Bùng nổ thương mại điện tử, thời cơ cho logistics

Theo Hiệp hội TMĐT Việt Nam (VECOM), trong năm 2020 TMĐT Việt Nam tăng trưởng 15%, đạt quy mô 13,2 tỷ USD, được thế giới ghi nhận là con số vô cùng ấn tượng, cao nhất Đông Nam Á, đồng thời thuộc những quốc gia có mức phát triển TMĐT cao nhất thế giới. Đây được coi là công cụ hiệu quả để DN vượt qua những tác động khủng hoảng của dịch bệnh và cũng được xem là thành công bước đầu trong công cuộc chuyển đổi số của Chính phủ khi người tiêu dùng (NTD) đã trở nên quen thuộc với mua sắm trực tuyến.

Ông Nguyễn Ngọc Dũng - Chủ tịch Hiệp hội VECOM đánh giá: Dịch COVID-19 vừa qua đã làm hoạt động sản xuất và chuỗi cung ứng bị đứt gãy, nhưng TMĐT lại phát triển mạnh mẽ theo sự đồng bộ giữa người mua và người bán. TMĐT phát triển tăng 30-35%. Việc đưa hàng lên TMĐT được xem là yếu tố sống còn của doanh nghiệp (DN).

Trước đây, phần lớn người có thu nhập cao không mua sắm online, mua sắm online chủ yếu tập trung ở đối tượng có mức chi tiêu trung bình. Tuy nhiên, từ khi có dịch COVID -19 thì số lượng người mua hàng giá trị cao cũng ngày càng tăng.

Các sàn TMĐT lớn như Tiki, Sendo, Lazada, Shopee… cũng hoạt động khá nhộn nhịp, kéo theo đó là dịch vụ logistics cũng phải phát triển tương xứng. Bởi trong TMĐT, dịch vụ logistics được xem là mắt xích không thể thiếu trong chuỗi liên kết từ khâu đóng gói, phân loại, vận chuyển, đến giao hàng tận tay người mua.

Tuy nhiên, với đặc điểm của TMĐT thì người bán và người mua không trực tiếp gặp mặt để giao dịch, lòng tin chưa vững, thì việc thực hiện logistics hiệu quả chính là yếu tố quyết định góp phần tạo nên lòng tin cho khách hàng như: Tỷ lệ giao hàng thành công cao, giao hàng đúng hạn hoặc trước hạn…

Để đáp ứng, một số  DN đã đầu tư mạnh vào công nghệ tự động hóa logistics, xây dựng hệ thống kho bãi thông minh cùng giải pháp chuỗi cung ứng kỹ thuật số.

Như TikiNOW Smart Logistics cũng đã chính thức vận hành khu vực ứng dụng robot vào kho vận, giúp tăng gấp đôi công suất so với quy trình thủ công trước đây.  Lazada cũng xây dựng một hệ thống bộ phận giao nhận riêng để không phụ thuộc quá nhiều vào các đơn vị vận chuyển khác. Với hệ thống giao nhận riêng, Lazada có thể tự vận hành và kiểm soát đơn hàng với tỷ lệ 80% đơn do chính bộ phận logistics của sàn xử lý.

Thực tế hiện nay các DN logistics có quy mô lớn, có đầu tư công nghệ hiện đại với mạng lưới phủ kín khắp các tỉnh, thành trên cả nước, vẫn còn khá khiêm tốn. Thị trường TMĐT hiện nay phần lớn vẫn là các đơn vị giao nhận, chuyển phát... có quy mô nhỏ, với rất nhiều hạn chế như: Thiếu nhân lực, giao hàng chậm, chưa xử lý kịp thời những khiếu nại của khách hàng… Chính vì vậy, nếu TMĐT phát triển mạnh mẽ trong thời gian tới, các DN logistics không chuyển đổi kịp thời từ DN logistics truyền thống sang DN logistics TMĐT ứng dụng công nghệ tự động hóa, thì sẽ khó đáp ứng được nhu cầu của thị trường, dễ dàng bị đẩy ra khỏi “sân chơi” khi các DN logistics ngoại đầu tư mạnh vào để cạnh tranh giành thị phần.

Đồng thời, DN logistics phải biết liên kết lại với nhau, tận dụng được thế mạnh của nhau để tạo ra một hệ thống các dịch vụ khép kín nhằm cạnh tranh tốt với các DN logistics có vốn đầu tư nước ngoài đang hoạt động tại Việt Nam. Việc các DN TMĐT Việt Nam liên kết với các DN dịch vụ logistics theo hướng DN ưu tiên sử dụng dịch vụ của nhau cũng sẽ góp phần giúp DN logistics nâng cao sức cạnh tranh, giảm phụ thuộc vào các DN nước ngoài đang hoạt động tại Việt Nam.

Có thể thấy, phát triển TMĐT, phát triển dịch vụ logistics, không phải là vấn đề của riêng DN nào mà đó là xu hướng phát triển chung.

Trong kế hoạch tổng thể phát triển TMĐT quốc gia giai đoạn 2021-2025 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt, cũng hướng đến giải pháp tăng cường năng lực các hệ thống hạ tầng và dịch vụ hỗ trợ cho TMĐT. Trong đó giải pháp đặt ra, yêu cầu cải tạo, phát triển hạ tầng logistics như: Cải thiện hạ tầng dịch vụ chuyển phát và logistics cho TMĐT, ứng dụng các công nghệ mới trong hoạt động logistics; khuyến khích thí điểm và triển khai ứng dụng các phương tiện giao thông mới hỗ trợ việc vận chuyển, giao nhận hàng hóa trong TMĐT; nghiên cứu bài bản các giải pháp cho chuyển phát xuyên biên giới, logistics trong đô thị;…