Ba nhóm nhiệm vụ, quyền hạn của Hội đồng nhân dân xã

Nhiệm vụ, quyền hạn theo quy định Luật Tổ chức chính quyền địa phương

Theo quy định tại Điều 21 Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2025, HĐND xã thực hiện 09 nhóm nhiệm vụ, quyền hạn trong các lĩnh vực, gồm: (1) Trong tổ chức và bảo đảm việc thi hành Hiến pháp, pháp luật; (2) Trong lĩnh vực tổ chức bộ máy và xây dựng chính quyền; (3) Trong lĩnh vực quy hoạch, kế hoạch, đầu tư, tài chính, ngân sách, liên kết, hợp tác giữa các đơn vị hành chính cấp xã; (4) Trong lĩnh vực khoa học, công nghệ, thông tin, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; (5) Trong lĩnh vực đất đai, tài nguyên, môi trường, nông, lâm, ngư nghiệp, công nghiệp, thương mại, dịch vụ, du lịch, xây dựng và giao thông; 6) Trong lĩnh vực giáo dục, y tế, văn hóa, xã hội, thể dục, thể thao; (7) Trong lĩnh vực quốc phòng, an ninh, dân tộc, tôn giáo; (8) Giám sát việc tuân theo Hiến pháp, pháp luật ở địa phương và việc thực hiện nghị quyết của HĐND cấp mình; giám sát hoạt động của Thường trực HĐND, các Ban của HĐND cấp mình, UBND cùng cấp và cơ quan khác ở địa phương. (9) Thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn được phân cấp và các nhiệm vụ, quyền hạn khác theo quy định của pháp luật.

Nhiệm vụ, quyền hạn được phân định thẩm quyền, phân cấp, phân quyền theo quy định tại các Nghị định của Chính phủ

Khi thực hiện chính quyền địa phương 02 cấp, nhiệm vụ, thẩm quyền của cấp huyện hiện nay cần phải rà soát để phân định thẩm quyền, bảo đảm không để sót nhiệm vụ khi vận hành bộ máy mới.

Trên cơ sở đó, Chính phủ đã ban hành 28 Nghị định quy định về phân định thẩm quyền, phân cấp, phân quyền thẩm quyền của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ cho chính quyền địa phương, trong đó quy định một số nhiệm vụ, quyền hạn của HĐND, UBND, Chủ tịch UBND cấp huyện trước đây được phân định cho HĐND cấp xã thực hiện (ngoài quy định tại các Nghị định này, HĐND cấp xã còn thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn được phân định thẩm quyền, phân cấp, phân quyền trong các văn bản quy phạm pháp luật khác của cơ quan Nhà nước ở Trung ương).

Trong 28 Nghị định này, HĐND cấp xã được phân định thẩm quyền thực hiện một số nhiệm vụ, quyền hạn trong các lĩnh vực tài chính, nông nghiệp và môi trường, xây dựng, giáo dục và đào tạo.

Nhiệm vụ, quyền hạn nhận phân cấp từ Hội đồng nhân dân cấp tỉnh

Theo quy định tại khoản 1 Điều 13 Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2025, HĐND cấp tỉnh được phân cấp cho HĐND cấp xã thực hiện liên tục, thường xuyên một hoặc một số nhiệm vụ, quyền hạn mà mình được giao theo quy định của pháp luật, trừ trường hợp pháp luật quy định không được phân cấp.

Việc phân cấp của HĐND cấp tỉnh cho HĐND cấp xã phải được quy định trong văn bản quy phạm pháp luật của HĐND cấp tỉnh. HĐND cấp tỉnh chịu trách nhiệm bảo đảm các điều kiện cần thiết để thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn phân cấp, trừ trường hợp HĐND cấp xã có đề nghị và tự bảo đảm điều kiện thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn được phân cấp.

Trong quá trình nhận phân cấp, HĐND cấp xã có quyền tham gia ý kiến đối với dự thảo văn bản phân cấp; đề nghị HĐND cấp tỉnh điều chỉnh nội dung phân cấp và phải chịu trách nhiệm trước pháp luật, trước HĐND cấp tỉnh về kết quả thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn được phân cấp. HĐND cấp xã có trách nhiệm định kỳ báo cáo, đánh giá việc thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn được phân cấp. Ngoài ra, HĐND xã không được phân cấp tiếp nhiệm vụ, quyền hạn mà mình được phân cấp.

Bên cạnh đó, Luật cũng quy định HĐND cấp xã có quyền chủ động đề xuất với HĐND cấp tỉnh về việc phân cấp cho mình thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn phù hợp với khả năng nếu đáp ứng các yêu cầu về tài chính, nguồn nhân lực và điều kiện cần thiết khác và chịu trách nhiệm về kết quả thực hiện.