậu ngoài là trách nhiệm còn là sự tri ân, nhớ về nguồn cội. Đó là truyền thống “uống nước nhớ nguồn” tốt đẹp từ ngàn đời của người Việt.

Như thông lệ cuối năm, dù còn nhiều khó khăn, nhưng trong tâm khảm người Việt luôn tâm niệm “Tết sum vầy, Tết đoàn viên” để cùng chúc nhau những gì tốt đẹp nhất. Đồng thời cũng là dịp tưởng nhớ ông bà tổ tiên, kính cáo những việc đã làm và sẽ làm trong năm tới. Hòa chung không khí chuẩn bị đón Tết, ngay từ những ngày đầu tháng Chạp, tại Lam Kinh, Ban quản lý di tích lịch sử đã chuẩn bị chi tiết phương án để tổ chức thực hiện lễ đón Tết cho các vua tại khu trung tâm miếu điện Lam Kinh. Tổ chức thực hiện dọn dẹp sạch sẽ cảnh quan môi trường toàn bộ khu di tích, từ đường đi lối lại đến cảnh quan trong khuôn viên, bàn thờ cúng. Trồng hoa, cây cảnh, chủ yếu lựa chọn hoa cúc và một số hoa có màu vàng để trồng. Bên cạnh đó, treo cờ hội, cờ tổ quốc, cờ phướn, băng rôn làm cho toàn bộ khu di tích nổi bật cảnh sắc xuân. Việc sắm soạn những dụng cụ thờ cúng trên bàn thờ cũng được đặc biệt quan tâm như: mâm, bát đĩa, chén, nậm rượu, đèn nến, khăn phủ, vải che khám…Đồ lễ được chọn lựa chọn là những sản vật đặc biệt của xứ Thanh.

Vào khoảng 27/12 âm lịch, bắt đầu việc bày trí, sắp xếp các đồ thờ cúng theo nghi lễ. Ngoài các loại hoa có màu vàng như hoa cúc, hoa lan, hoa ly…được bày trước các hương án thờ và toàn bộ phía ngoài như: từ Ngọ Môn, đền Sân Rồng, chính điện. Ở các lăng mộ vua chọn hoa huệ để dâng lễ. Ngày Tết, nơi thờ cúng các vua không thể thiếu cành đào. Các cán bộ di tích về tận vùng đào nổi tiếng Xuân Du, huyện Như Thanh để chọn từng cành. Tất cả các loại hoa và đào phải chọn lựa kỹ những cây thân to, khỏe vừa có hoa, có nụ và mầm lộc.

Một góc di tích Lam Kinh

Soạn lễ ngày Tết dâng lên vua bao giờ cũng phải đủ 3 lễ, lựa chọn rất cầu kỳ: mâm mặn, mâm ngũ quả, mâm cỗ ngọt còn có cả mâm bánh chưng, bánh lá. Lễ mặn gồm có xôi và lợn quay cả con. Xôi được đồ từ gạo nếp nương, nếp cái hoa vàng, hạt gạo trong đều khi chín các hạt xôi đều bóng, mùi thơm lừng. Lợn quay chín bằng than hồng, thường được chọn là giống lợn nuôi tự nhiên trên các huyện miền núi phía Tây Thanh Hóa, trọng lượng khoảng hơn 10kg, khi chín lợn không bị nứt, không cháy, thơm ngậy. Gà được lựa chọn những giống gà ngon quanh khu vực Lam Kinh. Cùng với đó là các loại rượu nổi tiếng tại Thanh Hóa như rượu nếp nương, rượu Chi Nê Hậu Lộc được dâng lên các bàn thờ.

Đáng chú ý nhất là mâm ngũ quả gồm 5 loại đủ 5 màu theo ngũ hành (xanh, đỏ, vàng, đen, trắng). Các loại quả được lựa chọn ở những vùng có đặc sản nổi tiếng để làm ngũ quả như bưởi Luận Văn (bưởi tiến vua ngày xưa). Chuối tiêu phải là những buồng chuối đã già, chọn những buồng ở giữa nải có những quả to đẹp được trồng ở những vùng đồi núi. Quả phật thủ, loại quả này được trồng chủ yếu trên Ngọc Lặc, có màu vàng chanh, da bóng đẹp, các ngón tay của phật thủ đều và đủ 9 ngón….Mâm ngọt không thể thiếu bánh gai tứ trụ, chè lam Phủ Quảng và vàng hương, cau trầu dâng lên các bàn thờ trong các tòa miếu.

Ông Nguyễn Đức Long, 79 tuổi, xã Xuân Lam, huyện Thọ Xuân, là người hơn 20 năm phục vụ hương khói tại Lam Kinh cho biết: Sau khi các đồ lễ được chuẩn bị xong, chiều 30 Tết, chúng tôi ra từng mộ phần thắp hương mời các vua về ăn tết. Mâm cơm cúng chiều 30 tết gồm lợn, xôi, gà, bánh chưng… được các thành viên trong Ban kính cẩn đặt lên bàn thờ, kính cáo với các vua năm cũ sắp qua. Đêm 30 cúng giao thừa, thời điểm chuyển tiếp năm cũ sang năm mới, cầu mong các vua phù hộ độ trì cho quốc thái dân an. Sau giao thừa người dân trong vùng tấp nập đến dâng hương cho các vua,  cầu khấn cho một năm mới sức khỏe, hạnh phúc và thành công. Tiếp đến trong 3 ngày Tết, mỗi khi cúng, đồ lễ cũ trên các bàn thờ được hạ xuống và thay bằng đồ mới.

Xứ Thanh được biết đến là đất Vua! Cùng với sự thịnh vượng của đất nước, Thanh Hóa đang cất cánh với hàng loạt dự án lớn như Lọc hóa dầu Nghi Sơn, Cảng hàng không Thọ Xuân, Công nghệ cao Lam Sơn, thành phố mới Sầm Sơn phát triển vượt bậc, trở thành điểm đến hấp dẫn trong nước và quốc tế