Năng lượng nguyên tử và hàng loạt ứng dụng trong đời sống

Tại Hội thảo, các cơ quan quản lý nhà nước thuộc Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ Y tế, Bộ Công Thương, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã báo cáo, tham luận về đánh giá kết quả, thành tựu trong giai đoạn 2011 -2016 và định hướng đẩy mạnh hoạt động quản lý nhà nước, hoạt động nghiên cứu và ứng dụng năng lượng nguyên tử trong các ngành kinh tế - xã hội.

Các chuyên gia, nhà khoa học đã báo cáo, tham luận về kết quả, thành tựu nổi bật, triển vọng và thách thức trong hoạt động nghiên cứu, ứng dụng năng lượng nguyên tử phục vụ phát triển kinh tế - xã hội. Các đại biểu tham dự cũng được nghe báo cáo tham luận của chuyên gia IAEA và một số chuyên gia nước ngoài.

Đặc biệt, trong khuôn khổ Hội thảo còn có phiên thảo luận về định hướng nhiệm vụ và giải pháp trọng tâm trong công tác quản lý nhà nước, hoạt động nghiên cứu và ứng dụng năng lượng nguyên tử giai đoạn 2016 - 2020 nhằm phục vụ trực tiếp và hiệu quả cho phát triển kinh tế - xã hội.

Ngoài ra, tại địa điểm tổ chức Hội thảo cũng có gian hàng để các chuyên gia, các nhà khoa học, các tổ chức, doanh nghiệp giới thiệu kết quả và thành tựu nổi bật trong nghiên cứu, ứng dụng, quảng bá công nghệ, thiết bị, sản phẩm và dịch vụ ứng dụng ứng dụng bức xạ và đồng vị phóng xạ phục vụ phát triển kinh tế - xã hội.

Phát biểu tại hội thảo, Thứ trưởng bộ KH&CN Phạm Công Tạc cho biết NLNT là một ngành rất mới. Tuy nhiên hiện nay đang được ứng dụng rộng rãi trong điều trị, chiếu xạ, y tế, môi trường. "Đối với các quốc gia đi trước thì ngành NLNT được coi là đầu tầu kéo theo sự phát triển của các ngành KHCN khác. Ở Việt Nam chúng ta đã nhận được sự quan tâm và hỗ trợ rất lớn từ cơ quan NLNT thế giới và các đối tác của các nước phát triển hơn” - Thứ trưởng Phạm Công Tạc nói.

 Thứ trưởng Bộ KH&CN Phạm Công Tạc phát biểu tại hội thảo

Hội thảo cũng đã thông tin một số kết quả nổi bật về ứng dụng bức xạ và đồng vị phóng xạ phục vụ phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2011-2016:

Trong lĩnh vực y tế:

Y học hạt nhân: Hiện cả nước có 32 cơ sở y học hạt nhân, chủ yếu tập trung ở các tỉnh/thành phố lớn. Trang bị của y học hạt nhân có 43 thiết bị xạ hình (35 máy SPECT và SPECT/CT, 8 PET/CT). Kỹ thuật xạ hình PET/CT sử dụng 18F-FDG, công nghệ tiên tiến của thế giới hiện đã trở thành kỹ thuật thường quy trong chẩn đoán - điều trị các bệnh về ung thư, tim mạch và thần kinh tại Việt Nam. Số lượng bệnh nhân được điều trị tại Bệnh viện Bạch Mai và Chợ Rẫy khoảng 7000-8000 lượt/năm .

Xạ trị: Cả nước hiện có 25 cơ sở xạ trị (phần lớn tập trung tại các thành phố lớn). Nhiều kỹ thuật xạ trị hiện đại, ngang tầm khu vực và quốc tế hiện đã được triển khai tại Việt Nam.

Chẩn đoán hình ảnh (điện quang): Hiện cả nước có 174 máy chụp cát lớp vi tính, 51 máy chụp cộng hưởng từ và 21 máy chụp mạch máu, trên 500 máy X quang cao tần. Các kỹ thuật cao về điện quang mới chỉ được áp dụng ở những bệnh viện đầu ngành.

Về sản xuất và sử dụng đồng vị dược chất phóng xạ trong y tế: Viện nghiên cứu hạt nhân (Đà Lạt) cung cấp gần 400Ci/năm, sản xuất trên các máy cyclotron khoảng 250Ci/năm (tổng lượng cung cấp trong nước đạt gần 50% nhu cầu).

Trong lĩnh vực công nghiệp: Trung tâm ứng dụng kỹ thuật hạt nhân trong công nghiệp (CANTI) đã nghiên cứu, thiết kế và chế tạo thành công thiết bị chụp ảnh cắt lớp thế hệ 3 và thiết bị CT/SPECT công nghiệp có nhiều ứng dụng trong công nghiệp dầu khí. Ngoài ra, trong khuôn khổ chương trình KC05, Trung tâm còn nghiên cứu và chế tạo thiết bị CT GORBIT và phần mềm dựng ảnh đã xuất khẩu sang 7 nước theo đặt hàng của IAEA. Thời gian qua, ứng dụng kỹ thuật Tracer trong công nghiệp và các ngành tế - kỹ thuật đã đạt được một số kết quả bao gồm việc thiết lập được công nghệ khảo sát cho các pha dầu, nước và khí với hơn 20 chất khác nhau, xây dựng các được các thuật toán và chương trình tính toán mô phỏng được IAEA và nhiều nước đánh giá cao.

Phương pháp kiểm tra không phá hủy (NDT) cũng đã được Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam nghiên cứu ứng dụng để kiểm tra chất lượng cọc nhồi các trụ cầu, độ chặt nền đường, nền móng nhà xưởng, chất lượng mối hàn, đường ống,..

Trong lĩnh vực nông nghiệp: Theo đánh giá của IAEA năm 2014, Việt Nam là quốc gia đứng thứ 8 trên thế giới trong lĩnh vực nghiên cứu về đột biến tạo giống, được trao Giải thưởng thành tựu xuất sắc về đột biến tạo giống cho Viện Di truyền nông nghiệp và GS.TS. Trần Duy Quý và 02 giải thưởng về thành tựu trong lĩnh vực đột biến tạo giống cho tập thể Viện Khoa học kỹ thuật nông nghiệp Miền Nam và Trung tâm hạt nhân thành phố HCM, và cho 2 cá nhân của Sở NN&PTNT Sóc Trăng.

Trong lĩnh vực tài nguyên và môi trường: Năm 2015, Độ Tài nguyên và Môi trường đã hoàn thành và nộp lưu trữ Bản đồ phông bức xạ tự nhiên Việt Nam tỷ lệ 1:1.000.000. Thực hiện Kế hoạch Thủ tướng Chínhphủ giao, đã xây dựng Bản đồ phóng xạ tự nhiên tỷ lệ 1:200.000 cho 5 khu đô thị, dân cư lớn và theo kế hoạch sẽ hoàn thành vào năm 2020. Đến nay, 27 trạm quan trắc phóng xạ đã được xây dựng tại các mỏ có chứa phóng xạ trên 16 tỉnh, thành. Trong công tác dự báo và phòng ngừa thiên tai, đã và đang tiến hành quan trắc một số thông số bức xạ tự nhiên tại 14 trạm khí tượng bề mặt, 3 trạm ôdôn - bức xạ cực tím.

Nghiên cứu và ứng dụng công nghệ bức xạ: Ứng dụng công nghệ bức xạ đã được triển khai ở Việt Nam trong các lĩnh vực thủy hải sản và nông sản, đặc biệt là hoa quả phục vụ xuất khẩu, khử trùng dụng cụ y tế, chế tạo các vật liệu nhờ xử lý bức xạ. Với 9 máy chiếu xạ ở quy mô công nghiệp ở Hà Nội, TP HCM, Bình Dương và cần Thơ, Việt Nam được đánh giá là một trong những nước có số lượng các thiết bị tương đối nhiều so với các nước trong khu vực Đông Nam Á.

Trung tâm nghiên cứu và triển khai công nghệ bức xạ (VINAGAMMA) đã nghiên cứu và làm chủ công nghệ thiết kế, chế tạo thiết bị chiếu xạ Co-60. VINAGAMMA sử dụng các thiết bị SVST-C06O/B (phát tia gamma) và thiết bị UELR-10-15T (phát tia điện tử) cho mục đích chiếu xạ khử trùng dụng cụ y tế, dược phẩm, mỹ phẩm, dụng cụ nuôi cấy mô - tế bào.

Đầu năm 2016, Trung tâm Chiếu xạ Hà Nội đã hoàn thành việc nâng cấp dây chuyền công nghệ chiếu xạ công suất 300 tấn quả/ngày nhằm đáp ứng nhu cầu chiếu xạ thực phẩm, nông sản phía Bắc, đặc biệt là việc xuất khẩu vải thiều sang thị trường Australia.