93,39% đại biểu có mặt tán thông qua Luật sửa đổi, bổ sung  một số điều Bộ luật TTHS 2015

Bổ sung thẩm quyền cho Công an xã

Theo đó, các nội dung sửa đổi, bổ sung được quy định trong Bộ luật cụ thể như sau:

Sửa đổi, bổ sung khoản 3 Điều 146 như sau: “Công an xã, phường, thị trấn, Đồn Công an có trách nhiệm tiếp nhận tố giác, tin báo về tội phạm, lập biên bản tiếp nhận, tiến hành kiểm tra, xác minh sơ bộ và chuyển ngay tố giác, tin báo về tội phạm kèm theo tài liệu, đồ vật có liên quan cho Cơ quan điều tra có thẩm quyền.”.

Bổ sung điểm c vào sau điểm b khoản 1 Điều 148 như sau: Không thể kết thúc việc kiểm tra, xác minh để quyết định khởi tố hoặc không khởi tố vụ án vì lý do bất khả kháng do thiên tai, dịch bệnh.

Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao chủ trì, phối hợp với Bộ trưởng Bộ Công an, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng và thủ trưởng các cơ quan khác có liên quan quy định chi tiết điểm này.”

Sửa đổi, bổ sung khoản 1 Điều 155 như sau:

“Chỉ được khởi tố vụ án hình sự về tội phạm quy định tại khoản 1 các điều 134, 135, 136, 138, 139, 141, 143, 155 và 156 của Bộ luật hình sự khi có yêu cầu của bị hại hoặc người đại diện của bị hại là người dưới 18 tuổi, người có nhược điểm về tâm thần hoặc thể chất hoặc đã chết.”.

Sửa đổi, bổ sung khoản 8 Điều 157 như sau:

“ Tội phạm quy định tại khoản 1 các điều 134, 135, 136, 138, 139, 141, 143, 155 và 156 của Bộ luật hình sự mà bị hại hoặc người đại diện của bị hại là người dưới 18 tuổi, người có nhược điểm về tâm thần hoặc thể chất hoặc đã chết không yêu cầu khởi tố.”.

Bổ sung điểm d vào sau điểm c khoản 1 Điều 229 như sau: “d) Khi không thể kết thúc điều tra vì lý do bất khả kháng do thiên tai, dịch bệnh nhưng đã hết thời hạn điều tra.

Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao chủ trì, phối hợp với Bộ trưởng Bộ Công an, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng và thủ trưởng các cơ quan khác có liên quan quy định chi tiết điểm này.”.

Bổ sung điểm d vào sau điểm c khoản 1 Điều 247 như sau: “d) Khi không thể tiến hành các hoạt động tố tụng để quyết định việc truy tố vì lý do bất khả kháng do thiên tai, dịch bệnh nhưng đã hết thời hạn quyết định việc truy tố.

Luật cũng quy định:Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao chủ trì, phối hợp với Bộ trưởng Bộ Công an, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng và thủ trưởng các cơ quan khác có liên quan quy định chi tiết điểm này.

Ngoài ra, Luật cũng quy định sửa đổi, bổ sung Điều 44 của Luật Tổ chức Cơ quan điều tra hình sự như sau:

Công an xã, phường, thị trấn, Đồn Công an có trách nhiệm tiếp nhận tố giác, tin báo về tội phạm, lập biên bản tiếp nhận, tiến hành kiểm tra, xác minh sơ bộ và chuyển ngay tố giác, tin báo về tội phạm kèm theo các tài liệu, đồ vật có liên quan cho Cơ quan điều tra có thẩm quyền;

Trường hợp Công an xã, phường, thị trấn, Đồn Công an phát hiện, bắt giữ, tiếp nhận người phạm tội quả tang, người đang bị truy nã thì thu giữ, tạm giữ vũ khí, hung khí và bảo quản tài liệu, đồ vật có liên quan, lập biên bản bắt người, lấy lời khai ban đầu, bảo vệ hiện trường theo quy định của pháp luật; giải ngay người bị bắt lên cơ quan Công an cấp trên trực tiếp hoặc báo ngay cho Cơ quan điều tra có thẩm quyền.

Luật sửa đổi có hiệu lực thi hành từ ngày 01/12/2021.

Việc sửa đổi thận trọng và tính toán kỹ

Trước khi biểu quyết thông qua, các đại biểu cũng đã nghe Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Lê Thị Nga thay mặt UBTVQH trình bày báo cáo giải trình tiếp thu dự thảo Luật sửa đổi này, cụ thể:

Về bổ sung trách nhiệm cho Công an xã trong việc kiểm tra, xác minh sơ bộ tố giác, tin báo về tội phạm, đa số ĐBQH tán thành quy định của dự thảo Luật. Một số ý kiến đề nghị cân nhắc về thời điểm sửa đổi để bảo đảm tính khả thi. Có ý kiến cho rằng nội dung sửa đổi này không có căn cứ áp dụng trình tự, thủ tục rút gọn trong xây dựng, ban hành luật.

UBTVQH nhận thấy, trên cơ sở quy định của Luật Công an nhân dân năm 2018, Bộ Công an đã cơ bản hoàn thành việc triển khai Đề án bố trí lực lượng công an chính quy đảm nhiệm các chức danh Công an xã. Đến nay, các cơ quan chức năng đều đánh giá lực lượng Công an xã có đủ năng lực, điều kiện để thực hiện trách nhiệm kiểm tra, xác minh sơ bộ tố giác, tin báo về tội phạm nếu được giao nhiệm vụ. Việc giao thêm trách nhiệm cho Công an xã nhằm đáp ứng yêu cầu thực tiễn, xử lý kịp thời, nhanh chóng các vụ việc ngay tại địa bàn cơ sở, khắc phục khó khăn do ảnh hưởng của dịch bệnh Covid-19. Vì vậy, việc sửa đổi này có căn cứ áp dụng thủ tục rút gọn theo quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Vì vậy, tiếp thu ý kiến của đa số ĐBQH, UBTVQH đã quy định như tại khoản 1 Điều 1 của dự thảo Luật.

Về sửa đổi quy định Khởi tố vụ án hình sự theo yêu cầu của bị hại và Căn cứ không khởi tố vụ án hình sự tại Điều 155 và 157 của BLTTHS, Ủy ban Tư pháp cho biết: Đây là vấn đề các còn có ý kiến khác nhau. Loại ý kiến thứ nhất tán thành dự thảo Luật về sửa đổi quy định đối với cả nhãn hiệu và chỉ dẫn địa lý. Loại ý kiến thứ hai đề nghị chỉ sửa đổi quy định đối với nhãn hiệu, không sửa đổi về chỉ dẫn địa lý.

Để bảo đảm thận trọng, UBTVQH đã tổ chức nhiều cuộc làm việc với Cơ quan chủ trì soạn thảo, Cơ quan chủ trì thẩm tra và đại diện lãnh đạo các cơ quan có liên quan. Qua thảo luận kỹ lưỡng, cân nhắc nhiều mặt cho thấy, việc sửa đổi theo hướng cho phép cơ quan có thẩm quyền chủ động khởi tố (không cần yêu cầu khởi tố của bị hại) đối với hành vi cố ý xâm phạm quyền sở hữu công nghiệp đối với cả nhãn hiệu và chỉ dẫn địa lý là cần thiết, vừa nhằm tăng cường bảo hộ nhãn hiệu và chỉ dẫn địa lý tại Việt Nam, vừa bảo vệ lợi ích của Nhà nước, lợi ích người tiêu dùng, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân sản xuất sản phẩm mang chỉ dẫn địa lý và góp phần phát triển kinh tế…

Do vậy, UBTVQH thống nhất với các cơ quan về việc sửa đổi quy định đối với cả nhãn hiệu và chỉ dẫn địa lý, đồng thời trình Quốc hội cho phép tiếp thu, chỉnh lý như tại khoản 3 và khoản 4 Điều 1 của dự thảo Luật.

Về bổ sung căn cứ tạm đình chỉ vì lý do bất khả kháng do thiên tai, dịch bệnh (các khoản 2, 5 và 6 Điều 1 của dự thảo Luật - sửa đổi, bổ sung khoản 1 Điều 148, khoản 1 Điều 229 và khoản 1 Điều 247 của BLTTHS), Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp cho biết: Đa số ý kiến tán thành; Một số ý kiến cho rằng không cần thiết sửa đổi các quy định này vì để tháo gỡ khó khăn do ảnh hưởng của đại dịch Covid-19 thì dự thảo Luật đã bổ sung trách nhiệm của Công an xã trong giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm.

UBTVQH nhận thấy, đại dịch Covid-19 đã ảnh hưởng trực tiếp đến việc tiến hành các hoạt động kiểm tra, xác minh tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố và điều tra, truy tố, nhất là những hoạt động phải tiến hành trực tiếp tại thực địa (như khám nghiệm hiện trường, khám nghiệm tử thi, khám xét nơi ở, nơi làm việc...). Việc giao thêm trách nhiệm cho Công an xã trong việc kiểm tra, xác minh sơ bộ tố giác, tin báo về tội phạm sẽ không tháo gỡ hết những khó khăn này.

Do đó, việc BLTTHS bổ sung căn cứ tạm đình chỉ giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm và kiến nghị khởi tố, tạm đình chỉ điều tra, tạm đình chỉ vụ án “vì lý do bất khả kháng do thiên tai, dịch bệnh” là cần thiết.

Một số ý kiến đề nghị bổ sung trường hợp tạm đình chỉ vì lý do bất khả kháng do thiên tai, dịch bệnh trong giai đoạn xét xử (tại Điều 281 và Điều 297 của BLTTHS).

UBTVQH thấy rằng, đúng như ý kiến của ĐBQH, dịch bệnh không chỉ ảnh hưởng đến hoạt động khởi tố, điều tra, truy tố, mà còn ảnh hưởng đến giai đoạn xét xử (gồm cả các vụ án hình sự, dân sự, hành chính).

Để tháo gỡ khó khăn cho hoạt động xét xử thì không chỉ sửa BLTTHS, mà còn phải sửa cả Bộ luật Tố tụng dân sự và Luật Tố tụng hành chính. Vì vậy, để kịp thời khắc phục những khó khăn, đồng thời không dẫn tới việc tạm đình chỉ, kéo dài thời gian giải quyết vụ án, nhất là kéo dài thời gian tạm giam bị cáo, TANDTC đã trình Quốc hội dự thảo Nghị quyết cho phép Tòa án được tổ chức phiên toà trực tuyến.

Dự thảo Nghị quyết về phiên tòa trực tuyến đã được tiếp thu theo hướng bảo đảm khả thi, cố gắng tháo gỡ khó khăn cho hoạt động xét xử. Vì vậy, trước mắt xin cho giữ quy định như dự thảo Luật và xin ghi nhận ý kiến của ĐBQH để nghiên cứu trong quá trình sửa đổi toàn diện, đồng bộ các luật, bộ luật về tố tụng, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp cho biết.