Tòa án chủ động, quyết tâm cùng cả nước gỡ “Thẻ vàng” IUU:Bài cuối: Đóng góp quan trọng cùng cả nước gỡ "thẻ vàng" cho ngành thủy sản

Bà Hồ Thị Cẩm Đào, Phó Bí thư Thành ủy, Chủ tịch Ủy ban MTTQ Việt Nam TP Cần Thơ: Trước hết, tôi đánh giá rất cao sáng kiến và sự phối hợp trách nhiệm của Báo Công lý cùng các cơ quan tư pháp, Mặt trận Tổ quốc và chính quyền địa phương trong việc tổ chức các phiên tòa giả định tuyên truyền về phòng, chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không khai báo và không theo quy định (IUU) trên địa bàn thành phố Cần Thơ thời gian qua.

Đây là cách làm sinh động, dễ hiểu, dễ nhớ, giúp ngư dân “thấy – hiểu – làm đúng” ngay tại cộng đồng, thay vì chỉ tiếp nhận thông tin qua hình thức tuyên truyền truyền thống.

Thông qua mô phỏng các tình huống thực tế, người dân, đặc biệt là bà con làm nghề khai thác thủy sản được tiếp cận thực tế với các quy định của pháp luật, hiểu rõ hơn hậu quả pháp lý, chế tài xử lý đối với các hành vi vi phạm; từ đó nâng cao ý thức chấp hành quy định pháp luật về bảo vệ nguồn lợi thủy sản, góp phần tích cực vào công tác chống khai thác IUU.

Thành ủy, UBND, Ủy ban MTTQ VN thành phố Cần Thơ ghi nhận nhiều sự chuyển biến tích cực trong tuân thủ: thành phố đã hoàn thành 100% đăng ký, cấp phép, cập nhật dữ liệu VNFishbase/VNeID; 100% tàu từ 15m trở lên lắp thiết bị giám sát hành trình và được giám sát liên tục 24/7, không còn tình trạng mất kết nối quá 6 giờ khi hoạt động trên biển, đây là những “chỉ báo tuân thủ” rất quan trọng đối với yêu cầu gỡ “thẻ vàng” EC.

Kết quả này phản ánh hiệu quả đồng bộ của nhiều giải pháp, trong đó phiên tòa giả định là điểm nhấn đổi mới, mang lại sức lan tỏa mạnh mẽ trong cộng đồng ngư dân.

Với hiệu quả và sức lan tỏa thiết thực, thành phố Cần Thơ sẽ tiếp tục phối hợp với Báo Công lý và các lực lượng chức năng để duy trì, nhân rộng mô hình phiên tòa giả định, nhất là ở các xã, phường địa bàn ven biển, vùng sông nước có hoạt động khai thác thủy sản mạnh.

Đồng thời, tăng cường phối hợp giữa Mặt trận Tổ quốc, các ngành chức năng và cơ quan báo chí để đưa pháp luật đến gần hơn với người dân, nhằm phòng ngừa vi phạm từ gốc, bảo vệ nguồn lợi thủy sản, giữ uy tín quốc gia và sinh kế bền vững cho ngư dân Cần Thơ.

Đại tá Nguyễn Thái Dương, Ủy viên Ban Thường vụ Đảng ủy, Phó Chính ủy Bộ Tư lệnh Vùng Cảnh sát biển 4: Sáng kiến tổ chức phiên tòa giả định tuyên truyền pháp luật về chống khai thác IUU của Báo Công lý là một bước đổi mới rất thiết thực trong công tác tuyên truyền pháp luật cho ngư dân.

Mô hình này giúp truyền tải kiến thức một cách trực quan, sinh động, để bà con thấy rõ những hành vi bị nghiêm cấm, mức xử phạt, cũng như trách nhiệm, hậu quả pháp lý khi vi phạm. những vụ án có thật được tái hiện lại, tác động sâu sắc đến nhận thức của người tham gia.

Đồng thời, các buổi tọa đàm, đối thoại với ngư dân sau kết thúc phiên tòa đã làm rõ các thắc mắc của bà con, giúp bà con nhận thức sâu sắc hơn các quy định pháp luật liên quan đến hoạt động khai thác của mình.

Thực tế cho thấy, từ đầu năm 2025 đến nay, trên địa bàn vùng biển Tây Nam đã phát hiện và xử lý hàng chục trường hợp vi phạm quy định khai thác IUU; riêng các tỉnh Cà Mau, An giang đã xét xử nhiều vụ án liên quan đến hành vi vi phạm nghiêm trọng pháp luật về chống khai thác IUU. Điều này khẳng định nhu cầu tuyên truyền pháp luật bằng hình thức trực quan là hết sức cần thiết.

Phiên tòa giả định không chỉ giúp ngư dân nắm rõ chế tài, mà quan trọng hơn là góp phần thay đổi nhận thức, hình thành ý thức tuân thủ pháp luật, đồng hành cùng Chính phủ và các lực lượng chức năng trong mục tiêu sớm gỡ "thẻ vàng" của Ủy ban châu Âu. Qua đó thể hiện sự vào cuộc quyết liệt của các cấp, các ngành, lực lượng chức năng và chính quyền địa phương trong chống khai thác IUU.

Các phiên tòa giả định do Bộ Tư lệnh Vùng Cảnh sát biển 4 phối hợp với Báo Công lý tổ chức thời gian qua đã tạo hiệu quả rất rõ nét. Mỗi phiên thu hút từ 300- 500 ngư dân, chủ tàu, thuyền trưởng... tham gia.

Sau mỗi phiên tòa, hầu hết ngư dân cho biết họ hiểu rõ, nắm chắc hơn về các hành vi vi phạm IUU, nhất là các tội có thể bị xử lý hình sự, thấy rõ hậu quả pháp lý nếu vi phạm và sự nghiêm minh của pháp luật để từ đó nâng cao ý thức, trách nhiệm khi đánh bắt thủy sản trên biển.

Có thể khẳng định, mô hình phiên tòa giả định tuyên truyền pháp luật về chống khai thác IUU đã trở thành một hình thức tuyên truyền hiệu quả, lan tỏa, giúp nâng cao nhận thức và ý thức chấp hành pháp luật của ngư dân; qua đó góp phần giữ vững an ninh, trật tự trên biển và bảo vệ chủ quyền, lợi ích quốc gia, vì một nghề cá phát triển bền vững.

Thẩm phán Thái Rết, Tỉnh ủy viên, Bí thư Đảng ủy, Chánh án TAND tỉnh Cà Mau: Về pháp lý, Nghị quyết 04/2024/HĐTPT ngày 12/6/2024 của Hội đồng Thẩm phán TANDTC được ban hành đã kịp thời tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc, bảo đảm áp dụng đúng và thống nhất các quy định của Bộ luật Hình sự cũng như đồng hành cùng Chính phủ nước ta trong việc tháo gỡ "thẻ vàng" của EC, không để ảnh hưởng đến sự phát triển bền vững của ngành thủy sản và sinh kế của ngư dân ven biển, làm giảm uy tín, vị thế, hình ảnh của quốc gia.

Nghị quyết là căn cứ pháp lý quan trọng để việc áp dụng pháp luật trong xét xử các vụ án IUU đã được thực hiện một cách thống nhất; để các cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền tại các địa phương ven biển tuyên truyền, phổ biến đến các tổ chức, cá nhân có liên quan hoạt động khai thác, mua bán, vận chuyển thủy sản.

Về mặt tuyên truyền, tôi đánh giá rất cao khi Báo Công lý đã có sáng kiến về tổ chức phiên tòa giả định tuyên truyền pháp luật về chống khai thác IUU. Đây là hình thức tuyên truyền trực quan, sinh động, dễ hiểu và dễ nhớ... rất phù hợp với đối tượng là chủ tàu, thuyền và ngư dân.

Trong tháng cao điểm chống khai thác IUU do Thủ tướng Chính phủ phát động, TAND tỉnh Cà Mau đã phối hợp với Báo Công lý, BTL Vùng Cảnh sát biển 4, Sở Tư pháp tỉnh Cà Mau tổ chức 3 phiên tòa giả định tuyên truyền pháp luật về chống khai thác IUU trên địa bàn xã Khánh Lâm, xã Vĩnh Hậu và phường Hiệp Thành.

Các phiên tòa giả định đã thu hút đông đảo dự tham dự của ngư dân. Các vụ án được xây dựng để xét xử giả định mang tính thời sự rất cao, đã được biên tập, mã hóa và qua mỗi phiên tòa giả định, không chỉ đơn thuần là tái hiện vụ án, tuyên truyền pháp luật mà quan trọng là khơi dậy tinh thần, ý thức trách nhiệm của mỗi ngư dân. Có thể khẳng định rằng, hệ thống Tòa án nói chung, Báo Công lý nói riêng đã có đóng góp quan trọng trong quá trình gỡ "thẻ vàng" IUU.

Ông Lê Thanh Bằng, Phó Chủ tịch Hội đồng phối hợp Phổ biến, giáo dục pháp luật tỉnh Vĩnh Long, Phó Giám đốc Sở Tư pháp Vĩnh Long: Tôi đánh giá rất cao hình thức tuyên truyền pháp luật về chống khai thác IUU thông qua phiên tòa giả định mà Báo Công lý chủ trì phối hợp cùng Hội đồng phối hợp PBGDPL tỉnh Vĩnh Long, Ban chỉ đạo IUU tỉnh Vĩnh Long tổ chức.

Qua theo dõi phiên tòa, người dân dễ dàng nắm bắt, hiểu rõ hơn các quy định của pháp luật về chống khai thác IUU, trong đó có những điều mà các phương pháp tuyên truyền truyền thống người dân chưa kịp nắm bắt.

Tôi đánh giá đây là hình thức tuyên truyền mới, hiệu quả, cần được nhân rộng và tổ chức nhiều thêm... qua đó, giúp bà con ngư dân nâng cao nhận thức, chung tay góp sức cùng cả nước gỡ "thẻ vàng" IUU.

Thẩm phán Trần Văn Kiến, Phó Chánh án TAND tỉnh Đồng Tháp: Tôi đánh giá rất cao sáng kiến của Báo Công lý trong việc tuyên truyền, phổ biến pháp luật về chống khai thác IUU thông qua phiên tòa giả định.

Tại Đồng Tháp, tôi đã trực tiếp dự 2 phiên tòa giả định do Báo Công lý phối hợp cùng TAND tỉnh Đồng Tháp, BCHQS tỉnh Đồng Tháp và TAQS khu vực Quân khu 9 tổ chức.

Qua tham dự trực tiếp cho thấy, bà con ngư dân đánh giá rất cao hình thức tuyên truyền thông qua phiên tòa giả định. Đây là hình thức mới, dễ hiểu, hiệu quả tuyên truyền rất cao. Hy vọng qua hình thức tuyên truyền thiết thực này, công tác phòng chống khai thác IUU đạt được kết quả tốt hơn, góp phần trong phát triển kinh tế biển Việt Nam.

Ông Tô Hoài Phương – Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Cà Mau: Hình thức phiên tòa giả định tuyên truyền pháp luật về chống khai thác IUU là cách làm mới, sinh động, dễ hiểu, dễ nhớ, phù hợp với đặc thù ngư dân vùng biển.

Thông qua việc tái hiện những vụ án có thật về hành vi vi phạm khai thác IUU, ngư dân được trực tiếp chứng kiến quy trình xét xử, hiểu rõ hậu quả pháp lý và trách nhiệm cá nhân khi vi phạm. Đây là mô hình tuyên truyền hiệu quả, có sức lan tỏa mạnh mẽ, giúp người dân “thấy - hiểu - nhớ - làm theo”.

Đồng thời, nâng cao nhận thức pháp luật, chuyển biến rõ rệt trong hành vi khai thác. Các phiên tòa được tổ chức nghiêm túc, khoa học, thu hút đông đảo người dân tham dự, góp phần đưa pháp luật vào đời sống một cách gần gũi và thuyết phục.

Cà Mau ghi nhận Báo Công lý cùng các đơn vị phối hợp đã chủ động, sáng tạo trong việc đưa công tác tuyên truyền pháp luật sâu rộng trong cộng đồng ngư dân, thể hiện tinh thần trách nhiệm với nhiệm vụ chung của cả nước trong nỗ lực gỡ “thẻ vàng” của Ủy ban châu Âu.

Ông Lê Thanh Vũ, Phó Bí thư Đảng ủy, Phó Chánh án TAND TP Cần Thơ: Phiên tòa giả định tuyên truyền pháp luật về chống khai thác IUU do Báo Công lý, TAND TP Cần Thơ và BTL Vùng Cảnh sát biển 4 tổ chức đã góp phần nâng cao chất lượng công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật trên địa bàn thành phố.

Các ngư dân tham dự đều hưởng ứng và đồng tình về hình thức tuyên truyền về chống khai thác IUU thông qua phiên tòa giả định, cam kết thực hiện đúng quy định của pháp luật liên quan đến công tác chống khai thác IUU và sẽ tiếp tục tuyên truyền lại cho người thân, gia đình và các ngư dân đánh bắt thủy sản tại địa phương.

Trong thời gian tới, TAND TP Cần Thơ sẽ tiếp tục phối hợp chặt chẽ, đổi mới mạnh mẽ hơn nữa trong công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật cho ngư dân và cộng đồng bằng nhiều hình thức. Nhân rộng mô hình phiên tòa giả định tại các xã, phường ven biển, gắn với các chuyên đề thực tế, dễ hiểu, dễ nhớ. Đồng thời, thực hiện các giải pháp để nâng cao chất lượng xét xử nói chung và các vụ án liên quan đến khai thác IUU, đảm bảo nghiêm minh, đúng pháp luật, có tính răn đe và giáo dục cao.

Ông Phạm Quốc Sử, Phó Giám đốc Sở Tư pháp tỉnh Cà Mau: Tôi đánh giá cao sáng kiến tổ chức tuyên truyền chống khai thác IUU qua phiên tòa giả định do Báo Công lý đề xuất, xây dựng kế hoạch phối hợp thực hiện.

Hiện nay, tỉnh Cà Mau đang tập trung toàn lực thực hiện đồng bộ các giải pháp với quyết tâm cao nhất cùng cả nước gỡ “thẻ vàng” IUU và trong đó công tác tuyên truyền đến người dân đóng vai trò quan trọng.

Thời gian qua, Báo Công lý đã đồng hành, tuyên truyền hiệu quả công tác chống khai thác IUU tại tỉnh Cà Mau. Việc các đơn vị phối hợp tổ chức các phiên tòa giả định và trực tiếp thực hiện tại 3 xã, phường trên địa bàn tỉnh Cà Mau vừa qua, đã góp phần tuyên truyền, phổ biến pháp luật cho nhân dân; góp phần tăng cường, nâng cao ý thức chấp hành pháp luật cho người dân nói chung, ngư dân nói riêng và hình thành chuẩn mực ứng xử văn minh phù hợp với các quy tắc của pháp luật Việt Nam và quốc tế, góp phần nâng cao công tác phòng, chống vi phạm pháp luật, tội phạm liên quan đến khai thác IUU.

Thượng tá Nguyễn Văn Nhớ, Chánh án TAQS khu vực Quân khu 9: Vừa qua, TAQS khu vực Quân khu 9 đã chủ trì, phối hợp chủ trì cùng Báo Công lý và các lực lượng có liên quan tổ chức phiên tòa giả định tuyên truyền pháp luật về chống khai thác IUU.

Tại mỗi địa phương, chương trình đã có hàng trăm chủ tàu, thuyền và ngư dân tham dự. Mỗi chương trình tổ chức đều rất thành công, tạo hiệu ứng lan tỏa sâu rộng.

Với hình thức tuyên truyền trực quan, sinh động, bám sát thực tiễn dựa trên các vụ án có thật, phiên tòa giả định tuyên truyền pháp luật về chống khai thác IUU đã nhận được quan tâm, theo dõi đông đảo không chỉ của ngư dân mà còn của các lực lượng chức năng và chính quyền địa phương. Tôi đánh giá rất cao sáng kiến của Báo Công lý và đây là một đột phá về công tác thông tin, tuyên truyền.

Bà Trần Hồng Ửng, Chủ tịch UBND xã Khánh Lâm, tỉnh Cà Mau: Sau khi tham dự phiên tòa giả định tuyên truyền pháp luật về chống khai thác IUU và buổi tọa đàm trực tiếp do Báo Công lý chủ trì phối hợp cùng BTL Vùng Cảnh sát biển 4, TAND tỉnh Cà Mau, Sở Tư pháp tỉnh Cà Mau tổ chức, tôi đánh giá đây là hình thức tuyên truyền rất hiệu quả và có sức lan tỏa sâu rộng.

Chương trình đã giúp ngư dân hiểu rõ hơn về quy định của pháp luật về thủy sản, đặc biệt là những chế tài nghiêm khắc đối với hành vi khai thác IUU.

Việc thực hiện những tình huống thực tế giúp người xem dễ hình dung hậu quả pháp lý và xã hội của hành vi vi phạm, từ đó nâng cao ý thức tuân thủ pháp luật, tạo ra sự lan toả của công tác tuyên truyền pháp luật, không chỉ giúp người dân “hiểu luật, biết luật” mà còn tự giác thực hiện và vận động người khác cùng tuân thủ pháp luật”.

Ông Nguyễn Hữu Hậu, Phó Chủ tịch UBND xã Tân Thủy, tỉnh Vĩnh Long: Báo Công lý, Hội đồng phối hợp PBGDPL cùng với Ban chỉ đạo IUU tỉnh Vĩnh Long đã phối hợp tổ chức phiên tòa giả định tuyên truyền pháp luật về chống khai thác IUU tại xã Tân Thủy thu hút sự tham dự của hàng trăm ngư dân trên địa bàn.

Tôi đánh giá đây là hình thức tuyên truyền pháp luật rất hiệu quả đối với ngư dân. Và cũng dịp giúp người dân tiếp cận với pháp luật và những quy định về đánh bắt động vật quý hiếm, khai thác thủy sản đúng quy định.

Qua đó, làm giảm số lượng vi phạm trong việc đánh bắt, góp phần giúp nước ta sớm được gỡ bỏ "thẻ vàng" của EC đối với ngành thủy sản của Việt Nam.

Đại úy, QNCN Phạm Minh Hiếu, TAQS Quân khu 9: Tôi vinh dự được Chỉ huy đơn vị tin tưởng, phân công tham gia đoàn công tác của TAQS hai cấp Quân khu 9 phối hợp cùng Báo Công lý, BTL Vùng Cảnh sát biển 4 và các lực lượng chức năng, chính quyền địa phương tổ chức các phiên tòa giả định tuyên truyền pháp luật về chống khai thác IUU trên địa bàn một số tỉnh, thành phố khu vực Đồng bằng sông Cửu Long.

Cá nhân tôi trực tiếp tham gia cùng các cán bộ, chiến sĩ của đơn vị diễn án, tôi cảm nhận được sự đón nhận, quan tâm theo dõi của bà con nhân dân. Bản thân tôi cũng nhập tâm theo kịch bản, diễn án làm sao đảm bảo tính chân thật nhất, qua đó truyền tải, gửi gắm thông điệp tuyên truyền, giáo dục pháp luật đến bà con ngư dân.

Tôi nhớ mãi kỷ niệm, sau khi tôi diễn vai bị cáo tại phiên tòa giả định tuyên truyền pháp luật chống khai thác IUU tại xã Trần Đề, TP Cần Thơ; khi chủ tọa tuyên bố kết thúc phiên tòa, giao các bị cáo cho lực lượng hỗ trợ tư pháp dẫn giải ra xe, thì đúng lúc này có 3-4 cô chú ngư dân đi ra tới xe, mắt đỏ hoe và động viên tôi cố gắng lên, đi chấp hành án vài năm rồi về làm ngư dân khai thác cho đúng quy định.

Theo tôi thì đây là minh chứng phản ánh hiệu quả rất tích cực mà phiên tòa giả định mang lại, phiên tòa giả nhưng đã lan tỏa ý nghĩa, thông điệp thật, có tác dụng tuyên truyền và giáo dục sâu rộng.

Ông Nguyễn Văn Long (ấp 3, xã Gành Hào, tỉnh Cà Mau, chủ tàu cá BL 9635TS): Bản thân tôi là chủ tàu cá nên tôi thường xuyên được các cơ quan chức năng tuyên truyền phổ biến chống khai thác IUU. Đồng thời, tôi cũng luôn nhắc nhở các thuyền viên trên tàu cá nêu cao ý thức để tránh vi phạm. Tôi thấy phiên tòa giả định tuyên truyền pháp luật về chống khai thác IUU do Báo Công lý và các cơ quan phối hợp tổ chức rất sinh động, dễ nhớ, dễ hiểu.

Phiên tòa đưa ra tình huống rất giống với thực tế. Thông qua phiên tòa, tôi nắm nhiều hơn các kiến thức, qua đó sẽ tuyên truyền lại cho bà con ngư dân khi tham gia đánh bắt trên biển.

Ông Nguyễn Hoàng Tâm (ngư dân ấp Cảng, xã Trần Đề, TP Cần Thơ): Bản thân tôi là người có tàu cá, sau khi cùng đông đảo bà con nhân dân tại xã Trần Đề theo dõi phiên tòa giả định tuyên truyền pháp luật về chống khai thác IUU do Báo Công lý, BTL Vùng Cảnh sát biển 4, Ban Tuyên giáo và Dân vận Thành ủy Cần Thơ, TAQS hai cấp Quân khu 9 tổ chức, chúng tôi đánh giá rất cao chương trình này.

Qua phiên tòa, chúng tôi có cơ hội được các cơ quan chức năng tuyên truyền, giải đáp pháp luật. Phiên tòa giả định rất hiệu quả, thiết thực, giúp người dân chúng tôi hiểu rõ và nắm nhiều hơn các quy định pháp luật về đánh bắt thủy sản. Qua đây tôi sẽ tuyên truyền cụ thể hơn cho các anh em thuyền viên trên tàu cá chúng tôi và bà con ngư dân cùng khai thác trên biển nắm được để thực hiện.

Trong thời gian tới, hệ thống Tòa án nói chung, Báo Công lý nói riêng sẽ tiếp tục triển khai nhiều hoạt động cùng cả nước chung tay gỡ "thẻ vàng" IUU với quyết tâm chính trị cao nhất; trong đó, các Tòa án tiếp tục xét xử nghiêm minh các vụ án liên quan đến khai thác IUU;

Báo Công lý tiếp tục tăng cường, đẩy mạnh thông tin, tuyên truyền phổ biến pháp luật về phòng, chống khai thác IUU một cách sâu rộng với nhiều hình thức đa dạng, phong phú; trong đó nổi bật là chủ trì tổ chức phiên tòa giả định tuyên truyền pháp luật chống khai thác IUU... tất cả hướng tới mục tiêu mà Thủ tướng Chính phủ đã đề ra là gỡ "thẻ vàng" IUU trong năm 2025.

Với những thành tích xuất sắc trong đợt cao điểm đấu tranh ngăn chặn khai thác thủy sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định, Báo Công lý đã vinh dự được Bộ trưởng Bộ Quốc phòng tặng Bằng khen.