Trong tiết thu tháng Chín, mảnh đất Nghệ An như lắng lại khi tin vui từ Thủ tướng Chính phủ được công bố: Di tích lịch sử những địa điểm gắn với phong trào Xô Viết Nghệ Tĩnh (1930 – 1931) chính thức được xếp hạng Di tích quốc gia đặc biệt.
Tin vui ấy đến đúng vào dịp kỷ niệm 95 năm cao trào Xô Viết Nghệ Tĩnh và hướng tới 995 năm danh xưng Nghệ An – như một sự hội tụ kỳ diệu của lịch sử và hiện tại.
Với Nghệ An, quyết định này không chỉ là niềm vinh dự mà còn là sự tri ân thiêng liêng dành cho lớp lớp cha ông đã ngã xuống. Với cả nước, đây là dịp nhắc nhớ một phong trào cách mạng từng thổi bùng ý chí quật khởi, để lại dấu son chói lọi trong hành trình giành độc lập dân tộc.
Bản hùng ca rực lửa
Trở lại dòng chảy ký ức 95 năm trước, khi đất nước còn chìm trong đêm tối của ách thực dân – phong kiến, chính trên mảnh đất Nghệ Tĩnh lam lũ đã bùng lên ngọn lửa cách mạng.
Từ những mái tranh nghèo nơi đồng chiêm trũng, từ những công xưởng nhỏ bé nơi tiếng búa, tiếng đe hòa cùng nhịp tim của người thợ, những người nông dân, công nhân tưởng như quen cam chịu đã gạt bỏ nỗi sợ hãi, đứng lên tụ hội dưới ngọn cờ đỏ búa liềm của Đảng. Họ không có vũ khí hiện đại, chỉ có niềm tin và khát vọng đổi đời, nhưng đã tạo nên cao trào Xô Viết Nghệ Tĩnh 1930 – 1931, một bản hùng ca rực lửa đi vào lịch sử dân tộc.
Dù chỉ tồn tại trong một thời gian ngắn ngủi, Xô Viết Nghệ Tĩnh đã chứng minh sức mạnh vô song của khối đại đoàn kết công – nông, khẳng định tinh thần “dám nghĩ, dám làm, dám hi sinh” của người dân xứ Nghệ.
Đó là lần đầu tiên, chính quyền cách mạng của dân, do dân và vì dân được hình thành ở nhiều làng xã, để rồi lịch sử gọi tên đó là “cuộc tổng diễn tập đầu tiên” cho thắng lợi vĩ đại của Cách mạng Tháng Tám năm 1945.
Cái giá để viết nên bản anh hùng ca ấy là biết bao máu xương đã đổ xuống. Hàng ngàn người con ưu tú của Nghệ An – Hà Tĩnh đã ngã xuống trước họng súng quân thù. Nhà lao Vinh – một trong những nhà tù khét tiếng của Đông Dương – từng giam giữ hơn 6.600 chiến sĩ cách mạng, và khoảng 1.500 người đã vĩnh viễn nằm lại sau song sắt tù ngục.
Mỗi bức tường đá, mỗi cánh cửa sắt rỉ hoen nơi ấy dường như vẫn còn vọng lại tiếng kêu bi tráng, tiếng hát bất khuất của những người cộng sản.
Ngọn lửa truyền thống soi sáng hôm nay
95 năm đã trôi qua, phong trào Xô Viết Nghệ Tĩnh vẫn hiện hữu trong đời sống hôm nay – không chỉ qua di tích, mà còn trong tinh thần và “chất Nghệ” của con người nơi đây.
Từ thành phố Vinh sầm uất đến những làng quê yên bình, Nghệ An đang khoác lên mình diện mạo mới: kinh tế – xã hội phát triển ổn định, văn hóa – giáo dục – y tế ngày càng khởi sắc, quốc phòng – an ninh vững vàng. Phía sau những thành tựu ấy, vẫn là tinh thần dám tiên phong, dám đổi mới – được hun đúc từ chính ngọn lửa Xô Viết của cha ông.
Những năm qua, tỉnh Nghệ An đã kiên trì gìn giữ, tu bổ và phát huy giá trị di tích lịch sử. Mỗi nếp tường, mỗi chứng tích đều được gìn giữ như một mảnh ký ức sống động, gửi gắm cho thế hệ trẻ hôm nay.
Với thế hệ trẻ, bài học lớn nhất chính là niềm tự hào và trách nhiệm: sống xứng đáng với cha ông, dựng xây quê hương ngày càng giàu mạnh.
“Lửa Xô Viết” không bao giờ tắt
Trong chuỗi hoạt động kỷ niệm, show nghệ thuật “Lửa Xô Viết” tại Bảo tàng Nghệ An – Xô Viết Nghệ Tĩnh đã khiến hàng ngàn người dân, du khách xúc động. Ánh sáng – âm nhạc – công nghệ 3D Mapping hòa quyện tái hiện lại cả một thời oanh liệt: từ những ngôi làng bùng lên khí thế đấu tranh, biển người xuống đường, cho tới cảnh đàn áp tàn khốc của quân thù...
Ngồi dưới khán đài, có người già lặng lẽ rơi nước mắt nhớ về cha ông, có bạn trẻ bồi hồi khi lần đầu tiên được “sống lại” cùng lịch sử bằng nghệ thuật.
Không chỉ là buổi biểu diễn, đó là hành trình trở về, để mỗi người thêm thấm thía sự hi sinh to lớn và tự hào hơn về truyền thống bất khuất của quê hương.
Ngày hôm nay, khi đứng giữa lòng Nghệ An đang đổi thay từng ngày, ta càng hiểu vì sao ngọn lửa Xô Viết vẫn cháy mãi. Đó là ngọn lửa của niềm tin, của khối đoàn kết son sắt, của khát vọng độc lập – tự do, được thắp lên từ máu xương của biết bao thế hệ.
Ngọn lửa ấy đã soi sáng hành trình dân tộc vượt qua đêm dài nô lệ, trở thành điểm tựa tinh thần để mỗi người con xứ Nghệ hôm nay bước tiếp giữa chặng đường mới.
Từ mạch nguồn ấy, Nghệ An không ngừng vươn mình, viết tiếp bản anh hùng ca trong thời đại hội nhập và phát triển. Những khu công nghiệp sầm uất, những đô thị trẻ mọc lên bên bờ sông Lam, những cánh đồng, bãi biển đang căng mình đón gió mới…
Tất cả như minh chứng sống động rằng mảnh đất từng ngập trong khói lửa nay đã hồi sinh mạnh mẽ. Nhưng giữa nhịp sống hối hả ấy, người dân xứ Nghệ chưa bao giờ quên cội nguồn, chưa bao giờ quên những người đã nằm xuống để hôm nay đất nước có độc lập, quê hương có hòa bình.